Υπάρχουν μερικές καταστάσεις που είναι γνωστές σε όλους, που ο ρόλος τους είναι κομβικός στην παγκόσμια οικονομία και είναι απαραίτητος στην αποφυγή πληρωμής φόρων από εκείνους ακριβώς που έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν σε αυτή την υποχρέωση, αλλά κανείς από αυτούς που θα μπορούσαν δεν ασχολείται με την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Ίσως, ή μάλλον είναι σίγουρο ότι ο λόγος είναι ότι αυτοί ακριβώς που θα μπορούσαν είναι που επωφελούνται περισσότερο από τη διαιώνιση αυτής της κατάστασης. Αναφέρομαι φυσικά στα offshore κέντρα που είναι διασκορπισμένα σε πολλές μεριές του πλανήτη και βοηθούν αυτούς που διαθέτουν τον πλούτο να μη συνεισφέρουν σχεδόν τίποτα στα φορολογικά έσοδα των κρατών των οποίων υποτίθεται ότι είναι πολίτες.
Οπωσδήποτε ξέρετε
αρκετά γι'αυτό το θέμα, αλλά το παρακάτω άρθρο σίγουρα θα σας διαφωτίσει και
για πτυχές που δεν γνωρίζετε, όπως έγινε και με μένα. Είναι λίγο εκτεταμένο
αλλά εξαιρετικά διαφωτιστικό.
Μια αθέατη αυτοκρατορία, αχανής και οικονομικά πανίσχυρη, που επηρεάζει την Παγκόσμια Οικονομία, την Πολιτική, ελέγχει κυβερνήσεις και, σε μεγάλο βαθμό, την καθημερινότητά μας. Ένας ολόκληρος κόσμος έντεχνα κρυμμένος μέσα στον κόσμο μας: ο κόσμος των υπεράκτιων ή εξωχώριων (offshore) κέντρων. Περισσότερο από το μισό παγκόσμιο εμπόριο εκτιμάται πως περνάει, τουλάχιστον στα χαρτιά, μέσα από τους λεγόμενους «φορολογικούς παραδείσους». Πάνω από το μισό των τραπεζικών στοιχείων ενεργητικού και το 1/3 των άμεσων ξένων επενδύσεων από πολυεθνικές εταιρίες περνούν μέσα από τα offshore κέντρα. Περίπου το 85% των διεθνών τραπεζικών εργασιών και της έκδοσης ομολόγων διεξάγεται σε μια υπεράκτια ζώνη άνευ εθνικότητας, της λεγόμενης Ευρωαγοράς (καμιά σχέση με τη «Ζώνη του Ευρώ»).
Το ΔΝΤ εκτιμούσε το 2010 πως η συνολική αξία του ενεργητικού μόνο των μικρών νησιωτικών χρηματοπιστωτικών κέντρων, όπου εδρεύουν οι offshore, ανέρχονται συνολικά σε 18 τρισ. δολάρια, δηλαδή ίσο με το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ! Κι αυτό, σύμφωνα με το ΔΝΤ, αποτελούσε μάλλον... υποεκτίμηση. Αυτή η τεράστια δύναμη έχει πολλά κέντρα, αλλά όμως μία πραγματική πρωτεύουσα: το Σίτι του Λονδίνου. Και ήταν αυτή η δύναμη που συνέβαλε καθοριστικά, ώστε να γείρει τελικά η πλάστιγγα υπέρ του Brexit στο πρόσφατο δημοψήφισμα, που θα οδηγήσει τη Μεγάλη Βρετανία εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα μετατρέψει την 5η Οικονομία στον κόσμο σ’ έναν μεγάλο«φορολογικό παράδεισο», με εταιρική φορολογία μόλις 15%.
Ένας “φορολογικός παράδεισος” μπορεί να προσφέρει μηδενικούς φορολογικούς συντελεστές στους μη μόνιμους κατοίκους του, για να παρκάρουν τα λεφτά τους εκεί, αλλά να φορολογεί κανονικά τους μόνιμους κατοίκους του. Συνήθως ο τομέας των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών είναι δυσανάλογα μεγάλος, σε σύγκριση με το μέγεθος της τοπικής Οικονομίας. Αργά ή γρήγορα, η εγχώρια πολιτική ελίτ των υπεράκτιων κέντρων γίνεται δέσμια των συμφερόντων του τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, δημιουργώντας ένα είδος πολιτικής αιχμαλωσίας, διαφθοράς και ομερτά μαφιόζικου τύπου, όπου το να κάνεις τα στραβά μάτια στο μαύρο και βρώμικο χρήμα θεωρείται «βέλτιστη επιχειρηματική πρακτική», ενώ το να ασκείς κριτική και να το καταγγέλλεις θεωρείται θανάσιμο αμάρτημα, που μπορεί να σε οδηγήσει ακόμη και στη φυλακή.
Βέβαια, όσους φόρους γλιτώνουν οι ζάπλουτοι μέσω του δικτύου των offshore είναι απώλειες στα φορολογικά έσοδα των χωρών όπου είναι πολίτες, διαμένουν ή δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά. Κι αυτό το έλλειμμα στα έσοδα το επωμίζονται ως πρόσθετους φόρους τα «συνήθη υποζύγια», δηλαδή οι μικρομεσαίοι και οι εργαζόμενοι.
