Αυτόν τον καιρό βρισκόμαστε στη δίνη μιας οικονομικής κρίσης που επίκεντρό της είναι οι τράπεζες, οι ναοί του χρήματος. Θα μπορούσαν να αποφευχθούν τέτοιες κρίσεις στο μέλλον, αν χρησιμοποιούσαμε διαφορετικού τύπου μέσο συναλλαγών;
Ποιό θα ήταν το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας χωρίς την κυκλοφορία (την εμπορία, τις συναλλαγές) των νομισμάτων, όπως τα ξέρουμε μέχρι σήμερα;
Πόσο θα μειωνόταν η εξουσία των κρατών και των κεντρικών τους τραπεζών (ή της ΕΚΤ) αν έχαναν το αποκλειστικό δικαίωμα κοπής/κυκλοφορίας φυσικού χρήματος και, κατά συνέπεια, αν έχαναν τον έλεγχο κυκλοφορίας του;
Δεδομένου ότι ο αριθμός των bitcoins που μπορούν να τεθούν σε κυκλοφορία είναι πεπερασμένος, δεν θα μπορούσε κι ένας ιδιώτης με μεγάλη οικονομική επιφάνεια να ελέγξει την ισοτιμία του, αυξομειώνοντας τον όγκο των νομισμάτων που θα βρίσκονται σε κυκλοφορία;
Και αν οι κάτοχοι των bitcoins αποφασίσουν να τα αποταμιεύσουν/επενδύσουν με σκοπό το κέρδος, πώς θα γίνονται οι συναλλαγές;
Η επικράτηση της παράλληλης κυκλοφορίας του bitcoin με τα υπάρχοντα νομίσματα, δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα νέο κανόνα του χρυσού;
Πολλά ακόμα ερωτήματα μπορούν να γεννηθούν, αν προσπαθήσουμε να φανταστούμε έναν κόσμο που οι οικονομικές συναλλαγές θα γίνονταν ψηφιακά και όχι με το είδος νομίσματος, με το οποίο ο άνθρωπος έχει μάθει να συναλλάσσεται από πολλούς αιώνες.
Απαντήσεις σε όλα αυτά προσπαθούμε να βρούμε αναδημοσιεύοντας άρθρα σχετικά με το ψηφιακό νόμισμα bitcoin.
Στο ερώτημα της δυνατότητας επιβίωσης ενός κράτους που δεν θα έχει τον έλεγχο της κυκλοφορίας του νομίσματος (σας θυμίζει κάτι;) προσπαθεί να απαντήσει το παρακάτω άρθρο, σε σχέση όμως με το bitcoin.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ TOY ΧΡΗΜΑΤΟΣ;
του Άρη Χατζηστεφάνου
Η θεωρία ότι το bitcoin μας οδηγεί σε μια οικονομία χωρίς την ανάγκη παρέμβασης του κράτους, το οποίο βάσει της νεοφιλελεύθερης σχολής ευθύνεται για τα δεινά του οικονομικού συστήματος, φαίνεται να παραβλέπει μια σημαντική διάσταση του θέματος ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς το κράτος, το οποίο παρεμβαίνει πάντα για τη διάσωσή του.
Oι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο το αντιμετωπίζουν άλλοτε με δέος και άλλοτε με αγανάκτηση. Τα υπουργεία Οικονομικών αναρωτιούνται πώς θα μπορούσαν να το φορολογήσουν και οι μεγάλες εταιρείες πιστωτικών καρτών αν γίνεται να το εξαφανίσουν. Το λεγόμενο bitcoin, το ψηφιακό νόμισμα που επιτρέπει την πραγματοποίηση ηλεκτρονικών συναλλαγών, κατάφερε μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια από τη δημιουργία του να κάνει αισθητή την παρουσία του στην παγκόσμια αγορά χρήματος αφού η αξία του εκτοξεύτηκε από τα 30 σεντ του δολαρίου στα 1.000 δολάρια.
