Η προπαγάνδα των μετρημένων προσδοκιών (του Σταύρου Λυγερού)

Παραδοσιακά οι πρωθυπουργοί με την ομιλία τους στη Διεθνή Έκθε­ση Θεσσαλονίκης έδιναν το στίγμα της οικονομικής πολιτικής που θα ακολουθούσαν τους επόμενους μήνες.
Τώρα πια όμως δεν χαράσσουν οι πρωθυπουργοί -με τους αρμόδιους υπουργούς- την οικονομική πολιτική της χώρας, αλλά απλά εκτελούν τις εντολές των ξένων τοποτηρητών. Γι'αυτό και δεν δόθηκε η καθιερωμένη συνέντευξη τύπου. Τι να απαντούσε στις όποιες ερωτήσεις;
Ίσως, τον επόμενο χρόνο, αντί μιας ολιγόωρης πρωθυπουργικής επίσκεψης, θα είχε περισσότερο ενδιαφέρον αν στα εγκαίνια ανέβαινε ο Τόμσεν, που θα είχε κάποια πράγματα να πει και όχι ένας τύποις πρωθυπουργός, που θα εκτοξεύσει κάποιο κούφιο πυροτέχνημα, αντίστοιχο του φετινού "πρωτογενούς πλεονάσματος"...
Ας δούμε όμως και το σχόλιο του κ.Σταύρου Λυγερού για την πρωθυπουργική επίσκεψη στη Διεθνή Έκθε­ση Θεσσαλονίκης.

Η προπαγάνδα των μετρημένων προσδοκιών

Μπορεί ο πρωθυπουργός να απέφυγε στην ομιλία του στη Διεθνή Έκθε­ση Θεσσαλονίκης δι­θυραμβικούς τόνους, αλλά και πάλι η εικόνα που σκιαγράφησε για την ελληνική οικονο­μία απέχει πολύ από την πραγματικότη­τα. Για το περιβόητο πρωτογενές πλεό­νασμα, το οποίο έσπευσε να μοιράσει στους χαμηλοσυνταξιούχους και στους ενστόλους, αξίζει να επαναλάβουμε το προφανές: Όταν το Δημόσιο δεν εξοφλεί ληξιπρόθεσμες οφειλές προς ιδιώτες, συνολικού ύψους αρκετών δι­σεκατομμυρίων ευρώ, το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πλασματικό.

Στην κυβέρνηση δεν αγνοούν, βε­βαίως, την εξόφθαλμη αυτή αλήθεια. Προβάλλουν τη μαγική εικόνα για δύο λόγους:

•       Πρώτον, για να δημιουργήσουν εντυπώσεις στο εσωτερικό με σκοπό να ανασχέσουν τη συνεχή συρρίκνωση τής έτσι κι αλλιώς μειοψηφικής επιρ­ροής της «παράταξης του Μνημονίου». Επιδιώκουν να πείσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά που δοκιμάζονται σκληρά ότι η δύσκολη περίοδος σε λίγο τελειώ­νει και κατ' αυτό τον τρόπο να αγορά­σουν πολιτικό χρόνο.

•       Δεύτερον, για να δείξουν ότι η Ελλάδα έχει ανταποκριθεί στον όρο που της είχε τεθεί προκειμένου να αντιμετωπιστεί εκ μέρους της Ευρωζώνης το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Η τρόικα, βεβαίως, έχει καθαρή εικόνα της πραγματικότητας, αλλά σ' αυτή τη φάση το ευρωιερατείο, και ειδικότερα η κυβέρνηση Μέρκελ, έχει λόγους να μην διαψεύδει τη ρητορική περί success story. Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο στις εσωτερικές σκοπιμότητες των Χριστια­νοδημοκρατών ενόψει γερμανικών εκλογών. Αφορούν και στην ευρύτερη πολιτική σκοπιμότητα του Βερολίνου να δείξει στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ότι η πολιτική της μονοδιάστατης λιτότητας που επιβάλλει παράγει κάποια θετικά αποτελέσματα.

Η ρητορική περί πρωτογενούς πλεονά­σματος εξυπηρετεί, όμως, και μία τρίτη πολιτική σκοπιμότητα της κυβέρνησης.

Στη Θεσσαλονίκη ο Σαμαράς καλλιέργη­σε την προσδοκία ότι την ερχόμενη άνοι­ξη, όταν θα λήξει το υφιστάμενο δεύτερο Μνημόνιο, η Ελλάδα θα απαλλαγεί απ' αυτό τον ασφυκτικό κορσέ. Η προσδοκία αυτή, ωστόσο, δεν στηρίζεται σε πραγ­ματικά δεδομένα. Είναι αναμφισβήτητο ότι και την επόμενη διετία θα προκύψει χρηματοδοτικό κενό. Τίποτα δεν δείχνει ότι αυτό το κενό μπορεί να καλυφθεί από την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές.