Οι δε παράνομες οικονομικές δραστηριότητες είναι γνωστές και ως Φοροδιαφυγή, ενώ θεωρητικά η Φοροαποφυγή είναι νόμιμη. Ανάμεσα στη Διαφυγή και την Αποφυγή υπάρχει μια απέραντη γκρίζα ζώνη, με πολλά νομικά παράθυρα για τους επιτήδειους. Ωστόσο, η διαφορά ανάμεσα στη Φοροδιαφυγή και τη Φοροαποφυγή έχει το πάχος του τοίχου της φυλακής. Αν σε πιάσουν να φοροδιαφεύγεις, μπορούν να σε ταράξουν στα πρόστιμα, στις κατασχέσεις και να σε στείλουν και στη φυλακή. Αν διαπιστώσουν, ωστόσο, ότι φοροαποφεύγεις, με διάφορα νομικά και λογιστικά τερτίπια, θα εγκωμιάσουν το «επιχειρηματικό δαιμόνιο» σου ή, στη χειρότερη περίπτωση, θα σε κατηγορήσουν για ανήθικο και καταχραστή.
ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ «ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΙ»
Οι φορολογικοί παράδεισοι άρχισαν να ανθίζουν κατά τη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, όταν οι εμπόλεμες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αύξησαν σημαντικά τους φόρους για να καλύψουν το κόστος του πολέμου. Κατά τον Μεσοπόλεμο, η Ελβετία, με την περιβόητη νομοθεσία περί του τραπεζικού απορρήτου (1934), παρείχε καταφύγιο στο μαύρο χρήμα των ευρωπαϊκών ελίτ. Το ίδιο έκανε και το Λουξεμβούργο (1929), που ειδικεύτηκε σε κάποιες μορφές υπεράκτιων εταιρειών. Αν και λιγότερο διαφημισμένη, η πρώην αποικιοκρατική Ολλανδία είναι ένας από τους μεγαλύτερους φορολογικούς παραδείσους της Ευρώπης: περίπου 18 τρισ. δολάρια πέρασαν, μόνο το 2008, από ολλανδικά υπεράκτια νομικά πρόσωπα - ένα ποσό 20πλάσιο του ολλανδικού ΑΕΠ. Το ίδιο και η Κύπρος, μια πρώην βρετανική αποικία, το χρηματοπιστωτικό σύστημα της οποίας ξεπλένει μαύρο χρήμα τόσο από το Ηνωμένο Βασίλειο, όσο και από τη Ρωσία και τις αραβικές χώρες.
Υπάρχουν περίπου 60 offshore επικράτειες, που χωρίζονται γενικά σε τέσσερις ομάδες: Η πρώτη ομάδα είναι οι ευρωπαϊκοί φορολογικοί παράδεισοι (Ελβετία, Λιχτενστάιν, Μονακό, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Κύπρος, Ιρλανδία, η Ανδόρα, η Μάλτα κ.α.). Η Ελβετία, η αρχαιότερη επικράτεια εχεμύθειας στην Ευρώπη, και το Λιχτενστάιν επικεντρώνονται κυρίως στους πλούσιους φοροφυγάδες Γερμανούς, Γάλλους και Ιταλούς, χωρίς ωστόσο να λένε «όχι» και στους πλούσιους Έλληνες και Άραβες φοροφυγάδες.
Η Ελβετία άρχισε να συγκεντρώνει τα χρήματα των ευρωπαϊκών ελίτ κατά τη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου και μετά, συγκεντρώνοντας χρήματα καταδιωγμένων Εβραίων, αλλά και κλοπιμαία των Ναζί, όλα συγκαλυμμένα μ’ ένα ισχυρό, σχεδόν ιερό τραπεζικό απόρρητο. Αυτός ο αλπικός παράδεισος, μια περίτεχνη ομοσπονδία που έχει επτά αιώνες να γνωρίσει πόλεμο στο έδαφος της, είναι ο παλαιότερος και ο ισχυρότερος φορολογικός παράδεισος στον κόσμο. Ένα αυτόνομο θησαυροφυλάκιο για πλούσιους Ευρωπαίους και Αμερικανούς, που παρέχει ασφάλεια, σταθερότητα και εχεμύθεια, αν και η τελευταία προβλέπεται να τελειώνει ως το 2019.
Η Ελβετία, ένα κομμάτι της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που επιβίωσε μέσα τους αιώνες, έχει τη δική της «αυτοκρατορία», που είναι όμως αόρατη και ονομάζεται ουδετερότητα. Έχει μάθει πως αν μείνεις ουδέτερος σε όλους τους πολέμους. τότε μπορείς να βγάλεις αναίμακτα και άκοπα πολλά λεφτά. Πριν από την οικονομική κρίση του 2008, η Ελβετία φιλοξενούσε 3,1 τρισ. δολάρια σε εξωχώριους λογαριασμούς μη κατοίκων της. Το ποσό αυτό ήταν κατά 80% μη δηλωμένο στις φορολογικές αρχές των χωρών όπου υπάγονταν οι ιδιοκτήτες τους, ενώ στην περίπτωση των Ελλήνων το μη δηλωμένο ποσό έφτανε το 99%!
