Έχει γίνει φανερό από την τρέχουσα ειδησεογραφία ότι το θέμα που απασχολεί βασικά την συγκυβέρνηση και εξαντλεί όλη την ενέργειά της για να το φέρει επιτυχώς εις πέρας, είναι να εξασφαλίσει 180 ψήφους (σκόπιμα δεν λέω βουλευτές) που θα της επιτρέψουν να συνεχίσει το ...θεάρεστο έργο της μέχρι το 2016, οπότε κατά πάσα πιθανότητα θα το έχει ολοκληρώσει με τρόπο που δεν θα επιδέχεται κανενός είδους διόρθωση. Η χώρα μας δηλαδή θα συνεχίσει να βρίσκεται στην κατάσταση που βρίσκεται τώρα - και σε ακόμα χειρότερη, κατά τα φαινόμενα - για πολλά πολλά χρόνια και δεν θα μπορεί να βελτιωθεί, έστω κι αν κατεβεί ο Θεός ο ίδιος να κυβερνήσει!
Τις κινήσεις και τους υπολογισμούς των κομμάτων εν όψει της προεδρικής εκλογής, όποτε αυτή γίνει, περιγράφει στο άρθρο του που αναδημοσιεύω στη συνέχεια ο κ.Σταύρος Λυγερός.
Προεδρική πλειοψηφία και πολιτική συμμαχιών
Η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ του περασμένου Σαββατοκύριακου ενέκρινε την εισήγηση του Τσίπρα, αλλά η εν λόγω απόφαση έλυσε μόνο το τακτικού χαρακτήρα ζήτημα της προεδρικής εκλογής. Είναι δεδομένο ότι οι Σαμαράς - Βενιζέλος και μαζί τους οι εγχώριες άρχουσες ελίτ θα χρησιμοποιήσουν όλα τα θεμιτά, ενδεχομένως και αθέμιτα, μέσα για να συγκεντρωθεί η αναγκαία πλειοψηφία των 180 βουλευτικών ψήφων. Εάν τα καταφέρουν, ο βίος της κυβέρνησης θεσμικά θα παραταθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2016. Η κοινοβουλευτική αριθμητική δεν καθιστά απαγορευτικό τον στόχο. Πέρα από τους βουλευτές της σημερινής συμπολίτευσης, ο Σαμαράς ελπίζει βασίμως ότι με τη βοήθεια ισχυρών εξωθεσμικών παραγόντων θα εξασφαλίσει ψήφους από τον χώρο των πολλών πλέον ανεξάρτητων βουλευτών, αλλά και από ΔΗΜΑΡ και ΑΝΕΛ.
Αποφασιστικό ρόλο θα παίξει και το οικονομικό, κοινωνικό και κατ' επέκτασιν πολιτικό κλίμα που θα επικρατεί όταν η Βουλή κληθεί να εκλέξει νέο Πρόεδρο Δημοκρατίας.
Δεδομένου ότι όλα δείχνουν πως το βαρύ κλίμα όχι μόνο δεν θα βελτιωθεί από το φθινόπωρο, αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα επιδεινωθεί, το εγχείρημα της παράταξης του Μνημονίου δεν είναι εύκολο. Για να το αποτρέψει, ο Τσίπρας εξασφάλισε την έγκριση της Κ.Ε. προκειμένου να πραγματοποιήσει ανοίγματα κυρίως προς βουλευτές της ΔΗΜΑΡ και ανεξάρτητους. Προσφέροντάς τους μια θέση στους εκλογικούς συνδυασμούς του ΣΥΡΙΖΑ, ελπίζει ότι θα περιορίσει τη δυνατότητα της κυβέρνησης να εξασφαλίσει τους 180. Η κίνηση αυτή της Κουμουνδούρου μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία αδιεξόδου στη διαδικασία εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας και κατ' αυτό τον τρόπο στην πρόκληση βουλευτικών εκλογών. Δεν λύνει, ωστόσο, το στρατηγικό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ: με ποιες, δηλαδή, πολιτικές συμμαχίες θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, εάν διατηρήσει την πρώτη θέση και στις εθνικές εκλογές. Το ενδεχόμενο να κατακτήσει αυτοδύναμη πλειοψηφία δεν μπορεί θεωρητικά να αποκλειστεί, αλλά προς το παρόν τουλάχιστον φαντάζει ανέφικτο. Είναι εξόφθαλμο ότι ακόμα και πολίτες που επιδιώκουν την απομάκρυνση της κυβέρνησης Σαμαρά και τον τερματισμό των πολιτικών της δεν εμπιστεύονται τον ΣΥΡΙΖΑ ως εναλλακτική λύση.
