Στο πρώτο μέρος του τακτικού εβδομαδιαίου άρθρου του, που αναδημοσιεύω από τα ΕΠΙΚΑΙΡΑ, ο κ.Σταύρος Λυγερός σχολιάζει το θέμα των ημερών, δηλαδή τις εξαγγελίες του Αλ.Τσίπρα κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ.
Στο δεύτερο μέρος αναφέρεται στις προσπάθειες της κυβέρνησης να παραμείνει στην εξουσία με κάθε τρόπο, κρίνοντας - σε αυτή τη φάση - πως ο προσφορότερος είναι η αλλαγή του εκλογικού νόμου, ένα έργο που έχει αναλάβει ο "ειδικός" στην κατάρτιση "περίεργων" νόμων Ευ.Βενιζέλος. Και αυτές οι ενέργειες επιβεβαιώνουν αυτό που αρκετές φορές έχω υποστηρίξει σε προηγούμενα posts, ότι δηλαδή οι δυνάμεις που έχουν επιβάλλει στους έλληνες πολίτες τα μνημόνια δεν πρόκειται να παραχωρήσουν την εξουσία έτσι εύκολα σε χέρια μη ελεγχόμενα πλήρως.
Η επόμενη μέρα της ΔΕΘ
Είναι ενδεικτικό του κράματος πολιτικού αυτισμού και κραυγαλέας πολιτικής σκοπιμότητας το γεγονός ότι η δημόσια συζήτηση για την ομιλία Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη εστιάστηκε στο εάν οι εξαγγελίες του ήταν σωστά κοστολογημένες και εάν μπορεί να βρει τους πόρους για να τις χρηματοδοτήσει. Τα όσα εξήγγειλε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι το ελάχιστο που χρειάζεται όχι μόνο για να αμβλυνθεί η κλιμακούμενη κοινωνική εξαθλίωση, αλλά και για να σταθεί στα πόδια της η οικονομία.
Μεγάλες άμεσες ξένες επενδύσεις που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα παραγάγουν πλούτο δεν φαίνονται στον ορίζοντα. Το νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα ότι η Ελλάδα θα γινόταν ελκυστική για τους ξένους επενδυτές με την κατακρήμνιση του κόστους εργασίας και με τη μαζική κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων διαψεύδεται στην πράξη.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει ελκυστική επειδή υπάρχει υπερφορολόγηση, επειδή οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη, επειδή οι μνημονιακές κυβερνήσεις ελάχιστα έκαναν για να ανασυγκροτήσουν παραγωγικά τον δημόσιο τομέα, επειδή η εγχώρια οικονομική ολιγαρχία έχει συνηθίσει να ελέγχει και να απομυζά ποικιλοτρόπως το κράτος, επειδή το μιντιακό σύστημα λειτουργεί εξόφθαλμα σαν στυλοβάτης και μακρύ χέρι της «παράταξης του Μνημονίου», επειδή το πολιτικό κατεστημένο τώρα πλέον αθροιστικά εκφράζει μια μειοψηφία και, βεβαίως, επειδή η εξαθλίωση της κοινωνίας τροφοδοτεί αυτό που οι επενδυτές αποκαλούν «πολιτικό κίνδυνο».
Έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγματα, η προσπάθεια σταθεροποίησης και, κατά το δυνατόν, ανάπτυξης πρέπει να γίνει με όσα μέσα διαθέτουμε στο εσωτερικό μέχρι να αλλάξει το τοπίο. Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Τσίπρας είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και μάλλον μετρημένα. Προφανώς, όσοι κρίνουν τις εξαγγελίες θεωρώντας δεδομένους τους περιορισμούς του Μνημονίου βρίσκουν αντιφάσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως έχει ξεκαθαρίσει ότι θα ασκήσει πολιτική πέρα από το μνημονιακό πλαίσιο.
Και είναι ακριβώς αυτός ο λόγος που εάν μετά τις επόμενες εκλογές ο σημερινός αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης σχηματίσει κυβέρνηση κατά πάσα πιθανότητα ο κόμπος γρήγορα θα φτάσει στο χτένι. Ο Τσίπρας δεν δίνει πειστική απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα πώς θα αντιδράσει εάν το ευρωιερατείο αρνηθεί να συναινέσει ή, τουλάχιστον, να διαπραγματευτεί το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Τα δύο επιχειρήματα που επικαλέστηκε σηκώνουν ισχυρό αντίλογο. Το πρώτο είναι ότι η Ελλάδα παραμένει ακόμα συστημικός κίνδυνος -πολύ μικρότερος σε σύγκριση με το 2010- και ως εκ τούτου το Βερολίνο θα υποχρεωθεί να διαπραγματευτεί έναν συμβιβασμό. Το δεύτερο είναι ότι οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ εντάσσονται στην ευρωπαϊκή συζήτηση για την υπέρβαση της κρίσης και ως εκ τούτου μια μελλοντική κυβέρνηση Τσίπρα θα βρει συμμάχους στους κόλπους της Ευρωζώνης.
