Το φυσικό αέριο, οι Τουρκοκύπριοι και η Άγκυρα (του Στ.Λυγερού)

Όσο περνάει ο καιρός, τόσο γίνεται πιο φανερό ότι οι πολιτικές κινήσεις στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι αλληλένδετες με οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα, ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη πλούσιων υποθαλάσσιων κοιτασμάτων στο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Οι Τούρκοι βέβαια, βλέποντας τόσο πλούτο κοντά τους δεν υπήρχε περίπτωση να μείνουν απαθείς. Στις προσπάθειές τους να εμπλακούν με οποιονδήποτε τρόπο μπορούν στις εξελίξεις για την εκμετάλλευση των πετρελαίων που υπάρχουν σε αυτήν την περιοχή αναφέρεται το ενδιαφέρον άρθρο του κ.Σταύρου Λυγερού στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ αυτής της εβδομάδας.

Θα επισημάνω μόνο κάτι που διαφαίνεται από τα γραφόμενά του. Από κάποιο σημείο και μετά τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων δεν είναι τα ίδια με αυτά των Τούρκων. Δυστυχώς δεν έχουμε πολιτική ηγεσία που να έχει την ικανότητα να εκμεταλλευτεί τέτοιες ευκαιρίες.

Το φυσικό αέριο, οι Τουρκοκύπριοι και η Άγκυρα 

Μετά τον αιφνιδιασμό που προκάλεσε στην τουρκική δι­πλωματία η συμφωνία της Λευκωσίας με το Κάιρο για την οριοθέτηση των ΑΟΖ με βάση την αρχή της μέσης γραμμής η Άγκυρα έκανε ό,τι μπορούσε για να ακυρώσει στην πράξη το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να πραγμα­τοποιήσει σεισμικές έρευνες και στη συ­νέχεια γεωτρήσεις. Στις αρχές του 2007 είχε ανακοινώσει ότι «είναι αποφασισμέ­νη να υπερασπίσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσό­γειο και δεν πρόκειται να επιτρέψει την προσβολή τους».

Στις 19 Οκτωβρίου 2008, ο Τούρκος αρ­χηγός ΓΕΝ, ναύαρχος Μετίν Ατάτς, είχε δηλώσει: «Εκτιμώ ότι η Ανατολική Με­σόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων λόγω της πετρελαϊκής σπουδαιότητας που θα αποκτήσει προ­σεχώς. Εξαιτίας των πετρελαίων που δια­θέτει, θα μετατραπεί σ'ένα δεύτερο Αρα­βικό Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί και να αντιδράσει».

Ο τότε πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος δεν πτοήθηκε από τις τουρκικές απει­λές. Οι Τούρκοι αντέδρασαν και διπλωμα­τικά και με στρατιωτικές παρενοχλήσεις των ερευνητικών σκαφών. Ως αντίδραση η Λευκωσία μπλόκαρε το σημαντικό κε­φάλαιο για την ενέργεια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι έρευνες στο τμήμα της κυπριακής ΑΟΖ που είχε ήδη οριοθετηθεί δεν σταμάτησαν. Σε αυτό βοήθησε αποφασιστικά η στρατηγική προσέγγιση της Κυπριακής Δημοκρατίας με το Ισραήλ.

Η Τουρκία δεν έχει κανένα δικαίωμα στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κύπρου. Μια ματιά στο χάρτη το δείχνει. Ακόμα και οι πιο τραβηγμένες από τα μαλλιά ερμηνείες του Διεθνούς Δικαίου δεν μπορούν να της δώσουν το παραμικρό νομικό έρεισμα. Γι’αυτό και επικαλείται τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων, προβάλλοντας δυο ισχυ­ρισμούς:

•      Πρώτον, ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να συνάπτει καμία διεθνή συμφωνία (όπως η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο, το Λίβανο και αργότερα με το Ισ­ραήλ) πριν λυθεί το Κυπριακό.

•       Δεύτερον, ότι οι Τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα σε ολόκληρη την Κύπρο (άρα και στα κοιτάσματα του «Οικοπέδου 12») και δεν παραιτούνται απ'αυτά.

Ο ΟΗΕ αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία και τη νόμιμη κυβέρνησή της. Κατά συνέπεια, ο ισχυρισμός ότι δεν μπορεί να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες είναι αυ­θαίρετος σε βαθμό γελοιότητας. Η επίλυση του Κυπριακού είναι μια τελείως ανεξάρτη­τη διαδικασία από την τρέχουσα άσκηση της κυριαρχίας. Επίσης, η διατύπωση «οι Τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα σε ολό­κληρη την Κύπρο» είναι παραπλανητική. Σε αντίθεση με τη διεθνή κοινότητα, που ανα­γνωρίζει ένα κράτος στην Κύπρο, η Άγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι ισχυρίζονται ότι από την ανακήρυξη της «Τουρκικής Δημοκρα­τίας Βορείου Κύπρου» το 1983 στην Κύπρο υπάρχουν δύο κράτη. Σύμφωνα, λοιπόν, με την τουρκική θέση, οι Τουρκοκύπριοι έχουν πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα στη Βόρεια Κύπρο, άρα και στην ΑΟΖ που της αντιστοι­χεί. Δεν έχουν, όμως κανένα δικαίωμα στην κατ'αυτούς Νότια Κύπρο και κατ'επέκτασιν στην ΑΟΖ που της αντιστοιχεί.

Η Άγκυρα και η τουρκοκυπριακή ηγεσία, όμως παίζουν σε δύο ταμπλό. Αναλόγως με το τι κάθε φορά τις βολεύει, άλλοτε επικαλούνται τη δική τους επίσημη θέση για ύπαρξη δύο κρατών κι άλλοτε τις Συμ­φωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, τις οποίες οι ίδιοι κατέλυσαν με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Εάν από τις διαπραγμα­τεύσεις για το Κυπριακό προκύψει ένα κοινό κράτος τότε, βεβαίως οι Τουρκο­κύπριοι θα έχουν τα δικαιώματα που θα προβλέπονται από το νέο Σύνταγμα. Μέ­χρι τότε, όμως δεν έχουν κανένα δικαίω­μα. Ο ενεργειακός πλούτος άλλωστε, ανήκει στο νόμιμο κράτος και όχι σε κάθε πολίτη ξεχωριστά.

Κανείς δεν μπορεί σοβαρά να αμφισβη­τήσει ευθέως το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευτεί τα κοιτά­σματα υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της. Υπάρχουν ισχυροί παράγοντες όμως που προσπαθούν να υπονομεύσουν αυτό το δικαίωμα, σχετικοποιώντας το, μετατρέποντάς το σε διαφορά και διασυνδέοντάς το με άσχετες διπλωματικές διελκυστίν­δες όπως η επίλυση του Κυπριακού. Χα­ρακτηριστικό παράδειγμα, η Ουάσιγκτον. Ενώ αναγνωρίζει το δικαίωμα της Κυπρια­κής Δημοκρατίας να εκμεταλλευτεί τους ενεργειακούς πόρους της, πάντα προσθέ­τει ότι τα οφέλη πρέπει να είναι και για τις δύο κοινότητες στο πλαίσιο μιας διζωνικής δικοινοτικής λύσης του Κυπρια­κού. Το μόνο παρήγορο είναι ότι ούτε οι Ευρωπαίοι ούτε οι Ισραηλινοί θέλουν τα ενεργειακά κοιτάσματα να βρεθούν υπό τον έλεγχο της απαιτητικής και καθόλου βολικής Τουρκίας.