Τελικά, ποιος ήταν ο στόχος της επιβολής στη χώρα μας των μνημονίων; Για ποιο λόγο με πρόφαση το χρέος, μάς επέβαλλαν τη διαπιστωμένη και πανθομολογουμένη (αλλά εφαρμοζόμενη κατ'εξακολούθηση) "λάθος συνταγή", όπως πολύ σωστά την ονόμαζε ο Σαμαράς πριν βρεθεί στην κυβέρνηση;
Τις απαντήσεις του στα πιο πάνω ερωτήματα προσπαθεί να βρει, στο άρθρο του που αναδημοσιεύω στη συνέχεια από τα τελευταία ΕΠΙΚΑΙΡΑ, ο κ.Στ.Λυγερός. Επίσης, σ'αυτό καταγράφονται οι διαπιστώσεις του από την επίδραση των μνημονιακών πολιτικών στην ελληνική κοινωνία καθώς και οι επιπτώσεις τους στην οικονομία της χώρας μας.
Η συζήτηση για το εάν θα υπάρξει και νέο Μνημόνιο έχει οπωσδήποτε το ενδιαφέρον της, αλλά δεν είναι το κρίσιμο ζήτημα. Οι κυβερνώντες προσπαθούν να δημιουργήσουν την εντύπωση στην κοινή γνώμη ότι εάν τελειώσει το Μνημόνιο θα τελειώσουν και τα δεινά της κοινωνίας. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Ακόμα κι αν ο Σόιμπλε και το ΔΝΤ διαψευστούν και δεν υπογραφεί νέο Μνημόνιο, οι μνημονιακές πολιτικές των τελευταίων τεσσάρων ετών έχουν κληροδοτήσει ένα πυκνό πλέγμα νομοθετικών ρυθμίσεων και αλλαγών. Για την ακρίβεια, τα Μνημόνια έχουν σε μεγάλο βαθμό επιτελέσει την αποστολή τους. Χωρίς να υποβαθμίζονται ορισμένες θετικές παρεμβάσεις ως σύνολο οι μνημονιακές πολιτικές έχουν προκαλέσει βαρύτατες βλάβες στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Η «παράταξη του Μνημονίου» ισχυρίζεται ότι στο σημείο που είχε φτάσει η Ελλάδα το 2010 η εφαρμογή των εντολών της τρόικας ήταν μονόδρομος εάν όχι «ευλογία», όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Πάγκαλος. Είναι αληθές ότι υπήρχαν πολλές και μεγάλες παθογένειες, ότι το δημόσιο χρέος είχε φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα και κυρίως αυξανόταν με ταχύ ρυθμό. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τους χειρισμούς της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου, οδήγησαν στην άρνηση των αγορών να δανείσουν την Ελλάδα το 2010.
Κανείς σοβαρός δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η οικονομία ήταν ασθενής. Το πρόβλημα είναι το είδος της θεραπείας στην οποία την υπέβαλε το ευρωιερατείο με τη σύμπραξη του ΔΝΤ. Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου, η οποία συστηματικά αποσιωπάται, η τρόικα συμπεριφέρθηκε σαν χασάπης κι όχι σαν χειρουργός. Το τίμημα που έχει πληρώσει η ελληνική κοινωνία είναι δυσανάλογα υψηλό και το αποτέλεσμα αβέβαιο. Το δραματικό 27,8% της ανεργίας μόνο εν μέρει αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος. Όχι μόνο επειδή σχεδόν το 72% των ανέργων είναι μακροχρόνια άνεργοι, αλλά και επειδή έχει υπολογιστεί ότι σχεδόν 1,5 εκατομμύριο από τα 3,5 εκατομμύρια εργαζομένων είναι απλήρωτοι για πάνω από έξι μήνες.
