Στο ψηφιακό νόμισμα bitcoin έχουμε αναφερθεί και άλλες φορές από αυτή εδώ τη γωνιά. Σήμερα θα αναφερθούμε και σε πιο πρακτικά θέματα, όπως το βασικό: πώς μπορούμε να έχουμε ένα λογαριασμό σε bitcoin.
Επίσης, να πούμε ότι κυκλοφορεί και περιοδικό για το ψηφιακό αυτό νόμισμα (βρείτε το στο bitcoinmagazine.com/). Δείτε και το εξώφυλλο ενός από τα πρόσφατα τεύχη του:
Λίγα εισαγωγικά για το bitcoin
Ο πιο απλός τρόπος να καταλάβουμε τον μηχανισμό του Bitcoin είναι να
φανταστούμε το Διαδίκτυο σαν ένα τραπέζι όπου παίζουν Monopoly: Οι
παίκτες είναι συνδεδεμένοι χρήστες που ξεκινούν με ένα αρχικό απόθεμα
ψηφιακών χρημάτων. Από τη στιγμή που κάποιος από αυτούς εκδηλώσει την
πρόθεση να πληρώσει έναν συμπαίκτη του για οποιονδήποτε λόγο (αγορά
αντικειμένου ή υπηρεσίας), μια πολύπλοκη διαδικασία κρυπτογράφησης
αρχίζει να εκτυλίσσεται στους υπολογιστές χρηστών-παικτών που έχουν
δεχθεί αυτόν τον ρόλο. Οι συγκεκριμένοι εργολάβοι κρυπτογράφησης
αποκαλούνται miners, κατ' αντιστοιχία προς τους χρυσωρύχους που παρείχαν
παραδοσιακά την πρώτη ύλη για τα χρυσά νομίσματα. Και ο τίτλος τους
είναι αντιπροσωπευτικός, καθ' όσον για την κάθε επιτυχή κρυπτογραφική
εργασία των υπολογιστών τους ανταμείβονται με έως και 50 νέα ψηφιακά
νομίσματα.
Ετσι με κάθε νέα συναλλαγή επιτυγχάνονται ταυτόχρονα τρία
τουλάχιστον πράγματα: η συναλλαγή επιτελείται εκτός του γνωστού
τραπεζικού συστήματος, διασφαλίζεται με ισχυρότατη κρυπτογράφηση και
αυξάνει το συνολικό απόθεμα ψηφιακού χρήματος, με δημιουργία του από την
εργασία που παρέχουν στο σύστημα οι συμμετέχοντες. Δεν πρέπει να μας
διαφύγουν όμως και κάποια άλλα σημαντικά χαρακτηριστικά: Οι
συναλλασσόμενοι μπορεί να προστατεύονται με ανωνυμία, αλλά όλες οι συναλλαγές
είναι διαφανείς και καταγράφονται σε ένα «ψηφιακό βιβλιάριο» που είναι ορατό από όλους. Επίσης, δεν πρέπει με τίποτε να αναπαραχθεί πληθωριστικό χρήμα, κάτι για το οποίο
κατηγορούνται οι τράπεζες, γι΄αυτό έχει τεθεί ένα όριο στα διαθέσιμα Bitcoins,
που είναι τα 21 εκατομμύρια ψηφιακά νομίσματα. Ως αντιστάθμισμα, η
«εξόρυξη μέσω κρυπτογράφησης» νέων Bitcoins γίνεται συν τω χρόνω όλο και
πιο χρονοβόρα, με αποτέλεσμα η αξία του κάθε ψηφιακού νομίσματος να μεγαλώνει.