Βρισκόμαστε, αναρωτήθηκαν ορισμένοι, μπροστά στο ενδεχόμενο τα κράτη και οι ενώσεις κρατών να χάσουν το μονοπώλιο στην κυκλοφορία χρήματος; Όταν, μάλιστα, ο αμερικανικός κολοσσός JP Morgan επιχείρησε (ανεπιτυχώς) πριν από μερικές εβδομάδες να κατοχυρώσει το δικό του «ηλεκτρονικό νόμισμα» για ηλεκτρονικές αγορές αρκετοί φοβήθηκαν το ξέσπασμα ενός νέου οικονομικού πολέμου ανάμεσα σε τραπεζικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα, φοβήθηκαν μια μάχη χαρακωμάτων ανάμεσα στις τράπεζες που ελέγχουν τις σημαντικότερες πιστωτικές κάρτες και νέους χρηματοπιστωτικούς ομίλους που θα θελήσουν ένα κομμάτι από την πίτα των ηλεκτρονικών αγορών.
Η ιδιαιτερότητα του bitcoin, πέρα από το γεγονός ότι η κυκλοφορία του δεν ελέγχεται από κάποια κεντρική τράπεζα είναι ότι οι κάτοχοί του δεν χρειάζεται να δίνουν τα πραγματικά τους στοιχεία για κάθε συναλλαγή, όπως θα συνέβαινε με μια πιστωτική κάρτα ή μέσα από συστήματα ηλεκτρονικών συναλλαγών όπως το PayPal. Παρά το γεγονός ότι κάθε συναλλαγή καταγράφεται σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπολογιστών, κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει ποιος κρύβεται πίσω από κάθε αγοραπωλησία - γεγονός που διευκολύνει θεωρητικά το ξέπλυμα χρήματος αλλά και παράνομες πωλήσεις όπλων και ναρκωτικών. Ήδη το FBI έχει παρέμβει αρκετές φορές «κατάσχοντας» ψηφιακά νομίσματα που αντιστοιχούσαν σε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, ενώ δεν λείπουν και τα περιστατικά ηλεκτρονικής κλοπής bitcoins αξίας εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων. Το δεύτερο χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί το bitcoin από τα αληθινά νομίσματα είναι ότι, βάσει του λογισμικού που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία του, ο αριθμός των ψηφιακών νομισμάτων δεν θα ξεπεράσει ποτέ τα 21 εκατομμύρια. Στη συνέχεια η αξία του θα καθορίζεται ελεύθερα με όρους προσφοράς και ζήτησης Απόρροια του περιορισμένου αριθμού των ψηφιακών νομισμάτων που βγαίνουν στην κυκλοφορία είναι ότι, για όσο διάστημα αυξάνεται η αξία τους οι κάτοχοί τους έχουν συμφέρον να τα «αποταμιεύουν» στα ηλεκτρονικά «πορτοφόλια» τους και όχι να πραγματοποιούν συναλλαγές με αυτά, όπως είναι ο πρωταρχικός ρόλος κάθε νομίσματος
Οι επικριτές
Μέχρι πρότινος οι επικριτές του bitcoin υποστήριζαν ότι πρόκειται για μια ακόμη φούσκα που περισσότερο απασχολεί τα μέσα ενημέρωσης παρά την πραγματική αγορά. Η διαπίστωση περί φούσκας φάνηκε να επαληθεύεται τους πρώτους μήνες του 2013, όταν η αξία ενός bitcoin τριπλασιάστηκε σε διάστημα δύο εβδομάδων και στη συνέχεια έχασε το 50% της αξίας του μέσα σε λίγες ώρες Η άποψη όμως ότι πρόκειται περισσότερο για ένα «μιντιακό φαινόμενο» δεν φαίνεται πλέον να ευσταθεί. Όταν η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας ανακοίνωσε στις αρχές Δεκεμβρίου ότι απαγορεύει τη χρήση των ψηφιακών νομισμάτων μεταξύ των τραπεζών της χώρας όλοι κατάλαβαν ότι η εποχή της αθωότητας είχε τελειώσει. Λίγο νωρίτερα το θέμα είχε απασχολήσει την αμερικανική Γερουσία αλλά και την ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, η οποία έδωσε εμμέσως πλην σαφώς την «ευχή» της στο νέο νόμισμα. Αρκετά πιο επιφυλακτικές η ΕΚΤ αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εστίασαν το ενδιαφέρον τους στα φορολογικά έσοδα που θα χαθούν από την πραγματοποίηση ηλεκτρονικών συναλλαγών με ψηφιακά νομίσματα.
