Θα μπορούσε να το έχει γράψει αυτές τις μέρες! Δεν είναι το πρώτο κείμενο του Χατζιδάκι που δείχνει να έχει διαχρονική αξία. Αυτό σημαίνει είτε ότι τα σχόλιά του έφταναν μέχρι τη ρίζα της ελληνικής νοοτροπίας είτε ότι όσα χρόνια κι αν περάσουν οι Έλληνες δεν αλλάζουν. Είτε, φυσικά, και τα δυο.
Το συγκεκριμένο κείμενο γράφτηκε το 1988. Κι όμως, περιγράφει τη σημερινή πραγματικότητα.
Η Κρατική εξουσία αγαπάει τους εραστές της και καταδιώκει όσους την αντιπαθούν και την εχθρεύονται. Είναι μια εγωπαθής και ανεγκέφαλη Κυρία, που εννοεί να οικειοποιείται, με τους εκάστοτε επίσημους εραστές της, τις έννοιες Πατρίδα, Έθνος, Εκκλησία, Οικογένεια και όλα τα καταλήξαντα με αντιπαθή και ανυπόληπτα οχυρά των κρατούντων. Και είδαμε στα χρόνια αυτά την Αριστερά π.χ., από την ώρα που δήλωσε μελλοντικός εραστής της Κυρίας και μάλιστα με «δημοκρατικές διαδικασίες», να γίνεται νόμιμο μέλος της πολιτείας, να εκκλησιάζεται, να σκέφτεται «εθνικά», να συνυπάρχει και να... περιμένει. Πού καιρός για επανάσταση! Και γιατί άλλωστε; Να διορθωθεί τι και με ποιο τρόπο; Όλες οι επαναστάσεις καταλήγουν στην κατάκτηση της ανεγκέφαλης, όπως είπαμε, Κυρίας. Της Εξουσίας. Αυτή η κατάκτηση, ως γνωστόν, δημιουργεί Δίκαιον, μακράν των ονειρικών στόχων μιας επανάστασης. Οι άνθρωποι που προκύπτουν από μια επανάσταση, περιέχουν τα ίδια συστατικά με τους αποχωρήσαντες ή τους ηττηθέντες. Η καταπίεση ευνοεί την αντίσταση και την ψυχική υγεία. Η επιτυχία και η επικράτηση κάνει ν’ αναβιώνει η εγωπάθεια, ο απολυταρχισμός, ο συγκεντρωτισμός και η απανθρωπιά. Η αντίσταση ξαναγεννά. Η Εξουσία φθείρει, καταστρέφει τα ζωογόνα κύτταρα του ανθρώπου. Χρειάζεται ισχυρή παιδεία για ν’ ανθέξει κανείς στην έννοια της Εξουσίας και της επιτυχίας.
Ο άνθρωπος με μια «έξυπνη» στιγμή του, έβγαλε τον Θεό και τον Δαίμονα από μέσα του και τους εναπόθεσε στους ουρανούς. Θέσπισε Νόμους, έχτισε εκκλησίες κι έγινε Ανεύθυνος στη μοίρα του, μοιράζοντας τις ευθύνες έξω από αυτόν. Μια σειρά τελετουργιών προδικάζουν την επιρροή του καλού ή του κακού. Κι έτσι αφέθηκε να τον καθοδηγεί η ανθρώπινη αδυναμία του κι όχι μια σμιλεμένη ανθρώπινη κρίση. Η πολιτεία, το Κράτος, ευνοεί την εκπαίδευση εκείνη που δεν απελευθερώνει τον άνθρωπο αλλά τον περιορίζει με ειδικά πλαίσια, επωφελή για το «σύνολο». Και η ανθρώπινη κρίση άρχισε να περιορίζεται στα καθ’ ημάς κι όχι στις δυνατότητες της ανθρώπινης φύσης μας. Πώς να αντιδράσουμε όταν η μεγάλη πλειοψηφία ζει την πλάνη πως εκπροσωπείται από τους τυχοδιώκτες του Τύπου και της Πολιτικής και πως η θέλησή της κυβερνά; Πώς θα μπορέσει ν’ αποφύγει την θανάσιμη ψευδαίσθηση που έντεχνα έχουν δημιουργήσει οι εκάστοτε κρατούντες, αλλά και οι ψευτοσοσιαλιστές καθώς και οι αριστερίζοντες καιροσκόποι; Χίλιες φορές προτιμώ τους ιδαλγούς της παλαιάς αριστεράς, από τους σοσιαλίζοντες τυχοδιώκτες, τους δήθεν πολέμιους της αντιδραστικής Δεξιάς. Η Δεξιά δεν υπάρχει, τουλάχιστον με την παραδοσιακή της συντηρητική μορφή.