Πως να αποκτήσετε ηλεκτρονικό πορτοφόλι με bitcoins
Τα Bitcoins είναι αρχεία υπολογιστή που μπορούν να αποθηκευθούν στον προσωπικό μας υπολογιστή ή στο κινητό μας τηλέφωνο. Για να αποκτήσουμε ηλεκτρονικό πορτοφόλι με Bitcoins «κατεβάζουμε» από τον ιστότοπο www.bitcoin.org ένα δωρεάν πρόγραμμα. Αυτό καταχωρεί στον υπολογιστή μας έναν μυστικό κωδικό, δημιουργεί ένα κρυπτογραφημένο πορτοφόλι (σε αρχείο ονόματι wallet.dat) και μας δίνει μια «Bitcoin address» ως αριθμό λογαριασμού. Κανένας δεν μας ζητεί στοιχεία ταυτότητας και κανένας δεν γνωρίζει ποιοι είμαστε. Οι συναλλαγές μας διασφαλίζονται εφεξής από την «κρυπτογράφηση δημοσίου κλειδιού». Δηλαδή ο λογαριασμός μας θα έχει δύο ψηφιακά κλειδιά - ένα ιδιωτικό και ένα δημόσιο. Χρησιμοποιώντας το ιδιωτικό μας κλειδί και γνωρίζοντας το δημόσιο κλειδί κάποιου άλλου τού στέλνουμε Bitcoins. Αντίστροφα, αν είμαστε εμείς οι παραλήπτες. Κάθε τέτοια συναλλαγή εγγράφεται σε ένα δημόσιο κατάστιχο, που στην πράξη είναι ένα αποκεντρωμένο δίκτυο από χιλιάδες υπολογιστές σαν τον δικό μας (όπως τα δίκτυα peer to peer που ανταλλάσσουν μουσική, ταινίες κ.ά.).
Μολονότι η «κρυπτογράφηση δημοσίου κλειδιού» διασφαλίζει την ιδιωτικότητα των συναλλασσομένων, η συναλλαγή τους χωρίς τη διαμεσολάβηση τρίτου απαιτεί έναν μηχανισμό διασφάλισης ότι δεν έχει γίνει διπλοπληρωμή. Αυτός υλοποιείται από ένα επίσης διεσπαρμένο σε υπολογιστές χρηστών «εξυπηρετητή χρονοσφράγισης» (timestamp server) και μια «αλυσίδα πακέτων» (block chain) που βάζει τις συναλλαγές σε σειρά. Κάθε εκδήλωση συναλλαγής ή δημιουργία νέων Bitcoins καταγράφεται χρονικά και προστίθεται στο αρχείο ως χρονοσφραγίδα και το νέο και επαυξημένο αρχείο ονομάζεται πακέτο (block). O κάθε υπολογιστής που ανήκει στη δικτυακή κοινότητα των Bitcoins λαμβάνει ανά πάσα στιγμή ένα αντίγραφο της «αλυσίδας πακέτων» που διακινούνται. Ετσι η δημιουργία ψευδών πακέτων (κάλπικου ψηφιακού χρήματος) είναι αδύνατη. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι η συναλλαγή δεν μπορεί να ανακληθεί, οπότε αν η πληρωμή μας αφορά αγορά αγαθού δεν μπορούμε να ακυρώσουμε την πληρωμή (πράγμα που μπορούμε να κάνουμε με τις πιστωτικές κάρτες ή το PayPal).
Η διαδικασία πιστοποίησης των συναλλαγών που βρίσκονται στην «αλυσίδα πακέτων» επιτελείται με την επίλυση μαθηματικών αλγορίθμων. Ποιος τους επιλύει; Οι χρήστες που θέλουν να αποκτήσουν ψηφιακό χρήμα χωρίς να πάνε σε ένα ανταλλακτήριο Bitcoins και να δώσουν τα ευρώ τους. Αυτοί «κατεβάζουν» από τον Bitcoin.org το «πρόγραμμα εξόρυξης» (mining program) και αφήνουν στον υπολογιστή τους το... μασούλημα των αλγορίθμων. Αν έχουν ισχυρή γραφική κάρτα, ακόμη καλύτερα, διότι οι συνεπεξεργαστές που έχουν επιταχύνουν τη δουλειά. Ομως, καθώς οι μυούμενοι στα Bitcoins πολλαπλασιάζονται, το έργο της «εξόρυξης» γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Κάποιοι καταφεύγουν στην έννοια της κολεκτίβας, με το να σπάνε τα προς επίλυση σε μικρότερα κομμάτια, να τα δουλεύουν όλοι μαζί και να διαμοιράζονται τα κέρδη. Αλλοι, κυρίως φοιτητές, αρμέγουν την επεξεργαστική ισχύ που τους διαθέτει το υπολογιστικό δίκτυο του πανεπιστημίου τους ή του εργοδότη τους. Πράγμα που βεβαίως... διόλου δεν αρέσει στους τελευταίους.