Η προ εβδομάδων επιστολή του Σαμαρά προς το ΔΝΤ, μάλιστα, δείχνει ότι έχει συνείδηση πως η πορεία στην έρημο δεν τελειώνει. Ο αισιόδοξος πολιτικός λόγος του και οι παραπλανητικές εικόνες που φιλοτεχνεί για το προσεχές μέλλον έχουν σκοπό να καλλιεργήσουν κλίμα θετικών προσδοκιών και, κατ' επέκτασιν, να συγκρατήσουν εκλογικές δυνάμεις ενόψει της μάχης για την εξουσία. Είναι πολλές οι πληροφορίες ότι οι κάλπες θα στηθούν τον Οκτώβριο - Νοέμβριο. Ακόμα κι αν δεν συμβεί αυτό όμως, η κυβέρνηση πολύ δύσκολα θα υπερβεί το εμπόδιο της προεδρικής εκλογής. Παρά το γεγονός ότι θα χρησιμοποιηθούν θεμιτά κι αθέμιτα μέσα, πολύ δύσκολα θα συγκεντρωθούν οι αναγκαίες 180 βουλευτικές ψήφοι. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο ερχόμενος Μάρτιος είναι το απώτατο όριο ζωής της παρούσας κυβέρνησης.
Προσγείωση στην πραγματικότητα
Ο Σαμαράς μιλάει πολύ για ανάπτυξη, αλλά η πολιτική του αποδομεί την πραγματική οικονομία. Η μεγάλη πτώση του κόστους εργασίας και η κατεδάφιση των εργασιακών δικαιωμάτων δεν έφεραν επενδύσεις. Ο όγκος τόσο των άμεσων ξένων όσο και των εγχώριων επενδύσεων είναι αμελητέος, επειδή όλοι οι άλλοι παράγοντες που διαμορφώνουν ένα φιλικό για παραγωγικές επενδύσεις περιβάλλον είναι απωθητικοί. Η φορολογία είναι υπερβολική, το κόστος ενέργειας υψηλό, τα γραφειοκρατικά εμπόδια πολλά και μεγάλα, η διαπλοκή - διαφθορά συνεχίζει να βασιλεύει και, βεβαίως, η εγχώρια ζήτηση βρίσκεται σε κατακόρυφη πτώση.
Η πλασματική εικόνα που φιλοτεχνούν οι Σαμαράς και Βενιζέλος ελάχιστη σχέση έχει με την κατάσταση στην οικονομία. Στον πραγματικό κόσμο οι επιχειρήσεις ασφυκτιούν από την έλλειψη ρευστότητας και πολλές καταρρέουν. Οι αποταμιεύσεις των μικρομεσαίων εξανεμίζονται για να χρηματοδοτήσουν τη διαβίωση και την πληρωμή φόρων. Οι πιο αδύναμοι κρίκοι της αλυσίδας έχουν σπάσει ή είναι έτοιμοι να σπάσουν. Με την αγορά ακινήτων, μάλιστα να είναι ουσιαστικά παγωμένη και με τις τιμές να κατρακυλούν, η ρευστοποίηση ακίνητης περιουσίας δεν προσφέρει αξιοπρεπή λύση.
Η υπερφορολόγηση σε μια εποχή δραστικής μείωσης των εισοδημάτων αναπόφευκτα πολλαπλασιάζει όχι μόνο τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, αλλά και τα «κόκκινα» δάνεια των τραπεζών. Όταν η πραγματική οικονομία ασφυκτιά και συρρικνώνεται ούτε τα δημόσια οικονομικά ούτε το τραπεζικό σύστημα μπορεί να είναι πραγματικά υγιή. Με άλλα λόγια δεν βρισκόμαστε προς το τέλος μιας επώδυνης πλην εξυγιαντικής διαδρομής, όπως προσπαθούν να μας πείσουν. Βρισκόμαστε σε πορεία μετάλλαξης της ελληνικής κοινωνίας.