Η αλήθεια είναι ότι το κόμμα του Τσίπρα δεν έχει απέναντι του μόνο την κυβέρνηση. Απέναντι του είναι και το ευρωιερατείο και, βεβαίως οι εγχώριες άρχουσες ελίτ και το ελεγχόμενο από αυτές κατεστημένο μιντιακό σύστημα. Πέρα από την ανάγκη αρραγούς εσωτερικής ενότητας και επαρκών προγραμματικών επεξεργασιών, ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει στα αναπόφευκτα επώδυνα διλήμματα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ζωτική ανάγκη από μια ισχυρή λαϊκή εντολή. Μόνο έτσι έχει ελπίδες να αντιμετωπίσει επιτυχώς ένα τόσο πολυπλόκαμο και ισχυρό μπλοκ δυνάμεων. Στις ευρωεκλογές οι ψηφοφόροι τού έδωσαν σαφές πολιτικό πλεονέκτημα αλλά όχι την καταλυτική πλειοψηφία για να θέσει την Ελλάδα σε άλλη τροχιά.
Τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, επειδή το κόμμα του Τσίπρα δεν διαθέτει φυσικούς και διαθέσιμους συμμάχους. Οι μνημονιακές ψήφοι αθροίζονται πολιτικά, ενώ οι αντιμνημονιακές όχι. Κι ενώ η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών κατά πάσα πιθανότητα θα ψηφίσει αντιμνημονιακά και στις εθνικές εκλογές, δεν είναι σίγουρο ότι θα προκύψει κυβερνητική λύση, παρά το μπόνους των 50 εδρών που αναμένεται να πάρει το κόμμα του Τσίπρα. Στην Κουμουνδούρου προσέβλεπαν στη ΔΗΜΑΡ μετά την αποχώρησή της από τον κυβερνητικό συνασπισμό. Η εκλογική συρρίκνωσή της και οι εσωτερικές αντιθέσεις της όμως ουσιαστικά τη βγάζουν από τον κοινοβουλευτικό χάρτη και μ' αυτή την έννοια ακυρώνουν τη συγκεκριμένη προοπτική. Προβληματική εμφανίζεται και μια μελλοντική κυβερνητική συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ.
Τι του μένει, λοιπόν; Του μένει το ΠΑΣΟΚ και το νεοπαγές Ποτάμι. Το ΠΑΣΟΚ είναι ταυτισμένο με το Μνημόνιο και δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ότι θα στήριζε μια καθαρά αντιμνημονιακή κυβέρνηση. Το Ποτάμι, πάλι, δεν έχει προϊστορία, αλλά δεν πρόκειται να συμπράξει με τον ΣΥΡΙΖΑ σε αντιμνημονιακή βάση. Ο Θεοδωράκης θα θέσει ως όρο την υπακοή στις επιταγές του ευρωιερατείου. Προφανώς θα χρησιμοποιήσει την πολύ πιο εύπεπτη ρητορική ότι η Ελλάδα οφείλει να διαφυλάξει την ευρωπαϊκή της ταυτότητα. Μ' αυτό τον τρόπο θα προσπαθήσουν να ρυμουλκήσουν εμμέσως πλην σαφώς τον ΣΥΡΙΖΑ στην όχθη του Μνημονίου. Το Ποτάμι δεν στήθηκε μόνο για να ανακόψει τη διαρροή απογοητευμένων κεντροαριστερών και κεντροδεξιών ψηφοφόρων προς τα αριστερά. Στήθηκε και για να παίξει μετά τις εθνικές εκλογές ρόλο κυβερνητικού μπαλαντέρ, και μάλιστα εντός μνημονιακού πλαισίου.
