Συζήτηση για τα γηρατειά (από την Πολιτεία του Πλάτωνα)

    Σε κάποιο σημείο στην Πολιτεία, ο Πλάτωνας παραθέτει μια συζήτηση ανάμεσα στον Σωκράτη και στον Κέφαλο, πατέρα του Πολέμαρχου, στο σπίτι του οποίου βρίσκονται, με θέμα τα γηρατειά. Είναι από εκείνα τα σημεία που αξίζουν προσοχής, αλλά συνήθως παραμελούνται σε πολλούς από τους διαλόγους του Πλάτωνα, εφόσον δεν είναι το βασικό θέμα τους.
    Για να γίνει πιο προσιτό αυτό το απόσπασμα, προσπάθησα να κάνω μια μετάφραση με φρασεολογία όσο πιο κοντινή μπορούσα σε εκφράσεις που χρησιμοποιούμε σήμερα, με σεβασμό πάντα στο πρωτότυπο.

 - Και να δεις, είπα εγώ, Κέφαλε, αισθάνομαι μεγάλη χαρά να συνδιαλέγομαι με τους πολύ ηλικιωμένους, διότι μου φαίνεται ότι χρειάζεται να ζητάω από αυτούς διάφορες πληρο­φορίες, αφού έχουν ήδη διατρέξει ένα δρόμο, τον όποιον ίσως γίνει ανάγκη να βαδίσουμε και μείς, ο οποίος τί να είναι τάχα, τραχύς και δύσκολος, ή εύκολος και ευκολοδιάβατος. Κι έτσι τώρα θα μου έκανες μεγάλη ευχαρίστηση να μου μάθεις, αφού άλλωστε βρίσκεσαι σ’αυτό το σημείο της ηλικίας, το οποίον οι ποιητές ονομάζουν κατώφλι του γήρατος, αν είναι δύσκολο αυτό το στάδιο της ζωής—ή πώς θα το έλεγες εσύ;

- Εγώ θα σου πω την πάσαν αλήθεια, Σωκράτη, δηλαδή πώς μου φαίνεται αυτό που ρωτάς. Επειδή πολλές φορές τυχαίνει και μαζευόμαστε μερικοί που έχουμε την ίδια ηλικία, εφαρμόζοντας την παλαιά παροιμία (όμοιος τον όμοιον). Οι περισσότεροι λοιπόν από μας δεν κάνουν τίποτε άλλο, παρά να θρηνολογούν, καθώς θυμούνται και ποθούν τις ηδονές της νιότης τους, και τις σχετικές με τον έρωτα και τα συμπόσια, τα γλέντια και τα άλλα τα σχετικά και αγανακτούν, λες και έχουν στερηθεί μεγάλα και σπουδαία πράγματα και σαν να ήταν τότε αληθινά ευτυχισμένη η ζωή τους, ενώ τώρα ούτε ζωή δεν αξίζει να την ονομάζει κανείς. Μερικοί δε οδύρονται και για τους προπηλακισμούς που υφίσταται το γήρας εκ μέρους των οικείων τους, και εκτός απ’ όλα αυτά ψάλλουν τον εξάψαλμο στο γήρας, θεωρώντας το υπαίτιο για όλα αυτά τα άσχημα.

Αν υπάρχει η μετενσάρκωση, γιατί δεν θυμόμαστε τις προηγούμενες ζωές μας;