Μια καινούρια τάξη αρχίζει να γεννιέται από τους φωτισμένους και ανησυχούντες κάθε παράταξης. Και φυσικά καλούμεθα να ζήσουμε διωγμούς και καταδιώξεις όλων αυτών των ανήσυχων και πεφωτισμένων, στο όνομα του λαού και της αριστεράς, ετούτη τη φορά. Όπως παλιά στο όνομα της Πατρίδας και τού Έθνους ημών του Ιερού. Ποτέ δεν πρόκειται να τελειώσει η ανθρώπινη περιπέτεια αλλά και η ανθρώπινη ευπιστία. Πάντα ο άνθρωπος θα πιστεύει πως τα όνειρά του θα δικαιωθούν. Αλλά και πάντα θα αγνοεί πως ο ίδιος καταστρέφει τα όνειρά του με το να ξυπνά κάθε πρωί. Κάθε πρωί κι όχι για πάντα, μια και μόνη φορά.
Το θέμα όμως παραμένει επιτακτικό και τυραννικό. Πώς ένας πολίτης που σκέφτεται και δεν εννοεί να συμβιβάζεται ή να βολεύεται στις ομαδικές πλάνες, μη συμμετέχοντας στα ομαδικά ή συντεχνιακά συμφέροντα, πώς ένας τέτοιος πολίτης είναι δυνατόν να διατηρήσει τη φωνή του και τη σημασία της, με το κύρος που του παρέχει η επιτυχής προσωπική του εργασία; Εδώ παρατηρούμε μια συνεχή διαρροή επιτυχών πολιτών που για τον ένα ή τον άλλο λόγο δεν άντεξαν στην επιτυχία ή στην καθιέρωση. Το Κράτος τούς κολακεύει με τη συμμετοχή τους στην άσκηση πολιτικών πράξεων. Τους χρίζει βουλευτές. Ένας πρώτος κι εύκολος εκμαυλισμός τους. Τους εισάγει στη Βουλή κι ενώ είναι γνωστό πως η Βουλή έχει πάψει προ πολλού ν’ αποτελεί κέντρο λήψεως αποφάσεων. Έχει καταλήξει με κέντρο επικυρώσεως κυβερνητικών αποφάσεων. Είναι μια βιτρίνα-επίφαση μιας δήθεν Δημοκρατίας. Και ο «επιτυχών» ευνουχίζεται με μια παράσταση που έχει πάψει προ πολλού να σημαίνει κάτι παραπάνω από μια «τελετουργία νεκρού θέματος».
Και το κακό είναι πώς οι πολίτες συνηθίζουν στην παρερμηνεία των λέξεων και στις κενές περιεχομένου σπουδαιοφανείς ορολογίες, που επικίνδυνα έχουν επικρατήσει στους νεοελληνικούς καιρούς μας. Κι όχι μόνο στον τόπο μας, αν κι εδώ το κακό έχει παραγίνει. Έχουμε φτάσει σ’ εγκληματικά όρια, και η αντίδρασή μας δεν πρέπει να χωράει αναστολή. Προφέρονται ανενδοίαστα λέξεις-φράσεις χωρίς ίχνος από το αρχικό τους περιεχόμενο. Και χαρακτηρίζεται ολόκληρη η κυβερνητική δραστηριότητα από μια τέτοια κενή περιεχομένου λεξιχρησία, χωρίς ενδοιασμό, ντροπή η επιφύλαξη, που υποτιμά την στοιχειώδη νοημοσύνη του Έλληνα πολίτη, τουλάχιστον στο ποσοστό των μ’ ευαισθησία ανησυχούντων και σκεπτομένων. Ζούμε την προετοιμασία νεοφασιστικών καιρών, στ’ όνομα τού παντοδύναμου λαού και των «απλών» ανθρώπων. Και φυσικά ήταν επόμενο να φανούν «δημοσιογραφικά» όργανα για να υπηρετήσουν τον προετοιμαζόμενο νεοφασισμό, με εκχυδαϊσμένη γλώσσα, εσκεμμένες λεξινοθείες και ευτελείς κολακείες γερόντων και υποανάπτυκτων πολιτών.