Αυτός είναι ο λόγος που έχει ήδη τεθεί επί τάπητος στην Ευρωζώνη το ενδεχόμε­νο μιας νέας δανειακής σύμβασης για την κάλυψη του κενού αυτού. Ο Σαμαράς και οι υπουργοί του καλλιεργούν την εντύπω­ση ότι αυτή η νέα δανειακή σύμβαση δεν θα συνοδεύεται από νέο Μνημόνιο. Δεν έχει, βεβαίως, σημασία εάν τα νέα επώδυνα μέτρα θα ονομαστούν Μνημόνιο ή κάπως αλλιώς. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι για να εξασφαλίσει την αναγκαία πρόσθετη χρηματοδότηση, η Ελλάδα θα αναλάβει τέτοιες υποχρεώσεις. Επ' αυτού το ευρωιερατείο είναι ξεκάθαρο. Από τη Μέρκελ και τον Σόιμπλε μέχρι τον Ντράγκι οι επίσημες δηλώσεις δεν αφήνουν καμία αμφιβολία.

Ο Σαμαράς ελπίζει ότι μετά την ανα­μενόμενη νίκη της, η Μέρκελ θα ανάψει το «πράσινο φως» για το «κούρεμα» και του ελληνικού χρέους που βρίσκεται στα χέρια των χωρών-μελών της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Για την προϋπόθεση ύπαρξης πρωτογε­νούς πλεονάσματος έχουμε ήδη μιλήσει. Συνεχίζοντας την παράδοση των κυβερ­νήσεων Παπανδρέου και Παπαδήμου, η σημερινή κυβέρνηση, παρά τις αντίθετες υποσχέσεις της, παρατείνει τη μερική στάση πληρωμών στο εσωτερικό, γεγο­νός που της επιτρέπει να εμφανίζει πλα­σματικό πρωτογενές πλεόνασμα.

Το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελλη­νικού χρέους, που με επιμονή απαιτεί το ΔΝΤ, θεωρείται από την κυβέρνηση δια­βατήριο για τη σταδιακή επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές. Ο Σαμαράς θεω­ρεί ότι, εάν πραγματοποιηθεί κι αυτό το «κούρεμα» και εάν δρομολογηθούν κάποιες μεγάλες επενδύσεις, θα αλλάξει το κλίμα, γεγονός που μπορεί να κατα­στήσει πειστικό τον ισχυρισμό του ότι έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την επιστροφή στην ανάπτυξη και ότι ο Γολγοθάς θα τελειώσει σύντομα.

Εάν κρίνουμε, όμως, από τις επίσημες δηλώσεις του Βερολίνου και όχι μόνο, αντί για «κούρεμα» θα έχουμε μείωση του επιτοκίου -πιθανόν και μηδενισμό του για μερικά χρόνια- και επιμήκυνση της αποπληρωμής του λεγόμενου «επί­σημου χρέους». Με άλλα λόγια, η Ελλά­δα θα παραμείνει όμηρος για δεκαετίες. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, κι αυτή η ανε­παρκής ελάφρυνση να συνοδευτεί από κάποιου είδους έμμεσο «κούρεμα» και των ελληνικών καταθέσεων, σύμφωνα με την τάση που επικρατεί πλέον στην Ευρωζώνη.

Η αλήθεια είναι ότι το κλίμα μετρημέ­νης ελπίδας διευκολύνει πολιτικά τον Σαμαρά. Η κατάσταση της οικονομίας και της κοινωνίας, όμως, αντιφάσκει εξόφθαλμα με το καλλιεργούμενο κλίμα θετικών προσδοκιών. Παρ'όλα αυτά, μια όχι ευκαταφρόνητη μερίδα των μικρομεσαίων «αγοράζει» ακόμα την ψευδή εικόνα που της σερβίρουν. Οι σημαντι­κότεροι λόγοι είναι, αφενός, ο φόβος και, αφετέρου, ότι δεν τη διαψεύδουν οι Ευρωπαίοι. Το ευρωιερατείο μπορεί να μην χαλαρώνει τη θηλιά, αλλά έχει σε μεγάλο βαθμό αντικαταστήσει τα υπο­τιμητικά σχόλια με θετικά και ενίοτε με επαίνους.