Paul Krugman: Η Κύπρος πρέπει να φύγει απο το ευρώ

Αυτή είναι πιο πρόσφατη ανάλυση του Paul Krugman και η τελική πρότασή του για εγκατάλειψη του ευρώ απο την Κύπρο, μετά την τελευταία απόφαση του eurogroup. Πρώτα, παραθέτω μια γρήγορη μετάφραση του σχολίου του και μετά το πρωτότυπο κείμενο, όπως δημοσιεύτηκε στους New York Times.

Cyprus, Seriously

Ένας ανταποκριτής τον οποίο σέβομαι με προκάλεσε - με ευγένεια - να πω καθαρά τι νομίζω ότι θα έπρεπε να κάνει η Κύπρος - αφήνοντας στην άκρη όλα τα ερωτήματα περί πολιτικού ρεαλισμού. Κι έχει δίκιο: ενώ νομίζω ότι είναι εντάξει να ξοδεύω τον περισσότερο χρόνο μου σε αυτό το blog, δουλεύοντας μέσα στα όρια του πολιτικά εφικτού, και στηριζόμενος σε έναν συνδυασμό λογικού και γελοίου για να ξεπεράσω τις χρονικές δεσμεύσεις, για μια φορά θα πρέπει να δηλώσω ευθέως τι θα έκανα, αν μου δινόταν η ευκαιρία.

Λοιπόν, αυτό είναι: Nαι, η Κύπρος θα πρέπει να φύγει από το ευρώ. Τώρα.

Ο λόγος είναι απλός:

η παραμονή στο ευρώ σημαίνει μια απίστευτα σοβαρή οικονομική δυσπραγία, η οποία θα διαρκέσει για πολλά χρόνια, ενώ η Κύπρος θα προσπαθεί να φτιάξει έναν νέο εξαγωγικό τομέα. Αφήνοντας το ευρώ κι επιτρέποντας στο νέο της νόμισμα να υποτιμηθεί έντονα, θα επιτάχυνε σε μεγάλο βαθμό την επαναφορά της.

Αν κοιτάξετε το εμπορικό προφίλ της Κύπρου, θα δείτε πόσο μεγάλη ζημιά πρόκειται να υποστεί η χώρα. Μιλάμε για μια πολύ ανοικτή οικονομία με μόνο δύο μείζονες εξαγωγικούς πόρους, τις τραπεζικές υπηρεσίες και τον τουρισμό – κι ο ένας από αυτούς μόλις διαλύθηκε. Έστω και μόνο αυτό θα οδηγούσε σε σοβαρή ύφεση. Και πάνω απ’όλα, η τρόικα απαιτεί νέα σημαντικά μέτρα λιτότητας, ακόμα και αν η χώρα υποτίθεται ότι έχει πρωτογενή (προ τόκων) ισορροπία στον προϋπολογισμό. Δεν θα με εξέπληττε αν έβλεπα μείωση 20% του πραγματικού ΑΕΠ.

Ποια πορεία να ακολουθήσει; Η Κύπρος χρειάζεται μια τουριστική έκρηξη, καθώς και μια ταχεία αύξηση των υπολοίπων εξαγωγών - θεωρώ πως ο γεωργικός τομέας θα είναι ο οδηγός, αν και δεν ξέρω πολλά γι' αυτό. Ο προφανής τρόπος για να γίνει αυτό είναι μέσω μιας μεγάλης υποτίμησης. Ναι, τελικά, αυτό πιθανόν να οδηγήσει σε φθηνές προσφορές που θα προσελκύσουν πολλά βρετανικά τουριστικά πακέτα.

Το να φτάσει στο ίδιο σημείο με την περικοπή των ονομαστικών μισθών θα έπαιρνε περισσότερο χρόνο και θα επέφερε πολύ μεγαλύτερη ανθρωπιστική και οικονομική ζημιά.

Αλλά είναι εφικτό να φύγει από το ευρώ; Η άποψη του Eichengreen - ότι ακόμα και μια υπόνοια εξόδου θα προκαλούσε πανικόβλητη φυγή κεφαλαίων και bank runs -  είναι τώρα άνευ αντικειμένου: οι τράπεζες είναι κλειστές και τα κεφάλαια ελέγχονται. Έτσι, αν ήμουν δικτάτορας, απλά θα παρέτεινα το κλείσιμο των τραπεζών τόσο όσο θα χρειαζόταν η χώρα, ώστε να προετοιμαστεί για το νέο νόμισμα.

