Τι πίστευε για την πολιτική, την οικονομία, τη φιλοσοφία κ.ά. ο Α.Στρίμπεργκ

Έχουμε υποστηρίξει και άλλη φορά από αυτή τη γωνιά, ότι μερικές ιδέες που έχουν διατυπώσει μεγάλα μυαλά, μπορούν να έχουν εφαρμογή σε όλες τις εποχές. Πιο κάτω φιλοξενώ κάποιες από τις απόψεις που διατύπωσε ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ πάνω από έναν αιώνα πριν. Αναφέρεται στην κοινωνία, την πολιτική, τους νόμους, την οικονομία, τη φιλοσοσφία και την ηθική.

Τo 1884, ο Στρίντμπεργκ -στα 35 του χρόνια- συναντάει στις όχθες της λίμνης της Γενεύης τους εξόριστους Ρώσους επαναστάτες και επηρεάζεται βαθιά από τις μηδενιστικές και αντι-αισθητικές ιδέες τους. Δηλώνει πως είναι «μηδενιστής, δημοκράτης» αλλά κυρίως οπαδός του Ρουσσώ και οραματίζεται την κοινωνική αναγέννηση μέσα από την καταστροφή του «συστήματος». Οι φιλοσοφικές, θρησκευτικές και αισθητικές αντιλήψεις του πέρασαν πολλές και μεγάλες αλλαγές, αλλά η μηδενιστική οργή του δεν μετριάστηκε ποτέ.

Αισθάνεται πάντως πολύ μικρή έλξη για τις θεωρίες του Μαρξ γιατί η βιομηχανική ανάπτυξη τον γεμίζει επιφυλάξεις. Τότε συντάσσει ένα πικρό ανατρεπτικό κείμενο που περιέχεται στον δέκατο έκτο από τους πενήντα τέσσερις τόμους των Απάντων του.

Μερικά αποσπάσματα από αυτό το κείμενο αναδημοσιεύω στο σημερινό post.

 Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Μικρή Κατήχηση για τις Κατώτερες Τάξεις

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τι είναι η κοινωνία;

Μια μορφή συμβίωσης που η ανάπτυξή της σημαδεύεται από την επιθυμία της ανώτερης τάξης να κρατάει υποδουλωμένες τις κατώτερες τάξεις.

Τι είναι η ανώτερη τάξη;

Παράσιτα, κυβερνώντες.

Ποιες είναι οι κατώτερες τάξεις;

Οι παραγωγοί, οι καταδυναστευμένοι.

Ποια είναι τα μέσα που χρησιμοποιεί η ανώ­τερη τάξη για να καταδυναστεύει τις κατώτε­ρες τάξεις;

Το ψέμα, ο δόλος, η δεισιδαιμονία, ο τακτι­κός στρατός και οι φυλακές.

Ποια είναι τα πέντε κύρια ψέματα της ανώτερης τάξης;

Θρησκεία, Πολιτική, Νόμοι, Επιστήμη, Τέ­χνη και Ηθική.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τι είναι η πολιτική;

Η τέχνη να κυβερνάς ή αλλιώς η τέχνη της ανώτερης τάξης να κρατάει υποταγμένες τις κατώτερες τάξεις. Επίσης με πολιτική εννοούμε συχνά έναν δόλιο τρόπο δράσης.

Τι είναι η εξωτερική πολιτική;

Η συνεργασία ανάμεσα στις άρχουσες τάξεις διαφόρων εθνών.

Τι είναι η εσωτερική πολιτική;

Το σύστημα της ανώτερης τάξης που προστατεύει τα συμφέροντά της.

Τι είναι ηγέτης;

Ο εκπρόσωπος της ανώτερης τάξης που επι­τηρεί τα συμφέροντά της.

Σε ποιες δυνάμεις στηρίζεται ο ηγέτης;

Στο κεφάλαιο, στη δεισιδαιμονία, στη βία.

Ποια μέσα έχουν οι κατώτερες τάξεις για vα υπερασπιστούν τα δικά τους συμφέροντα;

Το δικαίωμα της ψήφου, όπου αυτό υπάρχει. 

Δεν έχουν κανένα άλλο μέσο;

Την επανάσταση.

Πότε είναι νόμιμη μια επανάσταση;

Όταν έχει ήδη συμβεί.

Πώς είναι δυνατόν αυτό;

Οι ίδιοι οι επαναστάτες θεσπίζουν έναν νόμο που κηρύσσει νόμιμη την επανάσταση.

