Ζοζέ Σαραμάγκου: Όχι στην ανεργία

Ξεφυλλίζοντας για πολλοστή φορά το βιβλίο που περιλαμβάνει κείμενα που έγραφε ο πορτογάλος νομπελίστας Ζοζέ Σαραμάγκου (1922-2010) για το blog που διατηρούσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, σταμάτησα σε ένα κείμενο με τίτλο "Όχι στην ανεργία". Παρόλο που γράφτηκε στην αρχή της κρίσης, (συγκεκριμένα δημοσιεύτηκε στις 10 Νοεμβρίου 2009) και αναφερόταν στο πορτογαλικό πρόβλημα,  μου φάνηκε τόσο επίκαιρο και ταιριαστό με τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, που θεώρησα αναγκαίο να το αναρτήσω και σε αυτό εδώ το blog.

Όχι στην ανεργία *
του Ζοζέ Σαραμάγκου

Η σοβαρότατη οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση που συνταράζει τον κόσμο μας φέρνει την αγωνιώδη αίσθηση πως φτάσαμε στο τέλος μιας εποχής χωρίς να καταφέρουμε να διακρίνουμε τι και πώς θα είναι αυτό που θα ακολου­θήσει.

Τι κάνουμε εμείς, που παρακολουθούμε, αδύναμοι, τη συνθλιπτική προέλαση των μεγάλων οικονομικών και χρη­ματοπιστωτικών ηγεμόνων, ξετρελαμένων για να κατακτή­σουν όλο και περισσότερο χρήμα, όλο και περισσότερη ε­ξουσία, με όλα τα μέσα, νόμιμα ή παράνομα, που έχουν στο χέρι τους, καθαρά ή βρόμικα, ομαλά ή εγκληματικά;

Μπορούμε να αφήσουμε την έξοδο από την κρίση στα χέρια των ειδημόνων; Δεν είναι αυτοί οι ίδιοι, οι τραπεζίτες, οι πολιτικοί ανώτατου επιπέδου παγκοσμίως, οι διευθυντές των μεγάλων πολυεθνικών, οι κερδοσκόποι, με τη συνενοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης, οι οποίοι, με την υπεροχή αυτού που θεωρεί τον εαυτό του κάτοχο της απόλυτης σοφίας, μας πρόσταζαν να σωπάσουμε όταν τα τελευταία τριάντα χρόνια δειλά διαμαρτυρόμασταν, λέγοντας πως δεν ξέρουμε τίποτα, και γι' αυτό μας γελοιοποιούσαν; Ήταν η εποχή της απόλυτης αυτοκρατορίας της Αγοράς, αυτής της με θράσος αυτομεταρρυθμιζόμενης και αυτορρυθμιζόμενης οντότητας που έχει επιφορτιστεί με το αμετάκλητο πεπρωμένο να προετοιμάζει και να υπερασπίζεται παντοτινά και αιώνια την προσωπική και συλλογική μας ευτυχία, παρόλο που η πραγματικότητα αναλαμβάνει να τη διαψεύδει ανά πάσα ώρα που περνά.

Και σήμερα, που καθημερινά αυξάνεται ο αριθμός των ανέργων; Θα τελειώσουν επιτέλους οι φορολογικοί παράδεισοι και οι αριθμημένοι λογαριασμοί; θα ερευνηθεί αμείλικτα η προέλευση των γιγάντιων τραπεζιτικών καταθέσεων, των φανερά παραβατικών χρηματοπιστωτικών μηχανορραφιών, των αδιαφανών συναλλαγών που σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι παρά μαζικό ξέπλυμα μαύρου χρήματος, από το εμπόριο ναρκωτικών και άλλες κακοποιές δραστηριότητες; Και οι πρόχειρες λύσεις της κρίσης, επιδέξια προετοιμασμένες προς όφελος των συμβούλων διοίκησης και εναντίον των εργαζομένων;

Ποιος θα λύσει το πρόβλημα των ανέργων, εκατομμυρίων θυμάτων της επονομαζόμενης κρίσης, που εξαιτίας της φιλαργυρίας, της κακοήθειας ή της ηλιθιότητας των δυνατών θα συνεχίζουν να είναι άνεργοι, κακοζώντας προσωρινά με άθλια κρατικά επιδόματα, ενώ τα μεγάλα στελέχη και οι διευθυντές επιχειρήσεων που οδηγήθηκαν σε πτώχευση απολαμβάνουν ποσά εκατομμυρίων καλυμμένοι από θωρακισμένα συμβόλαια;

Αυτό που συμβαίνει είναι από κάθε άποψη ένα έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητας και υπό αυτή την προοπτική θα πρέπει να αναλυθεί στα δημόσια φόρα και τις συνειδήσεις. Δεν είναι υπερβολή. Εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας δεν είναι μόνο οι γενοκτονίες, οι εθνοκτονίες, τα στρατόπεδα θανάτου, τα βασανιστήρια, οι επιλεκτικές δολοφονίες, οι λιμοί που προκαλούνται εσκεμμένα, οι μαζικές επιμολύνσεις, οι εξευτελισμοί ως μέθοδος καταστολής της ταυτότητας των θυμάτων. Έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητας είναι επίσης αυτό που οι χρηματοπιστωτικές και οικονομικές εξουσίες, με την ενεργή ή σιωπηλή συνενοχή των κυβερνήσεων, εν ψυχρώ διέπραξαν εναντίον εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, που απειλούνται να χάσουν ό,τι τους έχει απομείνει, το σπίτι και τις οικονομίες τους, αφού έχουν χάσει τη μοναδική και πολύ συχνά ισχνή πηγή εισοδήματος, δηλαδή τη δουλειά τους.

Είναι δεοντολογικό χρέος, ηθική προσταγή να πούμε «Όχι στην ανεργία». Όπως και να καταγγείλουμε ότι την κατάσταση αυτή δεν τη γέννησαν οι εργαζόμενοι, ότι δεν πρέπει να είναι αυτοί που θα πληρώσουν την ανοησία και τα λάθη του συστήματος.

Λέγοντας «Όχι στην Ανεργία» ανακόπτουμε την αργή αλλά αμείλικτη γενοκτονία στην οποία το σύστημα καταδικάζει εκατομμύρια ανθρώπους. Ξέρουμε πως μπορούμε να βγούμε απ’ αυτή την κρίση, ξέρουμε πως δεν ζητάμε το φεγγάρι. Και ξέρουμε πως έχουμε φωνή για να τη χρησιμοποιήσουμε. Μπροστά στην υπεροψία του συστήματος, επικαλούμαστε το δικαίωμά μας στην κριτική και στη διαμαρτυρία. Εκείνοι δεν τα ξέρουν όλα. Έπεσαν έξω. Μας εξαπάτησαν. Δεν δεχόμαστε να είμαστε τα θύματά τους.

Από το βιβλίο "Το τελευταίο τετράδιο" Εκδόσεις Καστανιώτη, μετάφραση Αθηνά Ψυλλιά.