    Παρά τα όποια επιχει­ρήματα μπορούν να εκτεθούν υπέρ της μετενσάρκωσης, δεν μπο­ρούν εν τούτοις να μας κάνουν να παραβλέψουμε ότι η μό­νη αληθινή απόδειξη γι’ αυτή θα ήταν η δυνατότητα της αναμνήσεως των περασμένων ζωών. Το πιο ισχυρό επιχείρη­μα που προβάλλεται κατά της μετενσάρκωσης είναι αυτό: «Αν είχαμε ξαναζήσει πάνω στη γη, γιατί να μην θυμόμαστε τις περασμένες ζωές μας;» Οι αντίθετοι προς τη θεωρία της μετενσάρκωσης πιστεύουν ότι η φαινομενική έλλειψη αναμνήσεων αποδεικνύει την πλάνη της και απο­κλείει κάθε ηθική δικαίωση στην ιδέα της επαναγέννησης. Γιατί να υποφέρουμε σήμερα για πράξεις που είχαμε διαπράξει σε άλλες ζωές, εφόσον δεν διατηρούμε την παραμι­κρή ανάμνηση από τις πράξεις αυτές; Άλλοι υποστηρίζουν ότι εφόσον η ψυχή δεν διατηρεί την ανάμνηση των περασμένων υπάρξεων και καμία προσωπική ενσυνείδητη ταυτότητα δεν κα­τοικεί μέσα στην όλη σειρά των επαναγεννήσεων, οι συνέ­πειες των πράξεων επιπίπτουν κατ’ ανάγκη σε μια άλλη οντότητα, που δεν γνωρίζει την αιτία της τιμωρίας της και συνεπώς δεν γίνεται ούτε καλύτερη, ούτε σοφότερη με το να έχει τιμωρηθεί.

    Αν δεν διατηρούμε καμία ανάμνηση από το παρελ­θόν, αν η ψυχή δεν έχει τη δυνατότητα, προσαρμόζοντας τα αποτελέσματα προς τα αίτια, να επωφεληθεί από τα δι­δάγματα που της δίδει η μοίρα της, τότε πράγματι η μετενσάρκωση είναι μάταιη και όλη η εξέλιξη δεν είναι παρά μια ταλαιπωρία σκληρή και ανώφελη. Όχι μόνον η αξία της μετενσάρκωσης, αλλά και ο ηθικός σκοπός της όλης εξέλιξης εξαρτώνται από το σύντομο αυτό ερώτημα: «Διατηρούμε αναμνήσεις;» Αν η απάντηση είναι καταφα­τική, η μετενσάρκωση προκύπτει αληθινή. Αν όχι, τίποτε δεν την επιβεβαιώνει.

Η Γέννηση του Χρόνου κατά τον Πλάτωνα

Το μυστήριο του χρόνου (γιατί πιστεύω ότι ο χρόνος αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα μυστήριο) έχει απασχολήσει από πολύ παλιά φιλοσόφους, επιστήμονες και άλλους σκεπτόμενους ανθρώπους. Από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με αυτό το θέμα είναι ο Πυθαγόρας και ο Πλάτωνας. Ο τελευταίος το κάνει ειδικά στο διάλογο Τίμαιος, στον οποίο κατά μεγάλο μέρος έχει μεταφέρει την Πυθαγόρεια φιλοσοφία.
Από αυτό το έργο αντιγράφω σχετικό απόσπασμα (Τίμαιος, μετάφραση Βασίλη Κάλφα, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας).

Όταν ο πατέρας του σύμπαντος είδε το δημιούρ­γημά του να κινείται και να ζει — ένας ναός των αιωνίων θεών — ευχαριστήθηκε και, μέσα στη χαρά του, σκέφτηκε να το κάνει ακόμη πιο όμοιο με το υπόδειγμα. Καθώς λοιπόν το Υπόδειγμα είναι έμβιο ον με αιώνια ύπαρξη επιχείρησε να προσδώσει και στο σύμπαν την ανάλογη ιδιότητα. Η αιώνια φύση του προτύπου Έμβιου Όντος ήταν αδύνατον να μεταφερθεί αυτούσια στο γεννημένο σύμπαν. Σκέφτηκε επομένως να δημιουργήσει κάποια κινητή εικόνα της αιωνιότητας. Ενώ λοιπόν έβαζε τάξη στον ουρανό, έφτιαξε και τη ρυθμικά κινούμενη αιώνια εικόνα της ακίνητης στην ενότητά της αιωνιότητας – το δημιούργημα που έχουμε ονομάσει χρόνο.