Οι μνημονιακές πολιτικές καταλύουν τον μικροϊδιοκτητικό χαρακτήρα της οικονομίας. Πρόκειται για ένα πρωτοφανές σε έκταση και ένταση πείραμα «κοινωνικής μηχανικής», το οποίο αλλοιώνει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού. Και μπορεί η κυβέρνηση να λειτουργεί ως θλιβερός εφαρμοστής των έξωθεν εντολών, αλλά η τρόικα έχει σχέδιο. Έχει ήδη σε μεγάλο βαθμό μετατρέψει την Ελλάδα σε μεταμοντέρνα αποικία και χώρα φθηνών ευκαιριών για το μεγάλο ευρωπαϊκό κεφάλαιο στο πλαίσιο της γερμανικής Ευρώπης. Με άλλα λόγια η καλύτερη προοπτική είναι μια τριτοκοσμικού τύπου ανάπτυξη. Πώς αλλιώς εξηγείται η προώθηση νομοσχέδιων όπως, π.χ., αυτό για το μπάζωμα των αιγιαλών;
Μπορεί τα Μνημόνια να διέψευσαν όσους καλόπιστα πίστευαν ότι στόχος τους ήταν να ξαναστήσουν την οικονομία στα πόδια της, αλλά στην πραγματικότητα έχουν σε μεγάλο βαθμό επιτελέσει τον άδηλο αλλά κύριο σκοπό τους.
Τις απαντήσεις του στα πιο πάνω ερωτήματα προσπαθεί να βρει, στο άρθρο του που αναδημοσιεύω στη συνέχεια από τα τελευταία ΕΠΙΚΑΙΡΑ, ο κ.Στ.Λυγερός. Επίσης, σ'αυτό καταγράφονται οι διαπιστώσεις του από την επίδραση των μνημονιακών πολιτικών στην ελληνική κοινωνία καθώς και οι επιπτώσεις τους στην οικονομία της χώρας μας.
Η «παράταξη του Μνημονίου» ισχυρίζεται ότι στο σημείο που είχε φτάσει η Ελλάδα το 2010 η εφαρμογή των εντολών της τρόικας ήταν μονόδρομος εάν όχι «ευλογία», όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Πάγκαλος. Είναι αληθές ότι υπήρχαν πολλές και μεγάλες παθογένειες, ότι το δημόσιο χρέος είχε φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα και κυρίως αυξανόταν με ταχύ ρυθμό. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τους χειρισμούς της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου, οδήγησαν στην άρνηση των αγορών να δανείσουν την Ελλάδα το 2010.
Κανείς σοβαρός δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η οικονομία ήταν ασθενής. Το πρόβλημα είναι το είδος της θεραπείας στην οποία την υπέβαλε το ευρωιερατείο με τη σύμπραξη του ΔΝΤ. Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου, η οποία συστηματικά αποσιωπάται, η τρόικα συμπεριφέρθηκε σαν χασάπης κι όχι σαν χειρουργός. Το τίμημα που έχει πληρώσει η ελληνική κοινωνία είναι δυσανάλογα υψηλό και το αποτέλεσμα αβέβαιο. Το δραματικό 27,8% της ανεργίας μόνο εν μέρει αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος. Όχι μόνο επειδή σχεδόν το 72% των ανέργων είναι μακροχρόνια άνεργοι, αλλά και επειδή έχει υπολογιστεί ότι σχεδόν 1,5 εκατομμύριο από τα 3,5 εκατομμύρια εργαζομένων είναι απλήρωτοι για πάνω από έξι μήνες.
Η προ εβδομάδων επιστολή του Σαμαρά προς το ΔΝΤ, μάλιστα, δείχνει ότι έχει συνείδηση πως η πορεία στην έρημο δεν τελειώνει. Ο αισιόδοξος πολιτικός λόγος του και οι παραπλανητικές εικόνες που φιλοτεχνεί για το προσεχές μέλλον έχουν σκοπό να καλλιεργήσουν κλίμα θετικών προσδοκιών και, κατ' επέκτασιν, να συγκρατήσουν εκλογικές δυνάμεις ενόψει της μάχης για την εξουσία. Είναι πολλές οι πληροφορίες ότι οι κάλπες θα στηθούν τον Οκτώβριο - Νοέμβριο. Ακόμα κι αν δεν συμβεί αυτό όμως, η κυβέρνηση πολύ δύσκολα θα υπερβεί το εμπόδιο της προεδρικής εκλογής. Παρά το γεγονός ότι θα χρησιμοποιηθούν θεμιτά κι αθέμιτα μέσα, πολύ δύσκολα θα συγκεντρωθούν οι αναγκαίες 180 βουλευτικές ψήφοι. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο ερχόμενος Μάρτιος είναι το απώτατο όριο ζωής της παρούσας κυβέρνησης.
