Η φιλοσοφική
αναζήτηση ξεφεύγει από τον συνηθισμένο τρόπο που σκέφτονται οι απλοί άνθρωποι.
Ταξιδεύει σε άλλες περιοχές όπου επικρατούν κυρίως έννοιες και θεωρίες, σε
περιοχές πέρα από τις γνωστές, στις οποίες κυριαρχούν οι εμπειρίες, οι αναμνήσεις και
οι προβληματισμοί επίλυσης των καθημερινών προβλημάτων.
Οι απλοί
άνθρωποι θεωρούν τη φιλοσοφία ως κάτι εξαιρετικά αφηρημένο, που ξεφεύγει από
τον τρόπο σκέψης τους και αφορά μια συγκεκριμένη ομάδα διανοούμενων που (ίσως
μην έχοντας άλλα προβλήματα) διαλογίζονται και βλέπουν τον κόσμο, όχι ως ύλη, όπως ο πολύς
κόσμος, αλλά ως νοήματα και σκέψεις που περισσότερη σχέση έχουν με έναν
εσωτερικό κόσμο. Άρα δεν έχουν
ιδιαίτερη επαφή με όσα απασχολούν τους συνηθισμένους ανθρώπους, τα οποία είναι
θέματα απτά, προσιτά και συγκεκριμένα.
Όταν μάλιστα
κάποιοι που αδιαφορούν για τη φιλοσοφία υποχρεώνονται να ακούσουν ή να
διαβάσουν μια σειρά από φιλοσοφικούς συλλογισμούς, παρατηρούμε ότι αντιδρούν μ’ένα
αίσθημα αποστροφής και αποδοκιμασίας, επειδή υποχρεώθηκαν να υποστούν αυτή τη
δοκιμασία. Πολλοί εκφράζουν ειρωνεία ή αδιαφορία για τη φιλοσοφία, περιφρόνηση
ή ακόμα και εχθρότητα, πιστεύοντας πως αυτή αποτελεί έναν περίεργο κόσμο εξωπραγματικών
εννοιών. Και οι φιλόσοφοι, από την άλλη μεριά, είναι γενικά προσκολλημένοι σε
γνωστές στο χώρο τους ιδεοληψίες με αποτέλεσμα να μην εκτιμούν ιδιαίτερα τα
σύγχρονα ρεύματα ιδεών, που ξεφεύγουν από έναν αποδεκτό τρόπο σκέψης και τα
οποία συνήθως τα κρίνουν ως ρηχά ή/και αφελή.
Όμως δεν πρέπει
να παραγνωρίζουμε ότι ακόμα και οι πιο νεφελώδεις φιλοσοφικές αντιλήψεις, είναι
δυνατόν να κρύβουν ψήγματα πραγματικότητας.
Οι απλοί
άνθρωποι συνήθως βασίζονται σε όσα μπορούν να αντιληφθούν με τις πέντε
αισθήσεις τους και δέχονται μόνο αυτά τα οποία μπορούν να κατανοήσουν. Όπως ότι
ο καθένας μας υπάρχει στο σήμερα, αλλά προϋπήρχαν άνθρωποι και σε παλαιότερες
εποχές και θα υπάρξουν και άλλοι στο μέλλον. Το ίδιο και με άλλα ζωντανά όντα.
Επίσης, ότι εκτός από τη γη υπάρχουν και άλλοι πλανήτες, πράγμα που μπορούν να
διαπιστώσουν κοιτάζοντας τον ουρανό τις νύχτες, έστω και αν δεν δέχονται ότι σε
κάποια από τα αστέρια που τον φωτίζουν είναι δυνατόν να κατοικούν έμψυχα όντα.
Άλλη βεβαιότητα που δέχονται είναι ότι υπάρχει κάτι που το ονομάζουμε συνείδηση
και καθοδηγεί τις πράξεις καθενός από εμάς.
Αν κάποιος
αρχίσει να ασχολείται με τη φιλοσοφία, αναθεωρεί τον προηγούμενο τρόπο σκέψης
του και βλέπει πλέον τα πράγματα με έναν πιο σύνθετο τρόπο, βλέπει τα γεγονότα
να περιβάλλονται από μια θεωρητική, διανοητική ενδυμασία που τον προκαλεί να
εμβριθήσει σε περίτεχνες φιλοσοφικές συνθέσεις. Με αυτόν τον τρόπο αναβαπτίζει
τον τρόπο που έβλεπε τον κόσμο μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Η φιλοσοφία
είναι μια διαρκής αναζήτηση της αλήθειας που κρύβεται πίσω από τον ορατό κόσμο.
Είναι ένα είδος καλώς εννοουμένης διανοητικής αλλοτρίωσης. Μπορεί να θεωρηθεί ως άρνηση τού
γενικά παραδεκτού και γι’αυτό ψάχνει να βρει συνέχεια απαντήσεις.
Ενώ ο απλός άνθρωπος ξέρει πως ο κόσμος αποτελείται από υλικά πράγματα και
από πνευματικά, η φιλοσοφία θέτει ερωτήματα και ζητήματα που του δημιουργούν
προβληματισμό για τις διαφορές ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα, αλλά και στη
σχέση μεταξύ τους. Θεωρούμε γνωστό ότι ο άνθρωπος αποτελείται από ύλη και
πνεύμα. Τι συμβαίνει όμως μετά το τέλος της ζωής του σώματος; Γιατί,
αν το πνεύμα είναι άφθαρτο, αιωρείται κάπου μέσα στο σύμπαν με αποτέλεσμα μέσα σ’αυτό ανά πάσα στιγμή να συμβαίνουν όχι
μόνον οι πράξεις της συνείδησης που συνδέονται με τα ζώντα σώματα των ανθρώπων και
άλλων ζωντανών οργανισμών, αλλά επίσης πράξεις συνείδησης που εκτελούνται από
τα πνεύματα εκατομμυρίων ανθρώπων που έχουν πεθάνει. Σε μια τέτοια περίπτωση το
σύμπαν είναι ένας πολύ διαφορετικός χώρος απ’ ό,τι θα ήταν αν δεν συνέβαινε κάτι
τέτοιο. Αυτό όμως είναι θέμα για μια άλλου είδους συζήτηση.
Εκείνο που
διαφοροποιεί ουσιαστικά τη φιλοσοφία από τον κοινό νου είναι πως αυτή
λειτουργεί θέτοντας τις απόψεις των ανθρώπων ταυτόχρονα κάτω από τον έλεγχο του
κριτικού λόγου, τη δοκιμασία της κριτικής συζήτησης και την πειθαρχία της
μεθοδικής σκέψης. Αλλά συμβαίνει και η αντίστροφη κίνηση: στο βαθμό που οι
φιλοσοφίες επιδρούν πάνω στις σκέψεις των ανθρώπων και καθώς απομακρύνονται από
τους δημιουργούς τους, συγχωνεύονται με τις τρέχουσες ιδέες και σχηματίζουν
αυτό το αμάλγαμα που λέγεται κοινή γνώμη ή κοινωνική συνείδηση.