Το Μονακό εξυπηρετεί κυρίως τις γαλλόφωνες ελίτ. Η Ανδόρα τους κατοίκους της Ιβηρικής. Η Κύπρος τους Έλληνες φοροφυγάδες, αλλά και τους Άραβες, τους Ρώσους μεγιστάνες και τους Βρετανούς. Η Μάλτα (και αυτή πρώην βρετανική αποικία) διαχειρίζεται κυρίως το χρήμα που εκρέει από την Αφρική, ειδικά από τη Νότια. Η Ολλανδία αποτελεί, επίσης, έναν μεγάλο φορολογικό παράδεισο-αγωγό, που διαχέει το μαύρο χρήμα σχεδόν σε όλο το υπεράκτιο δίκτυο. Και το Λουξεμβούργο είναι ένα από τα μεγαλύτερα πλυντήρια μαύρου χρήματος της Ευρώπης, ενώ η Ιρλανδία είναι ένας καθ’ όλα νόμιμος φορολογικός παράδεισος, καθώς προσφέρει ανώτατο συντελεστή φορολόγησης των εταιρειών μόλις 12,5%!
Η δεύτερη ομάδα είναι μια βρετανική ζώνη με επίκεντρο το City του Λονδίνου, που επεκτείνεται σχεδόν σε όλο τον πλανήτη, στηριζόμενη σε χώρες και εδάφη που ανήκαν στην πρώην Βρετανική Αυτοκρατορία. Θα τα εξετάσουμε αναλυτικά παρακάτω.
SECRECY WORLD: Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ZΩNH TΩN OFFSHORE
Η τρίτη ομάδα είναι μια ζώνη επιρροής των ΗΠΑ που περιλαμβάνει χώρες-προτεκτοράτα, όπως ο Παναμάς, οι Αμερικανικές Παρθένες Νήσοι, οι Νήσοι Μάρσαλ, η Λιβερία κ.α. Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν το δέλεαρ των φοροαπαλλαγών και του απόρρητου για να προσελκύσουν χρήματα από το εξωτερικό - ακόμη και «βρώμικα χρήματα», αρκεί τα εγκλήματα να έχουν διαπραχθεί εκτός ΗΠΑ. Έτσι, οι τράπεζες της Φλόριντα προσέλκυαν τα μαύρα χρήματα των ελίτ της Λατινικής Αμερικής, ενώ παρείχαν ένα είδος ασύλου σε χρήματα της λατινοαμερικανικής Μαφίας, ακόμη κι αν προέρχονται από εμπόριο ναρκωτικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα αμερικανικά Νησιά Μάρσαλ, εκτός από νηολόγιο «σημαίας ευκαιρίας», που συστάθηκε το 1986 προσελκύοντας και πολλούς Έλληνες εφοπλιστές, μπορεί να γίνει σύσταση μιας εταιρείας μόνο μέσα σε μια μέρα, με κόστος καταχώρησης κ.α. 650 δολαρίων και ετήσια προμήθεια εξυπηρέτησης λογαριασμού 450 δολάρια!
Βέβαια, ο Παναμάς, με την αμερικανικής κατασκευής και ιδιοκτησίας Διώρυγά του, είναι ο μεγαλύτερος φορολογικός παράδεισος στη ζώνη επιρροής των ΗΠΑ έχοντας ξεκινήσει το 1919 με νηολόγιο «σημαιών ευκαιρίας», ενώ από το 1927 άρχισε να εξυπηρετεί και τα συμφέροντα των ζάπλουτων φοροφυγάδων της Wall Street, καθιερώνοντας και την περιβόητη «Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών».
Και, φυσικά, τα εκατομμύρια σελίδες των Panama Papers, που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα δήθεν από χάκερς, ήταν στην πραγματικότητα μια ακόμη συγκαλυμμένη επιχείρηση της CIA για να ξεμπροστιάσει ξένους φοροφυγάδες και πολιτικούς, που δεν ήταν και τόσο φιλικοί προς τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, αυτός ο αποκαλυπτικός πακτωλός εγγράφων δεν ήταν παρά η κορυφή του παγόβουνου των περίτεχνων διαδικασιών απόκρυψης του απίστευτου μαύρου χρήματος, που διαθέτουν παρκαρισμένα στον -υπό αμερικανική προστασία- Παναμά ζάπλουτοι απ’ όλο τον κόσμο, πολλοί εκ των οποίων είναι και Έλληνες φοροφυγάδες.
Η τέταρτη ομάδα είναι ολιγάριθμη και αταξινόμητη και περιλαμβάνει χώρες όπως η Ουρουγουάη, η Σομαλία, κ.α, που βρίσκονται γενικώς πολύ πίσω ακόμη στις περίτεχνες μεθόδους ξεπλύματος μαύρου χρήματος και διευκόλυνσης των φοροφυγάδων.
Ο ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΣ «ΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΑΧΝΗΣ»
Η μεγαλύτερη, πλουσιότερη και πιo ισχυρή ομάδα «επικρατειών εχεμύθειας» είναι ένας ιστός αράχνης, που απλώνεται σε όλο τον κόσμο, αλλά έχει ως επίκεντρό του το Σίτι (City) του Λονδίνου. Πώς η Μεγάλη Βρετανία οικοδόμησε μια νέα υπερπόντια αυτοκρατορία από τη δεκαετία του 1960; Ως το 1965, η εκτός Μεγάλης Βρετανίας αχανής Αυτοκρατορία, που μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο κυβερνούσε πάνω από 700 εκατ. ξένους υπηκόους, είχε συρρικνωθεί σ’ έναν πληθυσμό 5 εκατ. και μικρών εδαφικών επικρατειών διεσπαρμένων, σε όλο τον πλανήτη. Η Μεγάλη Βρετανία, αν και αποσύρθηκε σταδιακά από την απέραντη αυτοκρατορία που κάποτε έλεγχε το 1/4 του πλανήτη, διατήρησε ένα αξιοσημείωτο βαθμό ελέγχου και ανάμειξης στις απίστευτες ροές πλούτου προς και από αυτές τις επικράτειες, και μάλιστα χωρίς να φαίνεται - μέσω συναλλαγών «κάτω από το τραπέζι».