Οι ημέρες και οι νύχτες, οι μήνες και τα έτη δεν υπήρχαν πριν από τη γέννηση του ουρανού. Τα σχεδίασε ο Δημιουργός ενώ προχωρούσε στην οργάνωση του ουρανού, και αποτελούν μέρη του χρόνου. Από την άλλη, το παρελ­θόν και το μέλλον είναι είδη του χρόνου, έχουν δημιουργηθεί, και είναι σφάλμα να τα αποδίδουμε, χωρίς σκέψη, στο αιώνιο Ον. Γιατί λέμε ότι «ήταν, είναι και θα είναι», ενώ το μόνο που αληθώς μπορούμε να ισχυριστούμε είναι ότι «είναι». Το «ήταν» και το «θα είναι» πρέπει να λέγονται για το γίγνεσθαι που εκτυλίσσεται μέσα στον χρόνο — γιατί και τα δύο συνιστούν κινήσεις. Όμως αυτό που είναι πάντοτε αμετάβλητο και ακίνητο δεν αρμόζει να γίνεται στο πέρασμα του χρόνου πρεσβύτερο ή νεότερο· ούτε είναι σωστό να λέμε γι’ αυτό ότι κάποτε είχε γίνει ή έγινε, ή ότι στο μέλλον θα γίνει και, γενικά, να του αποδίδουμε κάποιες από τις ιδιότητες που το γίγνεσθαι προσάπτει στα μεταβλητά αντικείμενα των αισθήσεων. Γιατί όλα δεν είναι παρά είδη του χρόνου — του χρόνου που μιμείται την αιωνιότητα και κινείται ρυθμικά σε κύκλους. Ας προσθέσουμε ότι χρησιμοποιούμε ανακριβώς και εκφράσεις όπως «το γεγονός είναι γεγονός», «το μεταβαλλόμενο είναι μεταβαλλόμενο», «το μελλοντικό είναι μελλοντικό», «το μη ον είναι μη ον».

Τρεις αλήθειες για τα μνημόνια (του Μ.Κοττάκη)

Ο έγκριτος δημοσιογράφος Μανώλης Κοττάκης έγραψε το παρακάτω άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο φύλλο της 18ης Ιουνίου της παραδοσιακής εφημερίδας ΕΣΤΙΑ, με το οποίο παρουσιάζει μια πιο ευρεία εικόνα της περιπέτειας των μνημονίων.

ΘΥΜΑΜΑΙ τήν ἀείμνηστη συνάδελφο, ἀγαπημένη μου Ζέζα Ζήκου νά μᾶς τό λέει μέ τήν χαρακτηριστική ἀργή βροντώδη φωνή της σέ μιά ἀπό τίς Κωνσταντινουπολίτικες βραδιές πού ὀργανώναμε μέ τήν ἀδερφή της Μαρίτα στό «Μουζίκ»: «Ὁ ΣΥΡΙΖΑ δέν εὐθύνεται γιά τήν οἰκονομική κρίση. Ὁ ΣΥΡΙΖΑ εὐθύνεται γιατί ἐπιδείνωσε τήν κρίση». Τό «ἐπιδείνωσε» ἡ Ζέζα μάλιστα τό ἔλεγε ἀργά καί βασανιστικά γιά νά δώσει ἔμφαση: «Ἐ-πι-δεί-νωσε». Τήν θυμήθηκα τήν ἀγαπημένη μας προχθές τό βράδυ, ὅταν ἄκουσα τίς πανηγυρικές δηλώσεις τῆς ἡγεσίας μας γιά τήν ἔξοδο ἀπό τά μνημόνια καί ὅταν διάβασα χθές τά ἐπινίκια πρωτοσέλιδα. Σᾶς τό ἐξομολογοῦμαι: οὔτε γιά μονόστηλο δέν τό ἀξιολόγησα τό θέμα. Ὄχι μόνο γιατί εἶναι ἄκαιρο νά πανηγυρίζεις ὅταν ὁ κόσμος σφαδάζει σήμερα ἀπό τίς αὐξήσεις τοῦ μνημονίου τοῦ πολέμου στά καύσιμα καί στό ρεῦμα. Ὄχι μόνο γιατί εἶναι λάθος νά θεωρεῖς δικαίωση πού ἔθεσες σέ διαθεσιμότητα ἀνθρώπους τοῦ μόχθου ὅπως καθαρίστριες, ἄνδρες τῆς δημοτικῆς ἀστυνομίας καί βιβλιοθηκονόμους. Ἀλλά καί διότι ἡ ἱστορική ἀλήθεια πού κάποτε θά γραφτεῖ γιά ὅλους δέν δικαιολογεῖ οὔτε πανηγυρισμούς καί οὐρανομήκεις κραυγές οὔτε ἐπιθέσεις κατά τοῦ λαϊκισμοῦ τῆς Ἀριστερᾶς. Μόνον. Εὐθῦνες ὑπάρχουν παντοῦ, καί ὁ σωστότερος τόνος εἶναι ἡ περισυλλογή καί τό sotto voce.