Εντάξει, κι όσον αφορά τα χαρτονομίσματα; Δεν είμαι καθόλου ειδικός σε τέτοια θέματα, αλλά έχω ακούσει προτάσεις που λένε ότι θα ήταν δυνατόν να δοθούν στην κυκλοφορία χρεωστικές κάρτες, ώστε οι επιχειρήσεις να ανακεφαλαιωθούν χωρίς να πρέπει να περιμένουν πότε θα λειτουργήσουν τα εκτυπωτικά πιεστήρια. Η κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να εκδώσει προσωρινά χρεόγραφα που δεν μοιάζουν πάντως με κανονικά χαρτονομίσματα, ως ένα μεταβατικό μέτρο.

Ναι, ίσως όλα αυτά να ακούγονται λίγο απελπισμένα και αυτοσχέδια. Όμως, η απελπισία βολεύει! Διαφορετικά, μιλάμε για λιτότητα ελληνικού επιπέδου ή χειρότερα, για μια οικονομία της οποίας τα θεμελιώδη στοιχεία, λόγω της κατάρρευσης των υπεράκτιων τραπεζών, είναι πολύ χειρότερα από ό,τι υπήρξαν ποτέ στην Ελλάδα.

Μαντεύω ότι τίποτα από αυτά δεν θα συμβεί, τουλάχιστον όχι αμέσως, ότι η ηγεσία της χώρας θα δειλιάσει να κάνει το άλμα προς το άγνωστο που θα ακολουθήσει την έξοδο από το ευρώ, παρά τον προφανή τρόμο τού να προσπαθήσουν να μείνουν εντός. Αλλά όπως είπα, πιστεύω ότι η έξοδος από το ευρώ είναι ό,τι πιο σωστό μπορεί να γίνει τώρα.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

A correspondent whom I respect has (gently) challenged me to say plainly what I think Cyprus should do — leaving aside all questions about political realism. And he’s right: while I think it’s OK to spend most of my time on this blog working within the limits of the politically possible, and relying on a combination of reason and ridicule to push out those limits over time, once in a while I should just flatly state what I would do if given a chance.

So here it is: yes, Cyprus should leave the euro. Now.

The reason is straightforward: staying in the euro means an incredibly severe depression, which will last for many years while Cyprus tries to build a new export sector. Leaving the euro, and letting the new currency fall sharply, would greatly accelerate that rebuilding.

If you look at Cyprus’s trade profile, you see just how much damage the country is about to sustain. This is a highly open economy with just two major exports, banking services and tourism — and one of them just disappeared. This would lead to a severe slump on its own. On top of that, the troika is demanding major new austerity, even though the country supposedly has rough primary (non-interest) budget balance. I wouldn’t be surprised to see a 20 percent fall in real GDP.

What’s the path forward? Cyprus needs to have a tourist boom, plus a rapid growth of other exports — my guess would be agriculture as a driver, although I don’t know much about it. The obvious way to get there is through a large devaluation; yes, in the end this probably does come down to cheap deals that attract lots of British package tours.

Getting to the same point by cutting nominal wages would take much longer and inflict much more human and economic damage.

But is it even possible to leave the euro? The Eichengreen point — that even a hint of exit would cause panicked capital flight and bank runs — is now moot: the banks are closed, and capital is controlled. So if I were dictator, I’d just extend the bank holiday long enough to prepare for the new currency.

OK, what about the bank notes? I’m no kind of expert in such matters, but I’ve heard suggestions to the effect that it might be possible to rush debit cards into circulation, so that business could resume without having to wait for someone to run the printing presses. The government might also be able to issue temporary scrip, IOUs that don’t look like proper bank notes, as a transitional measure.

Yes, it all sounds kind of desperate and improvised. But desperation is appropriate! Otherwise, we’re talking about Greek-level austerity or worse in an economy whose fundamentals, thanks to the implosion of offshore banking, are much worse than Greece’s ever were.

My guess is that none of this will happen, at least not right away, that the country’s leadership will fear the leap into the unknown that would come from euro exit despite the obvious horror of trying to stay in. But as I said, I think euro exit is now the right thing to do.