Μέσα απ’ αυτό το δίκτυο των υπεράκτιων δορυφόρων, το Σίτι κατέστη η πραγματική χρηματοπιστωτική πρωτεύουσα του πλανήτη. Διάσπαρτοι σχεδόν σε όλες τις ωρολογιακές ζώνες, οι βρετανικοί υπεράκτιοι δορυφόροι προσελκύουν κεφάλαια από όλο τον κόσμο, όπως η αράχνη παγιδεύει τα διερχόμενα έντομα στους ιστούς της. Αλλά τα κεφάλαια αυτά δεν παραμένουν εκεί όπου πρωταρχικά παγιδεύτηκαν με το δέλεαρ της φοροαποφυγής και της εχεμύθειας. Κατευθύνονται στο Λονδίνο όπου, ξεπλυμένα πλέον και «καθαρά», επενδύονται σε πληθώρα χρηματοπιστωτικών προϊόντων, παρέχοντας επιπλέον κέρδη στους κατόχους τους, αλλά και αξιοζήλευτες προμήθειες στους χρηματιστές και τραπεζίτες του Σίτι.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και κατά τη δεκαετία του 1960, με τη διάλυση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας που κάποτε κάλυπτε το 1/4 της επιφάνειας του πλανήτη μας, η ελίτ της Βρετανίας, και ιδιαίτερα εκείνη του Σίτι του Λονδίνου, συνέλαβε μια μεγαλεπήβολη ιδέα - στην ουσία ένα “Plan Β". ώστε να διαιωνιστεί η χρηματοοικονομική πρωτοκαθεδρία του Λονδίνου στην Παγκόσμια Οικονομία. Επινόησαν, έτσι, και προμελετημένα κατασκεύασαν έναν ιστό με επίκεντρο το Λονδίνο, που αποτελούνταν από ημι-βρετανικά, πρώην βρετανικά ή εξαρτώμενα Εδάφη του Βρετανικού Στέμματος, διασκορπισμένα σε όλο τον κόσμο, τα οποία θα έκλεβαν χρηματοπιστωτικές εργασίες από τις γειτονικές επικράτειες, προσφέροντας κρυψώνες για το χρήμα, με κύριο γνώρισμα τη χαμηλή φορολογία, τις χαλαρές νομοθετικές ρυθμίσεις (Regulations) και ιδιαίτερη μυστικότητα. Με άλλα λόγια, ήταν περιοχές που πλούτιζαν υπονομεύοντας τις νομοθεσίες άλλων περιοχών. Έτσι, το Σίτι θα μπορούσε να διαχειρίζεται εξ αποστάσεως το άφθονο χρήμα από φοροδιαφυγή, φοροαποφυγή, αθέμιτες ενδοομιλικές συναλλαγές, ακόμη και από εγκληματικές δραστηριότητες, χωρίς το ίδιο να «βρωμίζει».
Αυτό το νέο παγκόσμιο υπεράκτιο σύστημα απέκτησε σύντομα τη δική του υποδομή και τεχνογνωσία, τον δικό του «στρατό» εξειδικευμένων συμβούλων και συνεργατών (λογιστών, δικηγόρων, οικονομολόγων κ.λπ.), το δικό του όραμα για την Παγκόσμια Οικονομία, ακόμη και μια αίσθηση κοινού σκοπού, ακολουθώντας ταυτόχρονα τους δικούς του, οιωνεί αριστοκρατικούς, κώδικες συμπεριφοράς.
Αυτός ο «αόρατος ιστός της αράχνης» είχε στον εσωτερικό του δακτύλιο τα Εξαρτημένα Εδάφη του Στέμματος (νησιά Jersey, Guernsey, Νήσο του Μαν, Γιβραλτάρ), που εστίαζαν κυρίως στην εκμετάλλευση του πλούτου της Ευρώπης, ενώ τα 14 Υπερπόντια Εδάφη της Καραϊβικής, που ήταν και τα τελευταία προπύργια της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, θα εστίαζαν κυρίως στην αξιοποίηση των κεφαλαίων της αμερικανικής ηπείρου. Και οι δύο ομάδες ανήκαν στον Χώρο της Στερλίνας, έστω κι αν είχαν τα τοπικά τους νομίσματα, προσδεδεμένα σ’ αυτή.
Τέλος, διάφορες επικράτειες, σε άλλες περιοχές του πλανήτη, θα επέκτειναν αυτό το δίκτυο σε όλο τον κόσμο. Έτσι το -ελεγχόμενο από τους Βρετανούς μέχρι το 1997- Χονγκ Κονγκ και σε μικρότερο βαθμό η Σιγκαπούρη, θα επικεντρώνονταν στην Κίνα και την περιφέρεια της, ενώ κάποια περίεργα υπολείμματα της αυτοκρατορικής εποχής στον Ειρηνικό θα επικεντρώνονταν στη Μέση Ανατολή.