Το συγκεκριμένο κείμενο γράφτηκε το 1988. Κι όμως, περιγράφει τη σημερινή πραγματικότητα.
Η Κρατική εξουσία αγαπάει τους εραστές της και καταδιώκει όσους την αντιπαθούν και την εχθρεύονται. Είναι μια εγωπαθής και ανεγκέφαλη Κυρία, που εννοεί να οικειοποιείται, με τους εκάστοτε επίσημους εραστές της, τις έννοιες Πατρίδα, Έθνος, Εκκλησία, Οικογένεια και όλα τα καταλήξαντα με αντιπαθή και ανυπόληπτα οχυρά των κρατούντων. Και είδαμε στα χρόνια αυτά την Αριστερά π.χ., από την ώρα που δήλωσε μελλοντικός εραστής της Κυρίας και μάλιστα με «δημοκρατικές διαδικασίες», να γίνεται νόμιμο μέλος της πολιτείας, να εκκλησιάζεται, να σκέφτεται «εθνικά», να συνυπάρχει και να... περιμένει. Πού καιρός για επανάσταση! Και γιατί άλλωστε; Να διορθωθεί τι και με ποιο τρόπο; Όλες οι επαναστάσεις καταλήγουν στην κατάκτηση της ανεγκέφαλης, όπως είπαμε, Κυρίας. Της Εξουσίας. Αυτή η κατάκτηση, ως γνωστόν, δημιουργεί Δίκαιον, μακράν των ονειρικών στόχων μιας επανάστασης. Οι άνθρωποι που προκύπτουν από μια επανάσταση, περιέχουν τα ίδια συστατικά με τους αποχωρήσαντες ή τους ηττηθέντες. Η καταπίεση ευνοεί την αντίσταση και την ψυχική υγεία. Η επιτυχία και η επικράτηση κάνει ν’ αναβιώνει η εγωπάθεια, ο απολυταρχισμός, ο συγκεντρωτισμός και η απανθρωπιά. Η αντίσταση ξαναγεννά. Η Εξουσία φθείρει, καταστρέφει τα ζωογόνα κύτταρα του ανθρώπου. Χρειάζεται ισχυρή παιδεία για ν’ ανθέξει κανείς στην έννοια της Εξουσίας και της επιτυχίας.
Ο άνθρωπος με μια «έξυπνη» στιγμή του, έβγαλε τον Θεό και τον Δαίμονα από μέσα του και τους εναπόθεσε στους ουρανούς. Θέσπισε Νόμους, έχτισε εκκλησίες κι έγινε Ανεύθυνος στη μοίρα του, μοιράζοντας τις ευθύνες έξω από αυτόν. Μια σειρά τελετουργιών προδικάζουν την επιρροή του καλού ή του κακού. Κι έτσι αφέθηκε να τον καθοδηγεί η ανθρώπινη αδυναμία του κι όχι μια σμιλεμένη ανθρώπινη κρίση. Η πολιτεία, το Κράτος, ευνοεί την εκπαίδευση εκείνη που δεν απελευθερώνει τον άνθρωπο αλλά τον περιορίζει με ειδικά πλαίσια, επωφελή για το «σύνολο». Και η ανθρώπινη κρίση άρχισε να περιορίζεται στα καθ’ ημάς κι όχι στις δυνατότητες της ανθρώπινης φύσης μας. Πώς να αντιδράσουμε όταν η μεγάλη πλειοψηφία ζει την πλάνη πως εκπροσωπείται από τους τυχοδιώκτες του Τύπου και της Πολιτικής και πως η θέλησή της κυβερνά; Πώς θα μπορέσει ν’ αποφύγει την θανάσιμη ψευδαίσθηση που έντεχνα έχουν δημιουργήσει οι εκάστοτε κρατούντες, αλλά και οι ψευτοσοσιαλιστές καθώς και οι αριστερίζοντες καιροσκόποι; Χίλιες φορές προτιμώ τους ιδαλγούς της παλαιάς αριστεράς, από τους σοσιαλίζοντες τυχοδιώκτες, τους δήθεν πολέμιους της αντιδραστικής Δεξιάς. Η Δεξιά δεν υπάρχει, τουλάχιστον με την παραδοσιακή της συντηρητική μορφή.