Ἡ χώρα δέθηκε μέ τά δεσμά τῆς ἐξάρτησης μέ τήν εὐθύνη σχεδόν ὅλων τῶν πρωθυπουργῶν μετά τό 2009, καί αὐτά τά δεσμά δέν λύθηκαν ἐπειδή ἀποπληρώσαμε τό Διεθνές Νομισματικό Ταμεῖο. Ἁπλῶς μεταλλάχτηκαν καί ἐνισχύθηκαν. Δέν γλυτώσαμε! Ἡ Ἀριστερά προφανῶς καί φταίει. Ποτέ δέν κατάλαβα γιατί ἔπρεπε νά διαλυθεῖ τό τραπεζικό μας σύστημα καί νά ξεχαρβαλωθεῖ, καί ἄλλο ἡ οἰκονομία γιά νά ξεφορτωθεῖ ὁ Τσίπρας τούς 34 κομμουνιστογενεῖς Βουλευτές τοῦ Λαφαζάνη καί νά ἐγκαθιδρυθεῖ στήν ἐξουσία. Μεγάλη ἀνευθυνότης νά παίζεις μέ τίς ζωές τῶν ἀνθρώπων γιά νά ριζώσεις στήν καρέκλα σου.

Ἀλλά καιρός νά ἀρχίσουμε νά τά λέμε ὅλα: γιά τήν ἐγκαθίδρυση τῆς Ἀριστερᾶς καί τήν ἐπέλαση τοῦ λαϊκισμοῦ στήν πατρίδα μας εἶναι συνυπεύθυνη καί ἡ Δεξιά. Εἶναι συνυπεύθυνη γιατί ἡ ἡγεσία τῆς κυβέρνησης τοῦ 2012-2015 καί τά μέλη τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου γνώριζαν ὅτι ἔρχεται τρίτο μνημόνιο, καί γι’ αὐτό δέν πάλεψαν ἰδιαίτερα γιά τήν ἐκλογή καί ἀνάδειξη Προέδρου τῆς Δημοκρατίας. Ὑπάρχουν μαρτυρίες γι’ αὐτό! Τό μνημόνιο αὐτό στήν ἀρχική του μορφή τό εἶχε ἐπεξεργαστεῖ ὁ Σώυμπλε καί τό εἶχε δείξει σέ Ἕλληνες Νεοδημοκράτες Ὑπουργούς. Καί γι’ αὐτό ὑπάρχουν συγκεκριμένες μαρτυρίες. Ἡ κυβέρνηση τῆς περιόδου ἐκείνης θεώρησε ὅτι θά ἦταν καλύτερο νά φορτώσει τό μνημόνιο αὐτό στήν πλάτη τοῦ ΣΥΡΙΖΑ τόν ὁποῖο ἔβλεπε ὡς «παρένθεση». Γι’ αὐτό καί προχώρησε σέ ἐκλογές χειμωνιάτικα, Ἰανουάριο μῆνα. Ἐάν ὁ Τσίπρας εἶχε ἀκούσει τίς συμβουλές δύο τοὐλάχιστον σημαντικῶν παραγόντων τοῦ δημοσίου βίου τή γνώμη τῶν ὁποίων ζήτησε (ὁ ἕνας ἦταν ὁ Γιῶργος Προβόπουλος πού εἶχε προταθεῖ γιά Ὑπουργός Οἰκονομικῶν), ἔκλεινε τήν συμφωνία ἀμέσως μέ αὐτά πού τοῦ ἔδιναν οἱ ξένοι καί ἐφάρμοζε τό μνημόνιο πού εἶχε ἐκπονήσει ὁ Σώυμπλε (οἱ βασικές ἀπαιτήσεις τοῦ ὁποίου εἶχαν καταγραφεῖ στό mail Χαρδούβελη), ἄλλη θά ἦταν ἡ πορεία τῆς χώρας. «Χασομέρησε» ὅμως ὀκτώ μῆνες, καί τό κόστος διπλασιάστηκε.