Η ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ TΩN ΝΗΣΙΩΝ ΚΕΊΜΑΝ
Αναμφίβολα, από όλες τις ομάδες των υπεράκτιων κέντρων, εκείνη που έχει ως επίκεντρο της το Σίτι του Λονδίνου υπερέχει με διαφορά έναντι όλων των άλλων, τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα περίτεχνων προϊόντων και μεθόδων φοροαποφυγής. Ξεκινώντας από τους δύο «εσωτερικούς δακτυλίους» (πρώτον των Εξαρτημένων Εδαφών του Βρετανικού Στέμματος και δεύτερον από τα Υπερπόντια Εδάφη της Βρετανίας) και φτάνοντας ως τον «εξωτερικό δακτύλιο» που αποτελείται από πρώην αποικίες, στο βρετανικό σμήνος των υπεράκτιων κέντρων αντιστοιχεί το 1/3 του παγκόσμιου τραπεζικού ενεργητικού! Για παράδειγμα, η πρώτη ζώνη των Εξαρτημένων Εδαφών του Στέμματος φιλοξενούσε το 2007 περιουσιακά στοιχεία αξίας 1 τρισ. δολαρίων!
Τα 14 Υπερπόντια Εδάφη, που όλα μαζί έχουν μόλις 250.000 κατοίκους, και αποτελούν τα τελευταία προκεχωρημένα φυλάκια τής πάλαι ποτέ Βρετανικής Αυτοκρατορίας, φιλοξενούν επίσης περιουσιακά στοιχεία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μόνο τα μικροσκοπικά νησιά Κέιμαν, στην Καραϊβική, έχουν καταγεγραμμένες στα μητρώα τους πάνω από 100.000 εταιρείες, φιλοξενούν το 75% των hedge funds στον κόσμο, καθώς και καταθέσεις 2 τρισ. δολαρίων, τέσσερις φορές περισσότερες από τις τράπεζες της Νέας Υόρκης!
Στην πραγματικότητα, κανείς δεν έχει ακριβή στοιχεία και σε καμιά περίπτωση τα ονόματα των αληθινών κατόχων αυτών των λογαριασμών, καθώς οι μεσάζοντες δικηγόροι και λογιστές υπόσχονται «να πάρουν τα ονόματα των πελατών τους στον τάφο». Επιπλέον, υπάρχει και η δυνατότητα οι απατεώνες φοροφυγάδες να συστήνουν ανώνυμες εταιρείες και, μέσω αυτών, να ανοίγουν τραπεζικούς λογαριασμούς και να διακινούν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Όσο για το αν τα χρήματα των φοροφυγάδων είναι ασφαλή μόλις μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από τις ακτές της Κούβας του Κάστρο, την απάντηση την έδινε ήδη από τη δεκαετία του 1970 ένας ντόπιος δικηγόρος, από τον οποίο οι φοροφυγάδες Αμερικανοί ζητούσαν ρήτρες αποζημίωσης σε περίπτωση κομμουνιστικής εισβολής: «Ο Κάστρο δε θα βρει καθόλου λεφτά στο χρηματοκιβώτιο. Όλο το χρήμα φυλάσσεται στη Νέα Υόρκη ή στο Λονδίνο». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Μάρσαλ Λόνγκερ αποκάλυπτε πως: «Ο σημαντικότερος φορολογικός παράδεισος στον κόσμο είναι ένα νησί. Το νησί αυτό ονομάζεται Μανχάταν».
Πρέπει να σημειωθεί πως τα Νησιά Κέιμαν, ως Υπερπόντια Εδάφη της Βρετανίας, παρότι ημιανεξάρτητα με δικό τους τοπικό νόμισμα (Καϊμανέζικο δολάριο) και αιρετούς αντιπροσώπους που ρίχνονται σε φλογερούς προεκλογικούς αγώνες, στην ουσία συνεχίζουν να κυβερνώνται από έναν άνδρα Κυβερνήτη που διορίζεται από τη Βασίλισσα της Αγγλίας (κατόπιν, φυσικά, εισήγησης της εκάστοτε βρετανικής κυβέρνησης) και είναι αρμόδιος για την Ασφάλεια, την Άμυνα, τη Δικαιοσύνη και πλήθος άλλων δημόσιων λειτουργιών. Ο Κυβερνήτης αυτός, που είναι Βρετανός πολίτης διορισμένος απευθείας από το Σίτι, είναι στην ουσία ένας μικρός βασιλιάς με πολλές εξουσίες και λειτουργεί πάντα με γνώμονα τα συμφέροντα του Λονδίνου και του δικτύου των υπεράκτιων χώρων που ελέγχει.
Υπάρχουν, όμως, κι άλλες περιπτώσεις Υπερπόντιων Εδαφών στην Καραϊβική που ανταγωνίζονται τα Κέιμαν: οι βρετανικές Παρθένοι Νήσοι στην Καραϊβική, με μόνιμο πληθυσμό ούτε καν 25.000, φιλοξενούν πάνω από 800.000 εταιρείες, δηλαδή σε κάθε κάτοικο αντιστοιχούν 32 εταιρείες!
Η ΑΠΑΤΗ ΤΩΝ «ΕΝΔΟΟΜΙΛIKΩN ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ»
Μια στρατιά από «αξιοσέβαστους παράγοντες», καλοντυμένους λογιστές, στιλάτους δικηγόρους και ντελικάτους τραπεζίτες, που συνεργάζονται με εξαγορασμένους πολιτικούς, διεφθαρμένους δημόσιους υπαλλήλους, δέσμιους δικαστές, προκειμένου να λειτουργεί εύρυθμα το σύστημα των υπεράκτιων κέντρων, εξασφαλίζουν στους ζάπλουτους φοροφυγάδες και στις εταιρείες τους τρόπους να αυγατίζουν συνεχώς τα κέρδη τους, κυρίως μέσω της φοροαποφυγής. Όχι μόνον πλούσιοι ιδιώτες, αλλά και μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις βρίσκουν τρόπους, μέσω του υπεράκτιου δικτύου, να μεταφέρουν τα κέρδη τους σε χώρες με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, αφήνοντας τις ζημιές τους να «φορολογηθούν» σε χώρες με υψηλή φορολογία.