Μια καινούρια τάξη αρχίζει να γεννιέται από τους φωτισμένους και ανησυχούντες κάθε παράταξης. Και φυσικά καλούμεθα να ζήσουμε διωγμούς και καταδιώξεις όλων αυτών των ανήσυχων και πεφωτισμένων, στο όνομα του λαού και της αριστεράς, ετούτη τη φορά. Όπως παλιά στο όνομα της Πατρίδας και τού Έθνους ημών του Ιερού. Ποτέ δεν πρόκειται να τελειώσει η ανθρώπινη περιπέτεια αλλά και η ανθρώπινη ευπιστία. Πάντα ο άνθρωπος θα πιστεύει πως τα όνειρά του θα δικαιωθούν. Αλλά και πάντα θα αγνοεί πως ο ίδιος καταστρέφει τα όνειρά του με το να ξυπνά κάθε πρωί. Κάθε πρωί κι όχι για πάντα, μια και μόνη φορά.
Το θέμα όμως παραμένει επιτακτικό και τυραννικό. Πώς ένας πολίτης που σκέφτεται και δεν εννοεί να συμβιβάζεται ή να βολεύεται στις ομαδικές πλάνες, μη συμμετέχοντας στα ομαδικά ή συντεχνιακά συμφέροντα, πώς ένας τέτοιος πολίτης είναι δυνατόν να διατηρήσει τη φωνή του και τη σημασία της, με το κύρος που του παρέχει η επιτυχής προσωπική του εργασία; Εδώ παρατηρούμε μια συνεχή διαρροή επιτυχών πολιτών που για τον ένα ή τον άλλο λόγο δεν άντεξαν στην επιτυχία ή στην καθιέρωση. Το Κράτος τούς κολακεύει με τη συμμετοχή τους στην άσκηση πολιτικών πράξεων. Τους χρίζει βουλευτές. Ένας πρώτος κι εύκολος εκμαυλισμός τους. Τους εισάγει στη Βουλή κι ενώ είναι γνωστό πως η Βουλή έχει πάψει προ πολλού ν’ αποτελεί κέντρο λήψεως αποφάσεων. Έχει καταλήξει με κέντρο επικυρώσεως κυβερνητικών αποφάσεων. Είναι μια βιτρίνα-επίφαση μιας δήθεν Δημοκρατίας. Και ο «επιτυχών» ευνουχίζεται με μια παράσταση που έχει πάψει προ πολλού να σημαίνει κάτι παραπάνω από μια «τελετουργία νεκρού θέματος».
Και το κακό είναι πώς οι πολίτες συνηθίζουν στην παρερμηνεία των λέξεων και στις κενές περιεχομένου σπουδαιοφανείς ορολογίες, που επικίνδυνα έχουν επικρατήσει στους νεοελληνικούς καιρούς μας. Κι όχι μόνο στον τόπο μας, αν κι εδώ το κακό έχει παραγίνει. Έχουμε φτάσει σ’ εγκληματικά όρια, και η αντίδρασή μας δεν πρέπει να χωράει αναστολή. Προφέρονται ανενδοίαστα λέξεις-φράσεις χωρίς ίχνος από το αρχικό τους περιεχόμενο. Και χαρακτηρίζεται ολόκληρη η κυβερνητική δραστηριότητα από μια τέτοια κενή περιεχομένου λεξιχρησία, χωρίς ενδοιασμό, ντροπή η επιφύλαξη, που υποτιμά την στοιχειώδη νοημοσύνη του Έλληνα πολίτη, τουλάχιστον στο ποσοστό των μ’ ευαισθησία ανησυχούντων και σκεπτομένων. Ζούμε την προετοιμασία νεοφασιστικών καιρών, στ’ όνομα τού παντοδύναμου λαού και των «απλών» ανθρώπων. Και φυσικά ήταν επόμενο να φανούν «δημοσιογραφικά» όργανα για να υπηρετήσουν τον προετοιμαζόμενο νεοφασισμό, με εκχυδαϊσμένη γλώσσα, εσκεμμένες λεξινοθείες και ευτελείς κολακείες γερόντων και υποανάπτυκτων πολιτών.
