Τις τελευταίες μέρες ακούγεται συχνά η χρησιμοποίηση του
όρου «εγκληματική οργάνωση». Με βάση το άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα, που
περιγράφει τη φύση της, γίνονται από χρόνια συλλήψεις με την επίκλησή του. Ο
πολύς κόσμος έμαθε για την ύπαρξη αυτού του όρου τις τελευταίες βδομάδες, λόγω της σύλληψης
των βουλευτών και άλλων μελών της Χρυσής Αυγής. Τις τελευταίες 3-4 μέρες
προέκυψε συζήτηση και για το αν το ΠΑΣΟΚ είναι εγκληματική οργάνωση! Έψαξα
λοιπόν, να βρω νομική διευκρίνιση για το πότε μια ομάδα που διαπράττει παρανομίες μπορεί να ενταχθεί στο άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα. Πιο κάτω παραθέτω, όσο πιο συνοπτικά μπορώ,
τα ευρήματά μου.
Μετά τη ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας που προέκυψε από
τις αρχές της δεκαετίας του ΄90 στη χώρα μας, εξαιτίας της κατακλυσμιαίας
εισόδου μεταναστών, αρχικά από το πρώην ανατολικό μπλοκ και στη συνέχεια από
ασιατικές και αφρικανικές χώρες (έστω και αν η παραβατικότητα δεν αφορά την πλειοψηφία των
μεταναστών από αυτές τις χώρες), οι ελληνικές αρχές, στην προσπάθειά τους να
αντιμετωπίσουν το φαινόμενο, ενέτασσαν τις ομάδες παρανόμων στο καθεστώς της εγκληματικής
οργάνωσης, το οποίο προέβλεπε βαρύτατες κατηγορίες. Οπότε με μόνο αυτόν τον
χαρακτηρισμό οι κατηγορούμενοι έχουν εξασφαλισμένη μια πρώτη ποινή που κυμαίνεται από πέντε έως
δέκα χρόνια. Και αν κάποιος από αυτούς χαρακτηριστεί σαν αρχηγός της «εγκληματικής
οργάνωσης», η ποινή του φτάνει έως και τα είκοσι χρόνια (εξ αιτίας αυτού και
μόνο του χαρακτηρισμού που, κατά κανόνα, όσον αφορά ατυχείς αλλοδαπούς μικροπαραβάτες,
γίνεται αυθαίρετα).
Ας δούμε όμως τι λέει ο νόμος: Σύμφωνα με το άρθρο 187 του
Ποινικού Κώδικα, για να υπάρξει εγκληματική οργάνωση, πρέπει να συμπράξουν τρία
τουλάχιστον άτομα (πρόσωπα), τα οποία να έχουν συναποφασίσει να διαπράττουν
συγκεκριμένα αδικήματα, των οποίων η δράση πρέπει να έχει διάρκεια και οι μεταξύ
τους σχέσεις να είναι στενές, να υπάρχει “δομή”
(με άλλα λόγια, πρέπει να πληρούνται τρία κριτήρια ή να υπάρχουν τρεις
προϋποθέσεις, αριθμητική, ποιοτική και χρονική). Με βάση αυτόν τον νόμο έχουν
πολλαπλασιαστεί -όχι στην πραγματικότητα, αλλά- τυπικά οι εγκληματικές
οργανώσεις που δρουν στη χώρα μας. Δεκάδες υποτιθέμενες εγκληματικές οργανώσεις
εξαρθρώνονται κατ’ έτος και χιλιάδες δικάζονται σα μέλη εγκληματικών
οργανώσεων, οι οποίες, πολλές φορές, κρίνονται από τα δικαστήρια σαν
ανύπαρκτες, με απαλλαγή από την κατηγορία της συγκρότησης από τους
κατηγορουμένους εγκληματικής οργάνωσης.
Οι λόγοι για
τον οποίο ασκούνται ποινικές διώξεις, περιλαμβάνοντας την κατηγορία της
“συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση” ή της “συγκρότησης εγκληματικής
οργάνωσης”, είναι συγκεκριμένοι.
Κυριότερος λόγος είναι η ευκολία με την οποία παραβιάζονται
τα θεμελιώδη δικαιώματα του πολίτη όταν αυτός κατηγορηθεί με τέτοια κατηγορία
(επειδή η τήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων θέτει φραγμούς στην κρατική
αυθαιρεσία). Μπορεί να συλληφθεί οποτεδήποτε, επειδή θεωρείται το έγκλημά του
διαρκές και, συνεπώς, πάντοτε αυτόφωρο. Έχει τη δυνατότητα η αστυνομία, κατ’
εξαίρεση, να παρακολουθήσει και να υποκλέψει (να μαγνητοφωνήσει) τις
τηλεφωνικές συνομιλίες του (και να βιντεοσκοπήσει τις κινήσεις του υπόπτου), οι
οποίες θεωρούνται απαραβίαστες και προστατεύεται το απόρρητό τους, με βάση το
άρθρο 19 του Συντάγματος.
Επίσης, μπορούν οι διενεργούντες προανάκριση ή ανάκριση να
δεσμεύσουν, χωρίς κανένα περιορισμό, τα περιουσιακά στοιχεία των
κατηγορουμένων, να παραβιάσουν το τραπεζικό απόρρητο και να παγώσουν
τραπεζικούς λογαριασμούς, να κατάσχουν αυτοκίνητα, πλοία ή άλλα αντικείμενα
αξίας και, γενικά, μπορούν να θίξουν καίρια τον καταδιωκόμενο (ακόμη και τους
οικείους και συγγενείς του), ο οποίος, συνήθως, δεν είναι σε θέση ν’
αντισταθεί, επειδή είτε δεν διαθέτει μέσα άμυνας, είτε, εξ αιτίας του
αιφνιδιασμού που σκόπιμα υφίσταται από τον κρατικό διωκτικό μηχανισμό,
υποκύπτει στις δυνάμεις καταστολής και παγιδεύεται από τις μεθοδεύσεις
των διωκτών του.
Αυτά προβλέπει με λίγα λόγια ο νόμος, του οποίου γίνεται
συχνή χρήση τις τελευταίες δυο δεκαετίες. Σε αυτό το νόμο βασίστηκαν οι
συλλήψεις των μελών της Χρυσής Αυγής. Βασιζόμενοι στα προβλεπόμενα από αυτόν
κάποιοι κατηγόρησαν και το ΠΑΣΟΚ ως εγκληματική οργάνωση, ενώ έχω την αίσθηση
ότι, αν οι δικαστικές αρχές ερευνήσουν τις δραστηριότητες και άλλων κομμάτων,
με βάση το γράμμα του νόμου, όπως περιγράφεται πιο πάνω, θα μπορούσαν και αυτά
να χαρακτηριστούν εγκληματικές οργανώσεις.
Είναι μια επικίνδυνη φάμπρικα αυτή που πάει να ανοίξει και,
όσο και αν ικανοποιεί κάποια ένστικτα των πολιτών, καλό θα ήταν να επιδειχτεί
ψυχραιμία, τουλάχιστον από τους εκπροσώπους των τεσσάρων εξουσιών, αν θέλουμε
να μιλάμε για κράτος δικαίου και όχι αδικίας!