Με μια κίνηση ενός πανούργου λογιστή, μια μεγάλη φορολογική υποχρέωση της εταιρείας «εξαφανίζεται», για να «εμφανιστεί» ξαφνικά σε έναν φορολογικό παράδεισο με σχεδόν μηδενικούς συντελεστές. To πιo συνηθισμένο τέχνασμα που χρησιμοποιούν είναι το Transfer Pricing (τιμή μεταβίβασης ενδοομιλικών συναλλαγών). Με απλά λόγια, οι μεγάλες εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους με χαμηλή ή και καθόλου φορολογία, ενώ το κόστος σε χώρες με υψηλή φορολογία, όπου μπορεί να εκπέσει από τα φορολογητέα τους έσοδα.
Το τέχνασμα των ενδοομιλικών συναλλαγών φτάνει παγκοσμίως σε στρατοσφαιρικά ποσά, καθώς υπολογίζεται πως τα 2/3 των παγκόσμιων διασυνοριακών συναλλαγών διεξάγονται στο εσωτερικό μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών. Αυτό σημαίνει και άλλα βάρη στις πλάτες των απλών φορολογουμένων από μεγάλες πολυεθνικές, οι μέτοχοι των οποίων κερδοσκοπούν ασύστολα και σχεδόν αφορολόγητα «εις υγείαν των κορόιδων». Για παράδειγμα, όπως έγραψε η βρετανική εφημερίδα Guardian, το 2006 οι τρεις μεγαλύτερες εταιρείες μπανάνας στον κόσμο, οι Chiquita, η Dole και η Del Monte, ενώ μόνο στη Βρετανία είχαν τζίρο 750 εκατ. δολάρια τον χρόνο, πλήρωσαν όλες μαζί φόρο 235.000 δολαρίων!
Είναι αλήθεια πως κάποιες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, και οι κυβερνήσεις τους, ειδικά οι μη δεξιές, προσπαθούν κατά καιρούς να λάβουν κάποια αντίμετρα, πετυχαίνοντας κάποιες σποραδικές νίκες. Σε γενικές γραμμές, όμως, χάνουν αυτή τη μάχη. Όταν η Ιντερπόλ αποφασίζει να κυνηγήσει ένα «μεγάλο ψάρι», εμπλέκεται συνήθως σε δύσκολες, χρονοβόρες και δικαστικά δαπανηρές διαδικασίες, με αμφίβολο τελικό αποτέλεσμα. Ακόμη κι όταν στριμώχνουν τις υπεράκτιες εταιρείες με αδιάσειστα στοιχεία η διαδικασία είναι τόσο γραφειοκρατική και χρονοβόρα, που οι φοροφυγάδες βρίσκουν σχεδόν πάντα τρόπο να διαφεύγουν από το παράθυρο, ενώ έχουν προλάβει να κλέψουν το άλογο και να βάλουν φωτιά στον αχυρώνα των διωκτών τους.
Πρόκειται για ένα αδιάκοπο κυνηγητό γάτας-ποντικού που οδηγεί στην αύξηση της πολυπλοκότητας του φορολογικού συστήματος, επιτρέποντας τα υπεράκτια κέντρα να προσαρμόζονται συνεχώς και να βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά από τους φοροεισπράκτορες, με μεθόδους όπως το Revocable Trust (ανακλητή μεταβίβαση περιουσίας) κ.α.
Στη Μεγάλη Βρετανία η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη. Το Εθνικό Ελεγκτικό Γραφείο της χώρας υπολόγισε το 2007 (δηλαδή πριν από την οικονομική κρίση και σε χρονιά άνθησης της Οικονομίας) πως το 1/3 των 700 μεγαλύτερων εταιρειών της Μεγάλης Βρετανίας δεν είχε πληρώσει καθόλου φόρους, εξαιτίας κυρίως του τεχνάσματος των ενδοομιλικών συναλλαγών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο αχανής όμιλος των ΜΜΕ News Corporation, του μεγιστάνα Ρούπερτ Μέρντοχ, που συνολικά επιβαρυνόταν με συντελεστή μόνον 6%, τη στιγμή που ένας απλός εργαζόμενος φορολογούνταν με τριπλάσιο ή και πενταπλάσιο συντελεστή.
Τα πιο συνηθισμένα σύγχρονα τεχνάσματα, με τα οποία το χρήμα χάνεται από τις φορολογικές Αρχές μέσω πολυδαίδαλων διαδρομών που οδηγούν σε offshore εταιρείες, είναι τα εξής: Πρώτον, η χρήση των λεγόμενων “shell companies”. Δεύτερον, η τεχνική “hold mail”, ώστε αυτός που φοροδιαφεύγει να αποφεύγει τα έγγραφα που μπορούν να τον «προδώσουν» στις Αρχές της χώρας του. Τρίτον, η φοροαποφυγή και μέσω των “promoters”, δηλαδή φυσικών προσώπων μεταξύ της τράπεζας και των πελατών που λειτουργούν ως ενδιάμεσοι ή «αχυράνθρωποι» και εισπράττουν προμήθεια. Τέταρτον, μέσω της έκδοσης πιστωτικών καρτών που εκδίδονται από τράπεζες που αναλαμβάνουν να τις εξοφλούν για λογαριασμό του πελάτη. Και, πέμπτον, οι “code words" (κωδικές λέξεις) που εξασφαλίζουν την έκδοση προπληρωμένων καρτών, στις οποίες δεν αναγράφεται το όνομα του πελάτη. Κάποιες φορές η επαφή τράπεζας-πελάτη γίνεται με κωδικές λέξεις, οπότε η ανωνυμία και η εχεμύθεια είναι πλήρως εξασφαλισμένες.