Η ιστορία των Rothschild

Τη δεκαετία του 1760, ο νεαρός Mayer Amschel εγκαθίδρυσε την επιχείρησή του στη Φρανκφούρτη με αντικείμενο νομίσματα και χαρτονομίσματα. Μέχρι το 1769 είχε γίνει «ο Εβραίος της αυλής» του William του Hanau στο Green Shiled House μαζί με τη γυναίκα τη Gutle και τα παιδιά του. Εκεί οι πέντε γιοι του έμαθαν τις ικανότητες που θα τους επέτρεπαν να εγκαθιδρύσουν την τραπεζική επιχείρηση των Rothschild στην Ευρώπη.

Το 1798, στην ηλικία των 21, ο Nathan Mayer Rothschild έφυγε από το σπίτι του για να εγκατασταθεί αρχικά στο Manchester, όπου καθιερώθηκε ως έμπορος με φήμη για επιθετική και ανταγωνιστική τιμολόγηση.

Το 1809 ο Nathan μετέφερε τη βάση του στο City του Λονδίνου. Εγκαταστάθηκε στο New Court στο St. Swithin’s Lane το οποίο αποτελεί μέχρι και σήμερα τα κεντρικά της τράπεζας που φέρει το όνομά του. Εκεί ανέπτυξε τραπεζικές δραστηριότητες, ασχολούμενος με συναλλάγματα και κανονίζοντας ξένα δάνεια. Η «μεγαλύτερή του δουλειά» ήρθε το 1814 όταν σε αυτόν και τα αδέρφια του ανατέθηκε από τη Βρετανική κυβέρνηση η αναζήτηση κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση των Βρετανών και των συμμάχων τους στον πόλεμο ενάντια στον Ναπολέοντα (ο John Reeves δίνει μια πιο περίπλοκη εκδοχή: «Οι Rothschild δεν ανήκουν σε καμιά εθνικότητα. Είναι κοσμοπολίτες και ενώ από τη μια μεριά εφοδίαζαν τα στρατεύματα του Ναπολέοντα, από την άλλη εξασφάλιζαν δάνεια για τους αντιπάλους του... δεν ανήκαν σε κανένα κόμμα, ήταν έτοιμοι να πλουτίσουν εις βάρος φίλων και εχθρών χωρίς διάκριση»). 

Πολιτική ανυπακοή και κριτική της

Πολιτική ανυπακοή

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου θα ήταν ηθικά αποδεκτό να παραβεί κανείς το νόμο; Παρακάτω θα δούμε ένα συγκεκριμένο είδος παράβασης του νόμου που δικαιολογείται για ηθικούς λόγους: την πολιτική ανυπακοή.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η παράβαση του νόμου δεν είναι ποτέ δικαιολογημένη. Αν είναι κάποιος δυσαρεστημένος με το νόμο, θα πρέπει να προσπαθήσει να τον αλλάξει ακολουθώντας τις νόμιμες διαδικασίες: προτάσεις νόμου στη Βουλή, διαμαρτυρίες, επιστολές στον τύπο κ.λπ.