Πίσω, πάντως από τις τιτανομαχίες για την κυριαρχία στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου κυοφορούνταν και μια άλλη σύγκρουση με βαθύτερο ιδεολογικό υπόβαθρο. Από την πρώτη στιγμή οι νεοφιλελεύθεροι σχολιαστές άρχισαν να πίνουν νερό στο όνομα του bitcoin, βλέποντας σε αυτό έναν τρόπο για να αντικαταστήσουν τις κεντρικές τράπεζες και κάθε είδους κρατικές παρεμβάσεις, τις οποίες θεωρούν υπεύθυνες για όλες τις κρίσεις του καπιταλιστικού συστήματος.
Επίθεση στον Κρούγκμαν
Δεν αποτέλεσε, λοιπόν, έκπληξη το γεγονός ότι οι θιασώτες του νέου νομίσματος επιτέθηκαν με μανία στο νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν, ο οποίος υπό το πρίσμα ενός κεϊνσιανού οικονομολόγου τόλμησε να ασκήσει κριτική στο bitcoin. «Ο θόρυβος που προκλήθηκε», είχε γράψει προ μηνών ο Κρούγκμαν, «αποδεικνύει ότι ορισμένοι δεν κατανοούν την έννοια του χρήματος - και κυρίως ότι τυφλώνονται από την
επιθυμία τους να διαχωρίσουν την αξία του χρήματος από την κοινωνία, την οποία αυτό πρέπει να υπηρετεί». Για τον Κρούγκμαν η αξία των bitcoins αποτελεί ένα είδος αυτοεκπληρούμενης προφητείας, και συγκεκριμένα της πίστης ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι θα αποδεχτούν την αξία του ως μέσου συναλλαγών. Σε αντίθεση, δηλαδή, με τα χαρτονομίσματα, η αξία των οποίων στηρίζεται από το κράτος που τα εκδίδει και τα αποδέχεται για την πληρωμή των φόρων, ή ακόμη και από τον χρυσό, ο οποίος είχε κάποτε συγκεκριμένη αξία χρήσης σε κοσμήματα και άλλα προϊόντα, τα bitcoins δημιουργούνται κυριολεκτικά στον αέρα.
Ο Κρούγκμαν επισήμανε ότι ανάμεσα στους υποστηρικτές των νέων νομισμάτων συναντάς όλους αυτούς που πιστεύουν ότι η «αλόγιστη» εκτύπωση χαρτονομισμάτων από τις κυβερνήσεις θα οδηγήσει σε φαινόμενα υπερπληθωρισμού - μια προφητεία που δεν έχει επιβεβαιωθεί εδώ και δεκαετίες σε καμία από τις οικονομίες της Δύσης. Αυτό που παραλείπουν να εξηγήσουν οι οικονομικοί προφήτες του νεοφιλελευθερισμού είναι ότι ο πληθωρισμός πλήττει πρωτίστως τα συμφέροντα του μεγάλου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, ενώ η δημοσιονομική συρρίκνωση που αντιπροτείνουν πλήττει τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Η «αγωνία» τους, λοιπόν, για τα φαινόμενα πληθωρισμού δεν είναι τόσο αθώα όσο θέλουν να την παρουσιάζουν, αλλά αποτελεί μια έμμεση ώθηση προς τη μείωση των δημόσιων δαπανών και κάθε είδους κοινωνικής πρόνοιας.
Η θεωρία, πάντως, ότι το bitcoin μάς οδηγεί πλησιέστερα σε μια οικονομία χωρίς την ανάγκη παρέμβασης του κράτους, το οποίο σύμφωνα με τη νεοφιλελεύθερη σχολή σκέψης ευθύνεται για όλα τα δεινά του οικονομικού συστήματος, φαίνεται να παραβλέπει μια σημαντική διάσταση του θέματος: ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς το κράτος, το οποίο παρεμβαίνει πάντα για τη διάσωσή του. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τις πρωτοφανείς κρατικές παρεμβάσεις για τη διάσωση των μεγαλύτερων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων του πλανήτη για να καταλάβει γιατί οι μεγάλες τράπεζες έχουν έναν ακόμη λόγο να φοβούνται όπως ο διάβολος το λιβάνι ένα νόμισμα που ευαγγελίζεται την κατάργηση του κράτους και των κεντρικών τραπεζών.