Πριν όμως φτάσουμε εκεί, η Κουμουνδούρου πρέπει να υπερβεί αρκετά εμπόδια. Πρώτα πρέπει να κερδίσει τις εκλογές. Μπορεί να έχει εδραιώσει καθαρό προβάδισμα, που επιβεβαιώνεται απ’ όλες τις δημοσκοπήσεις, αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ανατροπής.
Ανατροπή, βεβαίως δεν πρόκειται να προκύψει με την εξαγγελία κάποιων φοροελαφρύνσεων που θυμίζουν την τακτική του Χότζα. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να προκύψει εάν χρησιμοποιηθούν αθέμιτα μέσα και κυρίως εάν «αξιοποιηθεί» ο υπαρκτός φόβος και στις παραμονές των εκλογών προκληθεί πανικός για τις καταθέσεις ένα bank run.
Το «τερατούργημα» του αντιπροέδρου
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Βενιζέλος επανέρχεται στην πρότασή του για κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο αρχηγός του μικρού ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού καταπώς τον συμφέρει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ποντάρει στο γεγονός ότι η απλή αναλογική έχει με τα χρόνια μετατραπεί για την Αριστερά σε πολιτικό τοτέμ. Η Κουμουνδούρου υπογραμμίζει την εξόφθαλμη πολιτική σκοπιμότητα, αλλά νιώθει ότι δεσμεύεται από την παραδοσιακή θέση της υπέρ της απλής αναλογικής. Γι'αυτό και επιχειρεί να ξεφύγει, πετώντας την μπάλα στην κερκίδα. Αντιπροτείνει την άμεση προκήρυξη εκλογών και τη συνταγματική κατοχύρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος.
Η καθιέρωση της απλής αναλογικής όμως δεν είναι μόνο ζήτημα κομματικής ιδιοτέλειας• είναι και παράγοντας ακυβερνησίας - και όχι με τη γενική έννοια. Το γεγονός ότι η Χρυσή Αυγή και το ΚΚΕ είναι εκτός κάθε λογαριασμού για συμμαχικές κυβερνήσεις θα καθιστούσε τη συνεργασία των δύο μεγάλων κομμάτων μόνη λύση για να αποφευχθεί η ακυβερνησία. Κι αυτό όχι ως εξαίρεση, αλλά ως κανόνα. Με άλλα λόγια, θα ακύρωνε την ουσία της δημοκρατίας.
Με απλή αναλογική, ο ΣΥΡΙΖΑ ως πιθανότερο πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές θα ήταν πρακτικά ανέφικτο να σχηματίσει κυβέρνηση χωρίς τη ΝΔ. Σε ποια πολιτική βάση μπορεί όμως να υπάρξει μια τέτοια συνεργασία; Προφανώς εντός του μνημονιακού πλαισίου, επειδή τον άλλο δρόμο θα τον έχει κλείσει όχι μόνο η ΝΔ, αλλά και οι εγχώριες άρχουσες ελίτ και το ευρωιερατείο. Κοντολογίς, η πιθανολογούμενη πρώτη θέση του ΣΥΡΙΖΑ και στις εθνικές εκλογές θα του εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική υπεροχή, αλλά όχι και τη δυνατότητα να επιβάλει την απεμπλοκή από τα μνημονιακά δεσμά.
Η Κουμουνδούρου θα βγει από τη δυσχερή θέση στην οποία προσπαθεί να την εγκλωβίσει ο Βενιζέλος εάν το σενάριο της απλής αναλογικής το σκοτώσει κι αυτή τη φορά ο Σαμαράς. Η αποδοχή της πρότασης Βενιζέλου θα ισοδυναμούσε με εκ των προτέρων αποδοχή ήττας στις εθνικές εκλογές και με ακύρωση όλης της φιλολογίας περί πολιτικής σταθερότητας.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, ο Βενιζέλος επεξεργάζεται ένα σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο το πριμ των 50 εδρών δεν θα δίνεται στο πρώτο κόμμα, αλλά στα κόμματα που θα συγκυβερνήσουν, έστω κι αν κανένα απ' αυτά δεν έχει έρθει πρώτο στις κάλπες. Πέρα από τα μεγάλα τεχνικά προβλήματα που παρουσιάζει μια τέτοια πρόταση, το πρωτεύον είναι ότι εάν προωθηθεί ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα πρόκειται για (αντι)θεσμικό τερατούργημα. Κι αυτό επειδή είναι ό,τι πιο αντιδημοκρατικό να αλλάζεις τους κανόνες του παιχνιδιού ανάλογα με τα συμφέροντά σου, και μάλιστα κατά τρόπο που είναι εξόφθαλμα ιδιοτελής και δεν έχει καμία δικαιολογητική βάση.