Είναι καλό να γίνεται επανάσταση;

Εξαρτάται από τις πιθανότητες επιτυχίας.

ΝΟΜΟΙ

Τι είναι οι νόμοι;

Μια εφεύρεση της ανώτερης τάξης για να δυναστεύει τις κατώτερες τάξεις με «νόμιμα» μέσα.

Η ανώτερη τάξη συντάσσει τους νόμους;

Φυσικά!

Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που ζητάει η ανώτερη τάξη από τις κατώτερες σε σχέση με τους νόμους;

Την τήρησή τους.

Είμαστε λοιπόν υποχρεωμένοι να τηρούμε τους νόμους;

Ναι, αν είναι άξιοι να τηρούνται.

Η Βουλή δεν είναι νομοθετικό σώμα;

Ναι, καμιά φορά, αλλά η Βουλή δεν ταυτίζε­ται με τις κατώτερες τάξεις.

Γιατί οι αρχές έχουν εκδικητική μανία;

Γιατί εκδικούνται.

Τι εκδικούνται;

Τις δίκαιες επιθέσεις των κατώτερων τάξεων ενάντια στην ανώτερη.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Τι είναι η οικονομία;

Είναι μια επιστήμη που έχει εφεύρει η ανώτερη τάξη για να οικειοποιηθεί τον καρπό της εργασίας των κατώτερων τάξεων.

Πώς ονομάζεται ο καρπός της εργασίας των κατώτερων τάξεων;

Κεφάλαιο.

Αλλά πώς είναι δυνατόν το κεφάλαιο να ελέγχει την εργασία;

Όταν ο κεφαλαιοκράτης παρακρατά τις οικονομίες των εργαζομένων, που αποτελούν το κεφάλαιο, τους εμποδίζει να ελέγχουν αυτοί οι ίδιοι την εργασία τους.

Ποια μέσα έχουν οι εργαζόμενοι για να αντισταθούν στην καταπίεση του κεφαλαίου;

Πολύ λίγα ως τώρα, αφού οι νόμιμες απεργίες καταστέλλονται με την παράνομη δύναμη των όπλων.

Αλλά κάποιο μέσο θα υπάρχει.

Ναι, είναι η απεργία, αλλά για να γίνει χρειάζονται κεφάλαια.

Γιατί αυξάνεται η τιμή ενός εμπορεύματος που παρουσιάζει έλλειψη;

Γιατί ο έμπορος εκμεταλλεύεται την ανάγκη των συμπολιτών του για να τους λεηλατήσει.

Πώς ονομάζεται αυτό στην οικονομία της ανώτερης τάξης;

Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης.

  

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Τι είναι η φιλοσοφία:

Η αναζήτηση της αλήθειας.

Η φιλοσοφία μπορεί να συμμαχήσει με την ανώτερη τάξη;

Η ανώτερη τάξη πληρώνει τους φιλοσόφους για να αναζητούν μόνο καλοδεχούμενες αλήθειες.

Και αν ένας φιλόσοφος ανακαλύψει μερικές δυσάρεστες αλήθειες;

Σ’ αυτή την περίπτωση τις αποκαλούν «ψέματα» και ο φιλόσοφος παύει να πληρώνεται.

ΗΘΙΚΗ

Τι είναι η ηθική;

Μια κωδικοποιημένη αίσθηση που έχει καλλιεργήσει η ανώτερη τάξη για να επιβάλει στις κατώτερες τάξεις ένα είδος πειθαρχημένης διαγωγής.

Δηλαδή η ηθική δεν είναι έμφυτη στον άνθρωπο;

Όχι, καθόλου! Αλλάζει ανάλογα με το κλίμα, το περιβάλλον και τις πεποιθήσεις.

Σε ποιες περιπτώσεις είναι αυστηρότερη η ηθική;

Στις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων.

Γιατί αυτό;

Γιατί σ’ αυτές στηρίζεται η αύξηση των κατώτερων τάξεων, που αν αφεθεί ελεύθερη μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για την κυριαρχία της ανώτερης τάξης.

Ποιoς ηθικός νόμος ισχύει για την άρχουσα τάξη;

Η προσωπική γνώμη!

Τι εννοούν λέγοντας «ανήθικο»;

Κάτι που είναι αντίθετο με τους ηθικούς νόμους κάθε εποχής που έχει επιβάλει η ανώτερη τάξη.