Τι θα σημάνει για τη χώρα μας η διαφαινόμενη αποχώρηση της ΕΚΤ από την τρόικα (ή όπως αλλιώς τη λένε); Ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής και καθηγητής Νότης Μαριάς* μας ενημερώνει για της εξελίξεις πάνω στο θέμα της ΕΚΤ και της συμμετοχής της -ή μη- στα κλιμάκια ελέγχου της χώρας μας από τους δανειστές.
Εκτός ...ελέγχου η ΕΚΤ
Το τρικέφαλο τέρας των δανειστών χάνει τον πιο ισχυρό του παίκτη
Το ζήτημα της έξωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από την τριμερή τέθηκε πλέον επί τάπητος. Έτσι, μετά την πρωτοπόρα γνώμη του γενικού εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Pedro Cruz Villalon στη γνωστή υπόθεση του Προγράμματος ΟΜΤ που αφορούσε σε «αγορές κρατικών ομολόγων μεμονωμένων κρατών της Ευρωζώνης που έχουν αποκλειστεί από τις αγορές» (Η Καθημερινή, 15/1/2015) ήταν η σειρά του κορυφαίου θεσμικού οργάνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, να πάρει θέση στο ζήτημα αυτό.
Είχε, βεβαίως, προηγηθεί στις 25 Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες, κατά τη σύνοδο της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η θυελλώδης συνεδρίαση και κόντρα μου με τον Μάριο Ντράγκι, ο οποίος μάταια προσπάθησε να δικαιολογηθεί ότι δήθεν δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων στο πλαίσιο λειτουργίας της ΕΚΤ, αφενός μεν ως υποτιθέμενης Ανεξάρτητης Νομισματικής Αρχής και αφετέρου ως μέλους της τρόικας. Η τροπολογία που κατέθεσα για έξωση της ΕΚΤ από την τρόικα προστέθηκε στην παράγραφο 9 της σχετικής Ετήσιας Έκθεσης της ΕΚΤ έτους 2013, στη συζήτηση της οποίας υπήρξα σκιώδης εισηγητής.
Σύμφωνα με την τροπολογία αυτή, η Ευρωβουλή κάνει αποδεκτές «τις προτάσεις του γενικού εισαγγελέα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Pedro Cruz Villalon της 14ης Ιανουάριου 2015 στη γνωστή υπόθεση C-62/14» σε σχέση με τη σύγκρουση συμφερόντων κατά τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Το ζήτημα αυτό, άλλωστε, είχαμε αναλύσει και σε προγενέστερο άρθρο μας, επισημαίνοντας ότι η ΕΚΤ είναι κράτος εν κράτει, αφού:
«1. Υποτίθεται ότι είναι ανεξάρτητος θεσμός άσκησης νομισματικής πολιτικής με τεράστιες εξουσίες στο πλαίσιο του ευρωσυστήματος.
2. Εποπτεύει τις 130 μεγαλύτερες συστημικές τράπεζες της Ευρωζώνης.
3. Είναι... και δανειστής των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έχοντας αγοράσει και, μάλιστα, με σκόντο στη δευτερογενή αγορά κρατικά ομόλογα αξίας τουλάχιστον 217 δις ευρώ.
4. Είναι μέλος της τρόικας που έχει φτωχοποιήσει τις χώρες του Μνημονίου.
Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε μετάλλαξη του θεσμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κι αυτό που φαίνεται πλέον να ενδιαφέρει την ΕΚΤ είναι να διασφαλίσει τα κέρδη της ως δανειστή των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Η γνώμη του γενικού εισαγγελέα
Έτσι, ήταν ιδιαίτερα λογικό να κλίνει προς την κατεύθυνση άρσης της σύγκρουσης συμφερόντων στο πλαίσιο της ΕΚΤ και η δικαστική εξουσία. Στην περίφημη, λοιπόν, γνώμη του στη γνωστή υπόθεση C-62/14 για το Πρόγραμμα ΟΜΤ, που παρουσίασε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο γενικός εισαγγελέας Pedro Cruz Villalon επισήμανε, πέραν των άλλων, ότι προκειμένου να θεωρηθεί ως μέτρο εντασσόμενο στη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ ένα Πρόγραμμα όπως το επίδικο Πρόγραμμα ΟΜΤ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα οφείλει να απέχει «από κάθε είδους άμεση παρέμβαση στα προγράμματα χρηματοδοτικής "βοήθειας” που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του ESM ή του EFSF», όπως ακριβώς συμβαίνει στην περίπτωση της Ελλάδας.
Μετά την έκδοση της εν λόγω γνώμης του Cruz Villalon τα δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου υπήρξαν καταιγιστικά, μιλώντας για έξωση της ΕΚΤ από την τρόικα. Ομως παρά τη σημαντική αυτή γνώμη του Ισπανού γενικού εισαγγελέα του Δικαστηρίου της ΕΕ, ο Ντράγκι συνέχισε να σφυρίζει αδιάφορα και η ΕΚΤ διέρρεε ότι ανέμενε δήθεν την οριστική απόφαση του Δικαστηρίου για να καθορίσει τη στάση της. Με τον τρόπο αυτό η ΕΚΤ παρέμεινε στην τρόικα και συνέχισε την εκβιαστική της πολιτική στην Ελλάδα, κερδίζοντας χρόνο, αφού η σχετική απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να εκδοθεί τον Ιούνιο.