Στο δεύτερο μέρος αναφέρεται στις προσπάθειες της κυβέρνησης να παραμείνει στην εξουσία με κάθε τρόπο, κρίνοντας - σε αυτή τη φάση - πως ο προσφορότερος είναι η αλλαγή του εκλογικού νόμου, ένα έργο που έχει αναλάβει ο "ειδικός" στην κατάρτιση "περίεργων" νόμων Ευ.Βενιζέλος. Και αυτές οι ενέργειες επιβεβαιώνουν αυτό που αρκετές φορές έχω υποστηρίξει σε προηγούμενα posts, ότι δηλαδή οι δυνάμεις που έχουν επιβάλλει στους έλληνες πολίτες τα μνημόνια δεν πρόκειται να παραχωρήσουν την εξουσία έτσι εύκολα σε χέρια μη ελεγχόμενα πλήρως.
Η επόμενη μέρα της ΔΕΘ
Μεγάλες άμεσες ξένες επενδύσεις που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα παραγάγουν πλούτο δεν φαίνονται στον ορίζοντα. Το νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα ότι η Ελλάδα θα γινόταν ελκυστική για τους ξένους επενδυτές με την κατακρήμνιση του κόστους εργασίας και με τη μαζική κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων διαψεύδεται στην πράξη.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει ελκυστική επειδή υπάρχει υπερφορολόγηση, επειδή οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη, επειδή οι μνημονιακές κυβερνήσεις ελάχιστα έκαναν για να ανασυγκροτήσουν παραγωγικά τον δημόσιο τομέα, επειδή η εγχώρια οικονομική ολιγαρχία έχει συνηθίσει να ελέγχει και να απομυζά ποικιλοτρόπως το κράτος, επειδή το μιντιακό σύστημα λειτουργεί εξόφθαλμα σαν στυλοβάτης και μακρύ χέρι της «παράταξης του Μνημονίου», επειδή το πολιτικό κατεστημένο τώρα πλέον αθροιστικά εκφράζει μια μειοψηφία και, βεβαίως, επειδή η εξαθλίωση της κοινωνίας τροφοδοτεί αυτό που οι επενδυτές αποκαλούν «πολιτικό κίνδυνο».
Έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγματα, η προσπάθεια σταθεροποίησης και, κατά το δυνατόν, ανάπτυξης πρέπει να γίνει με όσα μέσα διαθέτουμε στο εσωτερικό μέχρι να αλλάξει το τοπίο. Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Τσίπρας είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και μάλλον μετρημένα. Προφανώς, όσοι κρίνουν τις εξαγγελίες θεωρώντας δεδομένους τους περιορισμούς του Μνημονίου βρίσκουν αντιφάσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως έχει ξεκαθαρίσει ότι θα ασκήσει πολιτική πέρα από το μνημονιακό πλαίσιο.
Και είναι ακριβώς αυτός ο λόγος που εάν μετά τις επόμενες εκλογές ο σημερινός αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης σχηματίσει κυβέρνηση κατά πάσα πιθανότητα ο κόμπος γρήγορα θα φτάσει στο χτένι. Ο Τσίπρας δεν δίνει πειστική απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα πώς θα αντιδράσει εάν το ευρωιερατείο αρνηθεί να συναινέσει ή, τουλάχιστον, να διαπραγματευτεί το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Τα δύο επιχειρήματα που επικαλέστηκε σηκώνουν ισχυρό αντίλογο. Το πρώτο είναι ότι η Ελλάδα παραμένει ακόμα συστημικός κίνδυνος -πολύ μικρότερος σε σύγκριση με το 2010- και ως εκ τούτου το Βερολίνο θα υποχρεωθεί να διαπραγματευτεί έναν συμβιβασμό. Το δεύτερο είναι ότι οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ εντάσσονται στην ευρωπαϊκή συζήτηση για την υπέρβαση της κρίσης και ως εκ τούτου μια μελλοντική κυβέρνηση Τσίπρα θα βρει συμμάχους στους κόλπους της Ευρωζώνης.