Με άλλα λόγια, η πιθανολογούμενη πρώτη θέση του ΣΥΡΙΖΑ και στις εθνικές εκλογές θα του εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική υπεροχή, αλλά όχι και τη δυνατότητα να επιβάλει την απεμπλοκή από τα μνημονιακά δεσμά. Εκτός κι αν ο Τσίπρας υπερβεί τη συμβατική κοινοβουλευτική αριθμητική και αναζητήσει λύση με τη λογική της πολιτικής άλγεβρας. Κάτι τέτοιο όμως ούτε καν φαίνεται στον ορίζοντα.
(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ της 26-6-2014)
Τις κινήσεις και τους υπολογισμούς των κομμάτων εν όψει της προεδρικής εκλογής, όποτε αυτή γίνει, περιγράφει στο άρθρο του που αναδημοσιεύω στη συνέχεια ο κ.Σταύρος Λυγερός.
Η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ του περασμένου Σαββατοκύριακου ενέκρινε την εισήγηση του Τσίπρα, αλλά η εν λόγω απόφαση έλυσε μόνο το τακτικού χαρακτήρα ζήτημα της προεδρικής εκλογής. Είναι δεδομένο ότι οι Σαμαράς - Βενιζέλος και μαζί τους οι εγχώριες άρχουσες ελίτ θα χρησιμοποιήσουν όλα τα θεμιτά, ενδεχομένως και αθέμιτα, μέσα για να συγκεντρωθεί η αναγκαία πλειοψηφία των 180 βουλευτικών ψήφων. Εάν τα καταφέρουν, ο βίος της κυβέρνησης θεσμικά θα παραταθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2016. Η κοινοβουλευτική αριθμητική δεν καθιστά απαγορευτικό τον στόχο. Πέρα από τους βουλευτές της σημερινής συμπολίτευσης, ο Σαμαράς ελπίζει βασίμως ότι με τη βοήθεια ισχυρών εξωθεσμικών παραγόντων θα εξασφαλίσει ψήφους από τον χώρο των πολλών πλέον ανεξάρτητων βουλευτών, αλλά και από ΔΗΜΑΡ και ΑΝΕΛ.
Αποφασιστικό ρόλο θα παίξει και το οικονομικό, κοινωνικό και κατ' επέκτασιν πολιτικό κλίμα που θα επικρατεί όταν η Βουλή κληθεί να εκλέξει νέο Πρόεδρο Δημοκρατίας.
Δεδομένου ότι όλα δείχνουν πως το βαρύ κλίμα όχι μόνο δεν θα βελτιωθεί από το φθινόπωρο, αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα επιδεινωθεί, το εγχείρημα της παράταξης του Μνημονίου δεν είναι εύκολο. Για να το αποτρέψει, ο Τσίπρας εξασφάλισε την έγκριση της Κ.Ε. προκειμένου να πραγματοποιήσει ανοίγματα κυρίως προς βουλευτές της ΔΗΜΑΡ και ανεξάρτητους. Προσφέροντάς τους μια θέση στους εκλογικούς συνδυασμούς του ΣΥΡΙΖΑ, ελπίζει ότι θα περιορίσει τη δυνατότητα της κυβέρνησης να εξασφαλίσει τους 180. Η κίνηση αυτή της Κουμουνδούρου μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία αδιεξόδου στη διαδικασία εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας και κατ' αυτό τον τρόπο στην πρόκληση βουλευτικών εκλογών. Δεν λύνει, ωστόσο, το στρατηγικό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ: με ποιες, δηλαδή, πολιτικές συμμαχίες θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, εάν διατηρήσει την πρώτη θέση και στις εθνικές εκλογές. Το ενδεχόμενο να κατακτήσει αυτοδύναμη πλειοψηφία δεν μπορεί θεωρητικά να αποκλειστεί, αλλά προς το παρόν τουλάχιστον φαντάζει ανέφικτο. Είναι εξόφθαλμο ότι ακόμα και πολίτες που επιδιώκουν την απομάκρυνση της κυβέρνησης Σαμαρά και τον τερματισμό των πολιτικών της δεν εμπιστεύονται τον ΣΥΡΙΖΑ ως εναλλακτική λύση.