Υπάρχουν όμως πολλές περιπτώσεις στις οποίες η νόμιμη διαμαρτυρία δεν προσφέρει απολύτως τίποτα. Υπάρχει μια παράδοση παραβίασης του νόμου κάτω από ορισμένες συνθήκες που έχει γίνει γνωστή ως πολιτική ανυπακοή. Οι συνθήκες που ευνοούν την εμφάνιση της πολιτικής ανυπακοής διαμορφώνονται όταν οι άνθρωποι καλούνται να συμμορφωθούν με νόμους ή με κυβερνητικές πολιτικές τις οποίες θεωρούν άδικες.

Η πολιτική ανυπακοή έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στους νόμους και στις κυβερνητικές πολιτικές. Ξακουστό παράδειγμα αποτελούν οι Σουφραζέτες της Βρετανίας και το κίνημά τους, που κατάφεραν να πραγματοποιήσουν το στόχο τους να δοθεί δικαίωμα ψήφου και στις γυναίκες μέσα από μια εκστρατεία δημόσιας πολιτικής ανυπακοής, κατά την οποία οι διαμαρτυρόμενοι έφτασαν στο σημείο να δένονται με αλυσίδες πάνω στις σιδηροδρομικές γραμμές.

Τελικά κατόρθωσαν να επιτύχουν μερική χειραφέτηση το 1918, οπότε δόθηκε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες άνω των 30 ετών, αν και αυτό οφειλόταν εν μέρει στον αντίκτυπο που είχε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Όπως και να 'χει, οι Σουφραζέτες και το κίνημά τους έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή του άδικου νόμου που απαγόρευε στις γυναίκες να συμμετέχουν στις υποτιθέμενες δημοκρατικές εκλογές.

Ο Μαχάτμα Γκάντι και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ήταν και οι δύο ένθερμοι υποστηρικτές της πολιτικής ανυπακοής. Ο Γκάντι άσκησε τεράστια επιρροή στην ανάκτηση της ανεξαρτησίας της Ινδίας με παράνομες διαμαρτυρίες μη-βίας που οδήγησαν τελικά στην απομάκρυνση του Βρετανού Αντιβασιλέα. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, καταπολεμώντας τις φυλετικές διακρίσεις με παρόμοιο τρόπο, βοήθησε τους μαύρους Αμερικανούς των νοτίων πολιτειών της Αμερικής να εξασφαλίσουν βασικά πολιτικά δικαιώματα.

Κοινοβούλιο: Κερκίς χειροκροτητῶν

Ο Μανώλης Κοττάκης είναι από τους ελάχιστους δημοσιογράφους που "ανήκουν" στην συντηρητική παράταξη, αλλά δεν διστάζουν να κάνουν κριτική στο κόμμα που ηγείται του χώρου αυτού.

Αν και δεν ανήκω σε αυτόν τον χώρο (σε κανέναν χώρο, βασικά), διαβάζω συχνά με ενδιαφέρον τις αναλύσεις του.

Το άρθρο που αναδημοσιεύω από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, μπορεί να είναι της προηγούμενης εβδομάδας, αναφερόμενο στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή στον απόηχο της μελέτης Τσιόδρα-Λύτρα, αλλά παραμένει επίκαιρο επειδή αποτυπώνει εύστοχα την εικόνα που παρουσιάζουν οι "εκπρόσωποι" του Λαού και οι ηγέτες τους κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων στον υποτιθέμενο Ναό της Δημοκρατίας. 