Προσγείωση στην πραγματικότητα
Ο Σαμαράς μιλάει πολύ για ανάπτυξη, αλλά η πολιτική του αποδομεί την πραγματική οικονομία. Η μεγάλη πτώση του κόστους εργασίας και η κατεδάφιση των εργασιακών δικαιωμάτων δεν έφεραν επενδύσεις. Ο όγκος τόσο των άμεσων ξένων όσο και των εγχώριων επενδύσεων είναι αμελητέος, επειδή όλοι οι άλλοι παράγοντες που διαμορφώνουν ένα φιλικό για παραγωγικές επενδύσεις περιβάλλον είναι απωθητικοί. Η φορολογία είναι υπερβολική, το κόστος ενέργειας υψηλό, τα γραφειοκρατικά εμπόδια πολλά και μεγάλα, η διαπλοκή - διαφθορά συνεχίζει να βασιλεύει και, βεβαίως, η εγχώρια ζήτηση βρίσκεται σε κατακόρυφη πτώση.
Η πλασματική εικόνα που φιλοτεχνούν οι Σαμαράς και Βενιζέλος ελάχιστη σχέση έχει με την κατάσταση στην οικονομία. Στον πραγματικό κόσμο οι επιχειρήσεις ασφυκτιούν από την έλλειψη ρευστότητας και πολλές καταρρέουν. Οι αποταμιεύσεις των μικρομεσαίων εξανεμίζονται για να χρηματοδοτήσουν τη διαβίωση και την πληρωμή φόρων. Οι πιο αδύναμοι κρίκοι της αλυσίδας έχουν σπάσει ή είναι έτοιμοι να σπάσουν. Με την αγορά ακινήτων, μάλιστα να είναι ουσιαστικά παγωμένη και με τις τιμές να κατρακυλούν, η ρευστοποίηση ακίνητης περιουσίας δεν προσφέρει αξιοπρεπή λύση.
Η υπερφορολόγηση σε μια εποχή δραστικής μείωσης των εισοδημάτων αναπόφευκτα πολλαπλασιάζει όχι μόνο τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, αλλά και τα «κόκκινα» δάνεια των τραπεζών. Όταν η πραγματική οικονομία ασφυκτιά και συρρικνώνεται ούτε τα δημόσια οικονομικά ούτε το τραπεζικό σύστημα μπορεί να είναι πραγματικά υγιή. Με άλλα λόγια δεν βρισκόμαστε προς το τέλος μιας επώδυνης πλην εξυγιαντικής διαδρομής, όπως προσπαθούν να μας πείσουν. Βρισκόμαστε σε πορεία μετάλλαξης της ελληνικής κοινωνίας.
Οι μνημονιακές πολιτικές καταλύουν τον μικροϊδιοκτητικό χαρακτήρα της οικονομίας. Πρόκειται για ένα πρωτοφανές σε έκταση και ένταση πείραμα «κοινωνικής μηχανικής», το οποίο αλλοιώνει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού. Και μπορεί η κυβέρνηση να λειτουργεί ως θλιβερός εφαρμοστής των έξωθεν εντολών, αλλά η τρόικα έχει σχέδιο. Έχει ήδη σε μεγάλο βαθμό μετατρέψει την Ελλάδα σε μεταμοντέρνα αποικία και χώρα φθηνών ευκαιριών για το μεγάλο ευρωπαϊκό κεφάλαιο στο πλαίσιο της γερμανικής Ευρώπης. Με άλλα λόγια η καλύτερη προοπτική είναι μια τριτοκοσμικού τύπου ανάπτυξη. Πώς αλλιώς εξηγείται η προώθηση νομοσχέδιων όπως, π.χ., αυτό για το μπάζωμα των αιγιαλών;
Μπορεί τα Μνημόνια να διέψευσαν όσους καλόπιστα πίστευαν ότι στόχος τους ήταν να ξαναστήσουν την οικονομία στα πόδια της, αλλά στην πραγματικότητα έχουν σε μεγάλο βαθμό επιτελέσει τον άδηλο αλλά κύριο σκοπό τους.