Η αλήθεια είναι ότι το κόμμα του Τσίπρα δεν έχει απέναντι του μόνο την κυβέρνηση. Απέναντι του είναι και το ευρωιερατείο και, βεβαίως οι εγχώριες άρχουσες ελίτ και το ελεγχόμενο από αυτές κατεστημένο μιντιακό σύστημα. Πέρα από την ανάγκη αρραγούς εσωτερικής ενότητας και επαρκών προγραμματικών επεξεργασιών, ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει στα αναπόφευκτα επώδυνα διλήμματα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ζωτική ανάγκη από μια ισχυρή λαϊκή εντολή. Μόνο έτσι έχει ελπίδες να αντιμετωπίσει επιτυχώς ένα τόσο πολυπλόκαμο και ισχυρό μπλοκ δυνάμεων. Στις ευρωεκλογές οι ψηφοφόροι τού έδωσαν σαφές πολιτικό πλεονέκτημα αλλά όχι την καταλυτική πλειοψηφία για να θέσει την Ελλάδα σε άλλη τροχιά.
Τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, επειδή το κόμμα του Τσίπρα δεν διαθέτει φυσικούς και διαθέσιμους συμμάχους. Οι μνημονιακές ψήφοι αθροίζονται πολιτικά, ενώ οι αντιμνημονιακές όχι. Κι ενώ η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών κατά πάσα πιθανότητα θα ψηφίσει αντιμνημονιακά και στις εθνικές εκλογές, δεν είναι σίγουρο ότι θα προκύψει κυβερνητική λύση, παρά το μπόνους των 50 εδρών που αναμένεται να πάρει το κόμμα του Τσίπρα. Στην Κουμουνδούρου προσέβλεπαν στη ΔΗΜΑΡ μετά την αποχώρησή της από τον κυβερνητικό συνασπισμό. Η εκλογική συρρίκνωσή της και οι εσωτερικές αντιθέσεις της όμως ουσιαστικά τη βγάζουν από τον κοινοβουλευτικό χάρτη και μ' αυτή την έννοια ακυρώνουν τη συγκεκριμένη προοπτική. Προβληματική εμφανίζεται και μια μελλοντική κυβερνητική συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ.
Τι του μένει, λοιπόν; Του μένει το ΠΑΣΟΚ και το νεοπαγές Ποτάμι. Το ΠΑΣΟΚ είναι ταυτισμένο με το Μνημόνιο και δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ότι θα στήριζε μια καθαρά αντιμνημονιακή κυβέρνηση. Το Ποτάμι, πάλι, δεν έχει προϊστορία, αλλά δεν πρόκειται να συμπράξει με τον ΣΥΡΙΖΑ σε αντιμνημονιακή βάση. Ο Θεοδωράκης θα θέσει ως όρο την υπακοή στις επιταγές του ευρωιερατείου. Προφανώς θα χρησιμοποιήσει την πολύ πιο εύπεπτη ρητορική ότι η Ελλάδα οφείλει να διαφυλάξει την ευρωπαϊκή της ταυτότητα. Μ' αυτό τον τρόπο θα προσπαθήσουν να ρυμουλκήσουν εμμέσως πλην σαφώς τον ΣΥΡΙΖΑ στην όχθη του Μνημονίου. Το Ποτάμι δεν στήθηκε μόνο για να ανακόψει τη διαρροή απογοητευμένων κεντροαριστερών και κεντροδεξιών ψηφοφόρων προς τα αριστερά. Στήθηκε και για να παίξει μετά τις εθνικές εκλογές ρόλο κυβερνητικού μπαλαντέρ, και μάλιστα εντός μνημονιακού πλαισίου.
Με άλλα λόγια, η πιθανολογούμενη πρώτη θέση του ΣΥΡΙΖΑ και στις εθνικές εκλογές θα του εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική υπεροχή, αλλά όχι και τη δυνατότητα να επιβάλει την απεμπλοκή από τα μνημονιακά δεσμά. Εκτός κι αν ο Τσίπρας υπερβεί τη συμβατική κοινοβουλευτική αριθμητική και αναζητήσει λύση με τη λογική της πολιτικής άλγεβρας. Κάτι τέτοιο όμως ούτε καν φαίνεται στον ορίζοντα.
(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ της 26-6-2014)