Μολονότι η «κρυπτογράφηση δημοσίου κλειδιού» διασφαλίζει την ιδιωτικότητα των συναλλασσομένων, η συναλλαγή τους χωρίς τη διαμεσολάβηση τρίτου απαιτεί έναν μηχανισμό διασφάλισης ότι δεν έχει γίνει διπλοπληρωμή. Αυτός υλοποιείται από ένα επίσης διεσπαρμένο σε υπολογιστές χρηστών «εξυπηρετητή χρονοσφράγισης» (timestamp server) και μια «αλυσίδα πακέτων» (block chain) που βάζει τις συναλλαγές σε σειρά. Κάθε εκδήλωση συναλλαγής ή δημιουργία νέων Bitcoins καταγράφεται χρονικά και προστίθεται στο αρχείο ως χρονοσφραγίδα και το νέο και επαυξημένο αρχείο ονομάζεται πακέτο (block). O κάθε υπολογιστής που ανήκει στη δικτυακή κοινότητα των Bitcoins λαμβάνει ανά πάσα στιγμή ένα αντίγραφο της «αλυσίδας πακέτων» που διακινούνται. Ετσι η δημιουργία ψευδών πακέτων (κάλπικου ψηφιακού χρήματος) είναι αδύνατη. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι η συναλλαγή δεν μπορεί να ανακληθεί, οπότε αν η πληρωμή μας αφορά αγορά αγαθού δεν μπορούμε να ακυρώσουμε την πληρωμή (πράγμα που μπορούμε να κάνουμε με τις πιστωτικές κάρτες ή το PayPal).
Η διαδικασία πιστοποίησης των συναλλαγών που βρίσκονται στην «αλυσίδα πακέτων» επιτελείται με την επίλυση μαθηματικών αλγορίθμων. Ποιος τους επιλύει; Οι χρήστες που θέλουν να αποκτήσουν ψηφιακό χρήμα χωρίς να πάνε σε ένα ανταλλακτήριο Bitcoins και να δώσουν τα ευρώ τους. Αυτοί «κατεβάζουν» από τον Bitcoin.org το «πρόγραμμα εξόρυξης» (mining program) και αφήνουν στον υπολογιστή τους το... μασούλημα των αλγορίθμων. Αν έχουν ισχυρή γραφική κάρτα, ακόμη καλύτερα, διότι οι συνεπεξεργαστές που έχουν επιταχύνουν τη δουλειά. Ομως, καθώς οι μυούμενοι στα Bitcoins πολλαπλασιάζονται, το έργο της «εξόρυξης» γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Κάποιοι καταφεύγουν στην έννοια της κολεκτίβας, με το να σπάνε τα προς επίλυση σε μικρότερα κομμάτια, να τα δουλεύουν όλοι μαζί και να διαμοιράζονται τα κέρδη. Αλλοι, κυρίως φοιτητές, αρμέγουν την επεξεργαστική ισχύ που τους διαθέτει το υπολογιστικό δίκτυο του πανεπιστημίου τους ή του εργοδότη τους. Πράγμα που βεβαίως... διόλου δεν αρέσει στους τελευταίους.
Για τη μετατροπή των Bitcoins σε χρήμα του πραγματικού κόσμου, υπάρχει το διαδικτυακό αντίστοιχο των «ανταλλακτηρίων συναλλάγματος». Αν δηλαδή σας πλήρωσε κάποιος με Bitcoins, μπορείτε να τα καταθέσετε σε ιστότοπους όπως ο mtgox.com, ο cryptoxchange.com, ο campbx.com, ο intersango.com ή ο bitmarket.eu και να παραλάβετε χρήμα του πραγματικού κόσμου. Για την αυτόματη σύνδεση λογαριασμού σας σε ένα τέτοιο ανταλλακτήριο με πραγματικό τραπεζικό σας λογαριασμό μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ενδιάμεσους όπως ο dwolla.com ή ο BitInstant.com/. Αν είστε έμπορος με ιστοσελίδα στο Διαδίκτυο, μπορείτε να κάνετε αυτόματη μετατροπή των Bitcoins σε χρήμα μέσω υπηρεσιών όπως το Paysius.com και το Bit-pay.com/.