Τους σχεδιασμούς της ΕΚΤ έρχεται πλέον να τινάξει στον αέρα η απόφαση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της Τρίτης 10/3/2015 για την έξωση της ΕΚΤ από την τρόικα. Πρόκειται για μια απόφαση-κόλαφο για τον Ντράγκι, την οποία δεν μπορεί πλέον να αγνοήσει, καθώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το μοναδικό θεσμικό όργανο της ΕΕ με άμεση νομιμοποίηση, αφού οι ευρωβουλευτές εκλέγονται με άμεση, καθολική, μυστική ψηφοφορία από τους λαούς των κρατών-μελών, σε αντίθεση με τον διορισμένο Μάριο Ντράγκι.
Οπωσδήποτε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ήδη ρίξει προειδοποιητικές βολές στην ΕΚΤ για το ίδιο θέμα όταν το ένα τρίτο περίπου των ευρωβουλευτών στις 15/1/2015 ψήφισε άλλη τροπολογία μου, με την οποία καλούσα την Ευρωπαία διαμεσολαβήτρια να διερευνήσει τη σύγκρουση συμφερόντων στο πλαίσιο της ΕΚΤ ως δήθεν Ανεξάρτητης Νομισματικής Αρχής και ως μέλους της τρόικας.
Καθώς όμως οι δανειστές δεν θέλουν να χάσουν «το ψητό», δρομολογούν την αντικατάσταση της ΕΚΤ στην τρόικα από τον ESM. Κάτι τέτοιο όμως είναι αντίθετο προς το ίδιο το Καταστατικό του ESM, καθώς τα μόνα όργανα που μπορούν να ασκούν εποπτεία σε χώρες που βρίσκονται σε Μνημόνιο μετά από σχετική δανειοδότηση από τον ESM είναι η Επιτροπή ή η ΕΚΤ. Επομένως είναι βέβαιο ότι θα πέσει στο κενό και η νέα αυτή προσπάθεια των δανειστών να επανασυστήσουν την τρόικα. Πέραν του γεγονότος βέβαια, ότι η πολιτική και θεσμική βαρύτητα του ESM είναι υποπολλαπλάσια της ΕΚΤ.
Το «πρεστίζ» της ΕΚΤ αναμένεται πλέον να πληγεί ανεπανόρθωτα. Έτσι, αφού η ΕΚΤ δεν αξιοποίησε την ευκαιρία να αποχωρήσει αθόρυβα από την τρόικα μετά τη γνώμη του Cruz Villalon, τώρα η πομπώδης έξωσή της από την τρόικα και, μάλιστα, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποτελεί ανεπανόρθωτο πλήγμα του κύρους της και των συνοδοιπόρων της στο ενωσιακό πολιτικό γίγνεσθαι. Πρόκειται για μια σοβαρή ήττα της Ευρώπης των Τραπεζών και, μάλιστα, με αρκετούς συμβολισμούς.
Ευκαιρία για την Ελλάδα
Η έξωση της ΕΚΤ από την τρόικα αναμένεται να βοηθήσει την πατρίδα μας, καθώς το τρικέφαλο τέρας των δανειστών χάνει τον πιο ισχυρό του παίκτη. Η Ελλάδα μπορεί έτσι να απαιτήσει από τον Ντράγκι την αποκατάσταση της νομιμότητας και την εκ νέου χρήση των ελληνικών ομολόγων στις πράξεις του ευρωσυστήματος, προκειμένου να ακολουθήσει η έξοδος των ελληνικών τραπεζών από τον ELA.
Ταυτόχρονα, η πατρίδα μας μπορεί να απαιτήσει και να πετύχει την αύξηση του ύψους του βραχυχρόνιου χρέους υπό μορφή εντόκων γραμματίων που μπορούν να αγοράζουν οι ελληνικές τράπεζες. Επιπλέον, θα καταστεί εφικτή και η εκ μέρους του Ντράγκι επιστροφή στην πατρίδα μας του ποσού των 1,8 δις ευρώ από τα κέρδη της ΕΚΤ. Έτσι θα τιναχθεί στον αέρα η πιστωτική ασφυξία που πήγε να επιβάλει ο Ντράγκι στον ελληνικό λαό.
Το μπαλάκι πλέον είναι στο γήπεδο της ελληνικής πλευράς. Δεν έχει παρά να αξιοποιήσει τα όσα ήδη έχουν συμβεί και να απαιτήσει εδώ και τώρα την έξωση της ΕΚΤ από την τρόικα. Και η εξέλιξη αυτή θα είναι ένα σημαντικό βήμα προκειμένου να πετάξουμε την τρόικα έξω από την πατρίδα μας, δικαιώνοντας έτσι την ψήφο του ελληνικού λαού στις εκλογές της 25ης Ιανουάριου.
* Ανεξάρτητος ευρωβουλευτής, αντιπροέδρος των Ευρωπαίων Αντιφεντεραλιστών, καθηγητής θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ της 19-3-2015