«Νόμισμα χωρίς κράτος απλώς δεν υπάρχει», έλεγε παλαιότερα ο διάσημος οικονομολόγος Σαμίρ Αμίν. Και ορισμένοι θα συμπλήρωναν: «Και νεοφιλελευθερισμός χωρίς κράτος δεν μπορεί να υπάρξει».
Ποιό θα ήταν το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας χωρίς την κυκλοφορία (την εμπορία, τις συναλλαγές) των νομισμάτων, όπως τα ξέρουμε μέχρι σήμερα;
Πόσο θα μειωνόταν η εξουσία των κρατών και των κεντρικών τους τραπεζών (ή της ΕΚΤ) αν έχαναν το αποκλειστικό δικαίωμα κοπής/κυκλοφορίας φυσικού χρήματος και, κατά συνέπεια, αν έχαναν τον έλεγχο κυκλοφορίας του;
Δεδομένου ότι ο αριθμός των bitcoins που μπορούν να τεθούν σε κυκλοφορία είναι πεπερασμένος, δεν θα μπορούσε κι ένας ιδιώτης με μεγάλη οικονομική επιφάνεια να ελέγξει την ισοτιμία του, αυξομειώνοντας τον όγκο των νομισμάτων που θα βρίσκονται σε κυκλοφορία;
Και αν οι κάτοχοι των bitcoins αποφασίσουν να τα αποταμιεύσουν/επενδύσουν με σκοπό το κέρδος, πώς θα γίνονται οι συναλλαγές;
Η επικράτηση της παράλληλης κυκλοφορίας του bitcoin με τα υπάρχοντα νομίσματα, δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα νέο κανόνα του χρυσού;
Πολλά ακόμα ερωτήματα μπορούν να γεννηθούν, αν προσπαθήσουμε να φανταστούμε έναν κόσμο που οι οικονομικές συναλλαγές θα γίνονταν ψηφιακά και όχι με το είδος νομίσματος, με το οποίο ο άνθρωπος έχει μάθει να συναλλάσσεται από πολλούς αιώνες.
Απαντήσεις σε όλα αυτά προσπαθούμε να βρούμε αναδημοσιεύοντας άρθρα σχετικά με το ψηφιακό νόμισμα bitcoin.
Στο ερώτημα της δυνατότητας επιβίωσης ενός κράτους που δεν θα έχει τον έλεγχο της κυκλοφορίας του νομίσματος (σας θυμίζει κάτι;) προσπαθεί να απαντήσει το παρακάτω άρθρο, σε σχέση όμως με το bitcoin.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ TOY ΧΡΗΜΑΤΟΣ;
του Άρη Χατζηστεφάνου
Η θεωρία ότι το bitcoin μας οδηγεί σε μια οικονομία χωρίς την ανάγκη παρέμβασης του κράτους, το οποίο βάσει της νεοφιλελεύθερης σχολής ευθύνεται για τα δεινά του οικονομικού συστήματος, φαίνεται να παραβλέπει μια σημαντική διάσταση του θέματος ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς το κράτος, το οποίο παρεμβαίνει πάντα για τη διάσωσή του.
Oι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο το αντιμετωπίζουν άλλοτε με δέος και άλλοτε με αγανάκτηση. Τα υπουργεία Οικονομικών αναρωτιούνται πώς θα μπορούσαν να το φορολογήσουν και οι μεγάλες εταιρείες πιστωτικών καρτών αν γίνεται να το εξαφανίσουν. Το λεγόμενο bitcoin, το ψηφιακό νόμισμα που επιτρέπει την πραγματοποίηση ηλεκτρονικών συναλλαγών, κατάφερε μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια από τη δημιουργία του να κάνει αισθητή την παρουσία του στην παγκόσμια αγορά χρήματος αφού η αξία του εκτοξεύτηκε από τα 30 σεντ του δολαρίου στα 1.000 δολάρια.
Βρισκόμαστε, αναρωτήθηκαν ορισμένοι, μπροστά στο ενδεχόμενο τα κράτη και οι ενώσεις κρατών να χάσουν το μονοπώλιο στην κυκλοφορία χρήματος; Όταν, μάλιστα, ο αμερικανικός κολοσσός JP Morgan επιχείρησε (ανεπιτυχώς) πριν από μερικές εβδομάδες να κατοχυρώσει το δικό του «ηλεκτρονικό νόμισμα» για ηλεκτρονικές αγορές αρκετοί φοβήθηκαν το ξέσπασμα ενός νέου οικονομικού πολέμου ανάμεσα σε τραπεζικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα, φοβήθηκαν μια μάχη χαρακωμάτων ανάμεσα στις τράπεζες που ελέγχουν τις σημαντικότερες πιστωτικές κάρτες και νέους χρηματοπιστωτικούς ομίλους που θα θελήσουν ένα κομμάτι από την πίτα των ηλεκτρονικών αγορών.