Πριν όμως φτάσουμε εκεί, η Κουμουνδούρου πρέπει να υπερβεί αρκετά εμπόδια. Πρώτα πρέπει να κερδίσει τις εκλογές. Μπορεί να έχει εδραιώσει καθαρό προβάδισμα, που επιβεβαιώνεται απ’ όλες τις δημοσκοπήσεις, αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ανατροπής.
Ανατροπή, βεβαίως δεν πρόκειται να προκύψει με την εξαγγελία κάποιων φοροελαφρύνσεων που θυμίζουν την τακτική του Χότζα. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να προκύψει εάν χρησιμοποιηθούν αθέμιτα μέσα και κυρίως εάν «αξιοποιηθεί» ο υπαρκτός φόβος και στις παραμονές των εκλογών προκληθεί πανικός για τις καταθέσεις ένα bank run.
Το «τερατούργημα» του αντιπροέδρου
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Βενιζέλος επανέρχεται στην πρότασή του για κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο αρχηγός του μικρού ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού καταπώς τον συμφέρει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ποντάρει στο γεγονός ότι η απλή αναλογική έχει με τα χρόνια μετατραπεί για την Αριστερά σε πολιτικό τοτέμ. Η Κουμουνδούρου υπογραμμίζει την εξόφθαλμη πολιτική σκοπιμότητα, αλλά νιώθει ότι δεσμεύεται από την παραδοσιακή θέση της υπέρ της απλής αναλογικής. Γι'αυτό και επιχειρεί να ξεφύγει, πετώντας την μπάλα στην κερκίδα. Αντιπροτείνει την άμεση προκήρυξη εκλογών και τη συνταγματική κατοχύρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος.
Η καθιέρωση της απλής αναλογικής όμως δεν είναι μόνο ζήτημα κομματικής ιδιοτέλειας• είναι και παράγοντας ακυβερνησίας - και όχι με τη γενική έννοια. Το γεγονός ότι η Χρυσή Αυγή και το ΚΚΕ είναι εκτός κάθε λογαριασμού για συμμαχικές κυβερνήσεις θα καθιστούσε τη συνεργασία των δύο μεγάλων κομμάτων μόνη λύση για να αποφευχθεί η ακυβερνησία. Κι αυτό όχι ως εξαίρεση, αλλά ως κανόνα. Με άλλα λόγια, θα ακύρωνε την ουσία της δημοκρατίας.
Με απλή αναλογική, ο ΣΥΡΙΖΑ ως πιθανότερο πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές θα ήταν πρακτικά ανέφικτο να σχηματίσει κυβέρνηση χωρίς τη ΝΔ. Σε ποια πολιτική βάση μπορεί όμως να υπάρξει μια τέτοια συνεργασία; Προφανώς εντός του μνημονιακού πλαισίου, επειδή τον άλλο δρόμο θα τον έχει κλείσει όχι μόνο η ΝΔ, αλλά και οι εγχώριες άρχουσες ελίτ και το ευρωιερατείο. Κοντολογίς, η πιθανολογούμενη πρώτη θέση του ΣΥΡΙΖΑ και στις εθνικές εκλογές θα του εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική υπεροχή, αλλά όχι και τη δυνατότητα να επιβάλει την απεμπλοκή από τα μνημονιακά δεσμά.
Η Κουμουνδούρου θα βγει από τη δυσχερή θέση στην οποία προσπαθεί να την εγκλωβίσει ο Βενιζέλος εάν το σενάριο της απλής αναλογικής το σκοτώσει κι αυτή τη φορά ο Σαμαράς. Η αποδοχή της πρότασης Βενιζέλου θα ισοδυναμούσε με εκ των προτέρων αποδοχή ήττας στις εθνικές εκλογές και με ακύρωση όλης της φιλολογίας περί πολιτικής σταθερότητας.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, ο Βενιζέλος επεξεργάζεται ένα σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο το πριμ των 50 εδρών δεν θα δίνεται στο πρώτο κόμμα, αλλά στα κόμματα που θα συγκυβερνήσουν, έστω κι αν κανένα απ' αυτά δεν έχει έρθει πρώτο στις κάλπες. Πέρα από τα μεγάλα τεχνικά προβλήματα που παρουσιάζει μια τέτοια πρόταση, το πρωτεύον είναι ότι εάν προωθηθεί ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα πρόκειται για (αντι)θεσμικό τερατούργημα. Κι αυτό επειδή είναι ό,τι πιο αντιδημοκρατικό να αλλάζεις τους κανόνες του παιχνιδιού ανάλογα με τα συμφέροντά σου, και μάλιστα κατά τρόπο που είναι εξόφθαλμα ιδιοτελής και δεν έχει καμία δικαιολογητική βάση.