1% vs 99%: ΖΑΜΠΛΟΥΤΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ
Οι δήθεν μη offshore χώρες, για να ανταγωνιστούν τις ανοικτά offshore επικράτειες, αποκτούν όλο και περισσότερο τα χαρακτηριστικά υπεράκτιων κέντρων, μετακυλώντας συνεχώς τα φορολογικά βάρη, από το κεφάλαιο και τις εταιρείες, προς τους μικρομεσαίους, τους εργαζόμενους και τους απλούς ανθρώπους. Έτσι, το πιο πλούσιο 0,1% των Αμερικανών είδε τον πραγματικό συντελεστή φορολογίας του να πέφτει, από το 60% το 1960, σε 33% το 2007. Με νομικά και λογιστικά τερτίπια, χωρίς να υπολογίσουμε την αξιοποίηση των offshore τους, οι Αμερικανοί ζάμπλουτοι κατάφεραν να μειώσουν τη φορολογία τους ακόμη περισσότερο. Ακόμη και ο δισεκατομμυριούχος μεγαλοεπενδυτής Γουόρεν Μπάφετ έφτασε να παραδέχεται αφοπλιστικά πως επιβαρύνεται με χαμηλότερο συντελεστή ακόμη κι από τη γραμματέα του. Συμπέρασμα: οι πλούσιοι πληρώνουν συνεχώς λιγότερα και οι υπόλοιποι καλούνται να καλύψουν τη διαφορά, σηκώνοντας στους ώμους τους ακόμη περισσότερα βάρη.
To Tax Justice Network υπολόγισε το 2005 πως μόνον τα φυσικά πρόσωπα, οι ζάμπλουτοι, διατηρούν σε offshore πλούτο αξίας 11,5 τρισ. δολαρίων. Σήμερα, νεότερες εκτιμήσεις θέλουν αυτό το ποσό να προσεγγίζει τα 20 τρισ. και να αντιστοιχεί σε πάνω από το 1/4 του παγκόσμιου ΑΕΠ. Από αυτό το ποσό, τα 2 τρισ. προέρχονται από πλούσιους φοροφυγάδες και διεφθαρμένους πολιτικούς από φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η πλειονότητα του πληθυσμού πεινάει και τα παιδιά πεθαίνουν κατά χιλιάδες από ασθένειες που θα μπορούσαν να προληφθούν με ένα μικρό μόνο ποσοστό από όλα αυτά τα μαύρα χρήματα.
Οι εκατομμυριούχοι, αν και αποτελούν μόνο το 1% του πληθυσμού παγκοσμίως, έχουν στην κατοχή τους σχεδόν τον μισό ιδιωτικό πλούτο του κόσμου, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα της Boston Consulting Group. Συνολικά, 18,5 εκατομμύρια πλούσια νοικοκυριά μοιράζονται το 47% όλου του παγκόσμιου πλούτου σε εισοδήματα, τραπεζικές καταθέσεις ή μετοχές. Το ύψος της περιουσίας όλων μαζί ανέρχεται στα 78,8 τρισ. δολάρια, ποσό που ξεπερνά το παγκόσμιο ΑΕΠ.
Οι ΗΠΑ φιλοξενούν τους περισσότερους εκατομμυριούχους (8 εκατ.) και ακολουθεί η Κίνα (2 εκατ.).
Ωστόσο, το Λιχτενστάιν και η Ελβετία είναι οι δύο χώρες με τη μεγαλύτερη αναλογία εκατομμυριούχων ανά αριθμό κατοίκων. Στη Γαλλία οι εκατομμυριούχοι ανέρχονται σε 445.000. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση πλούτου, πάντως, παρατηρείται στη Βόρεια Αμερική: το 63% ατομικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 60,4 τρισ. δολαρίων ανήκουν αποκλειστικά σε εκατομμυριούχους, και το ποσοστό αυτό, το υψηλότερο του πλανήτη, εκτιμάται ότι θα φτάσει το 69% μέχρι το 2020.
Το 2015, ο ιδιωτικός πλούτος αυξήθηκε «μόνο» κατά 5,2%, από 7% το 2014, κυρίως λόγω της χρηματοοικονομικής και πολιτικής αστάθειας, καθώς και της επιβολής οικονομικών κυρώσεων. Ο δε πλούτος που έχει συγκεντρωθεί σε εξωχώρια/offshore κέντρα αυξήθηκε κατά 3%. Η Ελβετία παραμένει ο «εξωχώριος» προορισμός που προτιμούν οι κάτοχοι μεγάλων περιουσιών, μπροστά από τη Σιγκαπούρη και τη Βρετανία και τον απέραντο ιστό αράχνης που έχει στήσει.