Η ιδιαιτερότητα του bitcoin, πέρα από το γεγονός ότι η κυκλοφορία του δεν ελέγχεται από κάποια κεντρική τράπεζα είναι ότι οι κάτοχοί του δεν χρειάζεται να δίνουν τα πραγματικά τους στοιχεία για κάθε συναλλαγή, όπως θα συνέβαινε με μια πιστωτική κάρτα ή μέσα από συστήματα ηλεκτρονικών συναλλαγών όπως το PayPal. Παρά το γεγονός ότι κάθε συναλλαγή καταγράφεται σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπολογιστών, κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει ποιος κρύβεται πίσω από κάθε αγοραπωλησία - γεγονός που διευκολύνει θεωρητικά το ξέπλυμα χρήματος αλλά και παράνομες πωλήσεις όπλων και ναρκωτικών. Ήδη το FBI έχει παρέμβει αρκετές φορές «κατάσχοντας» ψηφιακά νομίσματα που αντιστοιχούσαν σε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, ενώ δεν λείπουν και τα περιστατικά ηλεκτρονικής κλοπής bitcoins αξίας εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων. Το δεύτερο χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί το bitcoin από τα αληθινά νομίσματα είναι ότι, βάσει του λογισμικού που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία του, ο αριθμός των ψηφιακών νομισμάτων δεν θα ξεπεράσει ποτέ τα 21 εκατομμύρια. Στη συνέχεια η αξία του θα καθορίζεται ελεύθερα με όρους προσφοράς και ζήτησης Απόρροια του περιορισμένου αριθμού των ψηφιακών νομισμάτων που βγαίνουν στην κυκλοφορία είναι ότι, για όσο διάστημα αυξάνεται η αξία τους οι κάτοχοί τους έχουν συμφέρον να τα «αποταμιεύουν» στα ηλεκτρονικά «πορτοφόλια» τους και όχι να πραγματοποιούν συναλλαγές με αυτά, όπως είναι ο πρωταρχικός ρόλος κάθε νομίσματος
Οι επικριτές
Μέχρι πρότινος οι επικριτές του bitcoin υποστήριζαν ότι πρόκειται για μια ακόμη φούσκα που περισσότερο απασχολεί τα μέσα ενημέρωσης παρά την πραγματική αγορά. Η διαπίστωση περί φούσκας φάνηκε να επαληθεύεται τους πρώτους μήνες του 2013, όταν η αξία ενός bitcoin τριπλασιάστηκε σε διάστημα δύο εβδομάδων και στη συνέχεια έχασε το 50% της αξίας του μέσα σε λίγες ώρες Η άποψη όμως ότι πρόκειται περισσότερο για ένα «μιντιακό φαινόμενο» δεν φαίνεται πλέον να ευσταθεί. Όταν η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας ανακοίνωσε στις αρχές Δεκεμβρίου ότι απαγορεύει τη χρήση των ψηφιακών νομισμάτων μεταξύ των τραπεζών της χώρας όλοι κατάλαβαν ότι η εποχή της αθωότητας είχε τελειώσει. Λίγο νωρίτερα το θέμα είχε απασχολήσει την αμερικανική Γερουσία αλλά και την ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, η οποία έδωσε εμμέσως πλην σαφώς την «ευχή» της στο νέο νόμισμα. Αρκετά πιο επιφυλακτικές η ΕΚΤ αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εστίασαν το ενδιαφέρον τους στα φορολογικά έσοδα που θα χαθούν από την πραγματοποίηση ηλεκτρονικών συναλλαγών με ψηφιακά νομίσματα.