Σε κάθε περίπτωση, το σημερινό δίκτυο των offshore κέντρων αποτελεί τη μεγαλύτερη δύναμη μετακίνησης πλούτου και ισχύος από τους φτωχούς στους πλούσιους, που υπήρξε ποτέ. Κάτι σαν αντίστροφος ταξικός πόλεμος, όπου το 1% των ζάμπλουτων στρέφεται κατά του 99% των υπολοίπων, για να πάρει πίσω ό,τι κατέκτησαν γενιές και αιώνες εργατικών και αστικών αγώνων. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο «θερμοκήπιο εγκλήματος» και διαφθοράς. Συνέβαλε -δρώντας ως «καμικάζι» του χρηματοπιστωτικού συστήματος και με τις τεράστιες διασυνοριακές κινήσεις κεφαλαίων- όσο κανένας άλλος στη δημιουργία της χρηματοπιστωτικής φούσκας και Κρίσης του 2007-2008, από την οποία η Παγκόσμια Οικονομία δεν έχει ακόμη συνέλθει. Και μπορεί μεν το υπεράκτιο δίκτυο να μην προκάλεσε 100% τη χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά δημιούργησε το περιβάλλον (αρρύθμιστες και αδιαφανείς αγορές) που την κατέστησε δυνατή.
ΚΑΤΙ ΣΑΠΙΟ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...
Τελειώνοντας πρέπει να διευκρινίσουμε το εξής: Η φορολογία δεν είναι απλά κόστος που πρέπει με κάθε τρόπο να ελαχιστοποιείται, αλλά μια διανομή προς την κοινωνία, για να γίνουν δρόμοι, σχολεία, νοσοκομεία κ.α. Ωστόσο, οι ζάμπλουτοι φοροφυγάδες και τα υπεράκτια κέντρα που τους εξυπηρετούν έχουν διαποτιστεί από μια αντεστραμμένη ηθική, σύμφωνα με την οποία η φορολογία, η δημοκρατία και το κοινωνικό κράτος είναι κάτι το κακό και άχρηστο, ενώ οι φορολογικοί παράδεισοι, η φοροαποφυγή και η εχεμύθεια, ακόμη και η δωροδοκία που σου επιτρέπει να παρακάμπτεις τη γραφειοκρατία, είναι κάτι καλό.
Με την αφρόκρεμα του 1% να έχει τη δυνατότητα να φοροδιαφεύγει ανερυθρίαστα, τα offshore κέντρα, που επιτρέπουν κάτι τέτοιο, υπονομεύουν σε παγκόσμια κλίμακα τη δημοκρατία, το κράτος Δικαίου, τους κανόνες, τους νόμους και την εμπιστοσύνη του κόσμου προς αυτούς. Γι’ αυτό και η πλειονότητα των πολιτών σήμερα διαισθάνεται πως κάτι το πολύ σάπιο υπάρχει στην Παγκόσμια Οικονομία, αλλά δεν έχει τις γνώσεις και τα εργαλεία να το εντοπίσει ξεκάθαρα. Ας μη γελιόμαστε. Αυτό το σάπιο είναι στην ουσία η αχανής Αθέατη Αυτοκρατορία των Offshore, που απειλεί όχι μόνον την Παγκόσμια Οικονομία αλλά και την ίδια την Ανθρωπότητα.
Το 1944, στη Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς, διαμορφώθηκε η αρχιτεκτονική του μεταπολεμικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, βασιζόμενη σε κανόνες που θα εκδίωκαν τους τοκογλύφους δανειστές και τους ραντιέρηδες από τις διεθνείς χρηματοδοτήσεις. Παιδιά εκείνης της διάσκεψης ήταν το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, που όμως σήμερα θεωρούνται τσιράκια της παγκοσμιοποίησης και της ασύστολης απορρύθμισης, ενώ αρχικά διαδραμάτιζαν αντίθετο ρόλο, ως θεματοφύλακες μιας εύρυθμης Παγκόσμιας Οικονομίας. Τότε, όμως, οι Δυτικές οικονομίες βρίσκονταν υπό την επίδραση του Κεϊνσιανισμού, που πρέσβευε πως ο χρηματοπιστωτικός τομέας όφειλε να είναι υπηρέτης της κοινωνίας, και όχι αφέντης της. Σ’ αυτό στηρίχτηκε το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα, η δημιουργία του Κράτους-Πρόνοιας και η κοινωνική συνοχή της Ευρώπης.
Από τη δεκαετία του 1980, όμως, όλο αυτό το το μεταπολεμικό οικοδόμημα, που εξασφάλισε ειρήνη και ευημερία στους πολλούς, αποδομείται προς όφελος του 1%, με τις γνωστές συνέπειες για το υπόλοιπο 99%, και ειδικά για την Ελλάδα και τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού της που τιμωρείται άδικα, ενώ οι λίγοι συνεχίζουν να κερδοσκοπούν και να φοροδιαφεύγουν.
Τελειώνοντας, υπενθυμίζω πως υπάρχουν κάποιοι, οργανωμένοι καλά σε λόμπι και με ισχυρά μέσα στα χέρια τους, που υπερασπίζονται το υπάρχον σύστημα των Offshore, επενδύοντας σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές περαιτέρω απορρύθμισης και κατάργησης και των τελευταίων ελέγχων στις κινήσεις κεφαλαίων. Και όλο αυτό προσπαθούν να το «πουλήσουν» στον λαό ως «απαραίτητες μεταρρυθμίσεις». Ωστόσο, δεν είναι καθόλου έξυπνο να βάλεις την Αλεπού σεκιουριτά στο κοτέτσι σου...
Πηγή: Περιοδικό Nexus, άρθρο του Γ.Στάμκου