Πίσω, πάντως από τις τιτανομαχίες για την κυριαρχία στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου κυοφορούνταν και μια άλλη σύγκρουση με βαθύτερο ιδεολογικό υπόβαθρο. Από την πρώτη στιγμή οι νεοφιλελεύθεροι σχολιαστές άρχισαν να πίνουν νερό στο όνομα του bitcoin, βλέποντας σε αυτό έναν τρόπο για να αντικαταστήσουν τις κεντρικές τράπεζες και κάθε είδους κρατικές παρεμβάσεις, τις οποίες θεωρούν υπεύθυνες για όλες τις κρίσεις του καπιταλιστικού συστήματος.
Επίθεση στον Κρούγκμαν
Δεν αποτέλεσε, λοιπόν, έκπληξη το γεγονός ότι οι θιασώτες του νέου νομίσματος επιτέθηκαν με μανία στο νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν, ο οποίος υπό το πρίσμα ενός κεϊνσιανού οικονομολόγου τόλμησε να ασκήσει κριτική στο bitcoin. «Ο θόρυβος που προκλήθηκε», είχε γράψει προ μηνών ο Κρούγκμαν, «αποδεικνύει ότι ορισμένοι δεν κατανοούν την έννοια του χρήματος - και κυρίως ότι τυφλώνονται από την
επιθυμία τους να διαχωρίσουν την αξία του χρήματος από την κοινωνία, την οποία αυτό πρέπει να υπηρετεί». Για τον Κρούγκμαν η αξία των bitcoins αποτελεί ένα είδος αυτοεκπληρούμενης προφητείας, και συγκεκριμένα της πίστης ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι θα αποδεχτούν την αξία του ως μέσου συναλλαγών. Σε αντίθεση, δηλαδή, με τα χαρτονομίσματα, η αξία των οποίων στηρίζεται από το κράτος που τα εκδίδει και τα αποδέχεται για την πληρωμή των φόρων, ή ακόμη και από τον χρυσό, ο οποίος είχε κάποτε συγκεκριμένη αξία χρήσης σε κοσμήματα και άλλα προϊόντα, τα bitcoins δημιουργούνται κυριολεκτικά στον αέρα.
Ο Κρούγκμαν επισήμανε ότι ανάμεσα στους υποστηρικτές των νέων νομισμάτων συναντάς όλους αυτούς που πιστεύουν ότι η «αλόγιστη» εκτύπωση χαρτονομισμάτων από τις κυβερνήσεις θα οδηγήσει σε φαινόμενα υπερπληθωρισμού - μια προφητεία που δεν έχει επιβεβαιωθεί εδώ και δεκαετίες σε καμία από τις οικονομίες της Δύσης. Αυτό που παραλείπουν να εξηγήσουν οι οικονομικοί προφήτες του νεοφιλελευθερισμού είναι ότι ο πληθωρισμός πλήττει πρωτίστως τα συμφέροντα του μεγάλου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, ενώ η δημοσιονομική συρρίκνωση που αντιπροτείνουν πλήττει τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Η «αγωνία» τους, λοιπόν, για τα φαινόμενα πληθωρισμού δεν είναι τόσο αθώα όσο θέλουν να την παρουσιάζουν, αλλά αποτελεί μια έμμεση ώθηση προς τη μείωση των δημόσιων δαπανών και κάθε είδους κοινωνικής πρόνοιας.
Η θεωρία, πάντως, ότι το bitcoin μάς οδηγεί πλησιέστερα σε μια οικονομία χωρίς την ανάγκη παρέμβασης του κράτους, το οποίο σύμφωνα με τη νεοφιλελεύθερη σχολή σκέψης ευθύνεται για όλα τα δεινά του οικονομικού συστήματος, φαίνεται να παραβλέπει μια σημαντική διάσταση του θέματος: ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς το κράτος, το οποίο παρεμβαίνει πάντα για τη διάσωσή του. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τις πρωτοφανείς κρατικές παρεμβάσεις για τη διάσωση των μεγαλύτερων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων του πλανήτη για να καταλάβει γιατί οι μεγάλες τράπεζες έχουν έναν ακόμη λόγο να φοβούνται όπως ο διάβολος το λιβάνι ένα νόμισμα που ευαγγελίζεται την κατάργηση του κράτους και των κεντρικών τραπεζών.
«Νόμισμα χωρίς κράτος απλώς δεν υπάρχει», έλεγε παλαιότερα ο διάσημος οικονομολόγος Σαμίρ Αμίν. Και ορισμένοι θα συμπλήρωναν: «Και νεοφιλελευθερισμός χωρίς κράτος δεν μπορεί να υπάρξει».