Τοῦ Μανώλη Κοττάκη

 Στήν πυρά ἡ ἐπιστήμη καί τά βιογραφικά – Ὁ Πρωθυπουργός ἀπαξίωσε τόν Σωτήρη Τσιόδρα ὑποβιβάζοντάς τον σέ κύριο «κανένα»

Η KOINOBOYΛΕΥΤΙΚΗ ἀναμέτρησις Κυβερνήσεως – ἀντιπολιτεύσεως γιά τόν προϋπολογισμό κατά τήν διάρκεια τῆς ὁποίας οἱ βουλευτές τῆς πλειοψηφίας καί τῆς μειοψηφίας χειροκροτοῦσαν μέ πάθος ὀπαδοῦ τόν Πρωθυπουργό καί τόν ἀρχηγό τῆς ἀξιωματικῆς Ἀντιπολιτεύσεως, κατέδειξε μέ σαφήνεια σέ τί εἴδους ἐκλογές ὁδηγούμαστε καί μέ ποιά διακυβεύματα: ἐκλογές ἀκραίας πόλωσης μεταξύ τῶν κυρίων Μητσοτάκη – Τσίπρα μέ διακυβεύματα τήν σταθερότητα καί τήν κοινωνική δικαιοσύνη. Ἄν καί τό σύστημα τῶν δημοσκοπήσεων κάνει φιλότιμες προσπάθειες νά παρεμβάλλει τόν Πρόεδρο τοῦ ΠΑΣΟΚ Νῖκο Ἀνδρουλάκη ὡς σφῆνα μεταξύ τῶν κυρίων Μητσοτάκη καί Τσίπρα, οἱ πρῶτες ἐνδείξεις γιά τόν «νέο παίκτη» εἶναι ἀπογοητευτικές. Τό ΠΑΣΟΚ εἶχε μεγάλη «τρῦπα» στήν κοινοβουλευτική του ἐκπροσώπηση ἐπί τριήμερο, τά ἀνακλαστικά του στήν ὑπόθεση Τσιόδρα ἦταν πολύ χαμηλά, ἐνῶ ὁ Νῖκος Ἀνδρουλάκης ἦταν ἀμήχανος στίς συνεντεύξεις καί τίς τοποθετήσεις του. Μέχρι νά ἐγκλιματιστεῖ στό ἑλληνικό πολιτικό περιβάλλον ὁ Τσίπρας θά ἔχει μεταφέρει ὅλη τήν ἀντιπαράθεση στήν Βουλή. Ἀπό ἐκεῖ πού λείπει. Ἡ ὁμιλία Ἀνδρουλάκη στήν αἴθουσα γερουσίας γιά νά ἔχει κοινοβουλευτικό τηλεοπτικό πλάνο γιά τά δελτία εἰδήσεων, ἐλάχιστα βοήθησε.

Τούτων δοθέντων, ἔχει σημασία ἡ ἀποτίμηση τῆς κοινοβουλευτικῆς μάχης μεταξύ τῶν κυρίων Μητσοτάκη – Τσίπρα τῆς πρώτης στήν ὁποία ἡ ΝΔ εἶχε πρόβλημα λόγῳ τῆς ὑπόθεσης Τσιόδρα. Τῆς πρώτης πού ἡ ΝΔ βρέθηκε ἀρχικῶς σέ ἄμυνα. Ὁ ἀρχηγός τῆς ἀξιωματικῆς Ἀντιπολιτεύσεως ἐκμεταλλεύτηκε τίς κυβερνητικές παλινωδίες σχετικῶς μέ τόν τελικό ἀποδέκτη τῆς ἐκθέσεως ἀλλά καί παλαιότερη διατύπωσή του γιά τίς νοσηλεῖες ἐκτός ΜΕΘ, καί ἐπιτέθηκε μέ δριμύτητα στήν Κυβέρνηση σέ τρεῖς ἄξονες: ΕΣΥ, μεσαία τάξη, σχέσεις μέ συμφέροντα καί διαπλοκή. Χρησιμοποιῶντας διαρκῶς τό ρῆμα «ντιλάρω» καί τήν ὑπόθεση Τσιόδρα, ὁ κ. Τσίπρας ἐπιχείρησε νά πλήξει τήν ἀξιοπιστία τοῦ Πρωθυπουργοῦ καί νά συσπειρώσει τό κομματικό του ἀκροατήριο . Μέ κορυφαία στιγμή τό αἴτημα γιά «ἐκλογές». Ἄν κρίνει κανείς ἀπό τίς ἀντιδράσεις κερκίδας τῆς συνήθως νωθρῆς κοινοβουλευτικῆς του ὁμάδος, ὁ στόχος του μᾶλλον ἐπετεύχθη: ἡ αὔξηση τῆς συσπείρωσης τῶν κοινωνικῶς ἀδύναμων στρωμάτων γύρω ἀπό τόν ΣΥΡΙΖΑ εἰς βάρος τοῦ τραγικῶς ἀπόντος ΠΑΣΟΚ τό ὁποῖο δέν εἶχε κοινοβουλευτικές ἐφεδρεῖες γιά νά σταθεῖ.

ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ

Ένα από τα πιο συνηθισμένα λάθη της θεωρίας του συμβολισμού συνίσταται στην αντιπαράθεση του συμβολικού με το ιστορικό γεγονός. Ξεκινώντας από τη θέση πως υπάρχουν σύμβολα που κινούνται μόνο μέσα στη συμβολική τους διάρθρωση, υποτίθεται, λανθασμένα, πως σε όλα ή σχεδόν όλα τα υπερβατικά συμβάντα που παρουσιάζονται ταυτοχρόνως σαν ιστορικά και συμβολικά μαζί μπορεί να πρόκειται για μια απλή μεταμόρφωση του συμβολικού υλικού σε μυθολογικό κι από εκεί σε ιστορικό.

Ενάντια σ’ αυτό το λάθος αντιδρούν οι πιο γνωστοί ιστορικοί. Ο Μιρσέα Ελιάντε βεβαιώνει πως «οι δύο θέσεις δεν είναι παρά φαινομενικά μόνο ασυμβίβαστες..., Ο συμβολισμός προσθέτει μια νέα διάσταση σ’ ένα αντικείμενο ή μια πράξη, χωρίς μ’ αυτό να παραβιάζει την άμεση ή “ιστορική” του αξία: Όταν εφαρμόζεται σ’ ένα αντικείμενο ή σε μία πράξη, τα μετατρέπει σε “ανοιχτά γεγονότα”». Σ’ αυτή την θέση βλέπουμε καθαρά ριζωμένη τη διαφορά ανάμεσα στο ιστορικό και στο συμβολικό, καθώς επίσης και την πάντα ενυπάρχουσα πιθανότητα μιας γέφυρας που θα μπορέσει να ενώσει αυτές τις δύο μορφές της πραγματικότητας. Ο σκεπτικισμός που υπαινίσσεται ελαφρώς ο εν λόγω καθηγητής, οφείλεται προφανώς στην επιστημονική του εκπαίδευση, σε μια εποχή που η επιστήμη, εξειδικευμένη στην ανάλυση, έχει να επιδείξει αξιοθαύμαστα αποτελέσματα στην περιοχή του πραγματικού, αλλά δεν της είναι δυνατόν να συλλάβει την ολότητα σαν ένα οργανικό σύνολο, δηλαδή, σαν μία «πολλαπλότητα στην ενότητά της» μιας κατάστασης που η άρνησή της έχει σωστά τοποθετηθεί από τον Μάρτιν Μπούμπερ, όταν λέει ότι ο κόσμος σήμερα στερείται της εικόνας του, γιατί αυτή μπορεί να αποκτηθεί μόνο μέσα από μια παγκόσμια σύνθεση γνώσεων. 

Πολύ συχνά συναντάμε την τάση πως η παραδοχή της συμβολικής έννοιας απορρίπτει αναγκαστικά την σημασιολογική και την ιστορική - μια τέτοια αντίληψη πηγάζει από άγνοια του νόμου των ανταποκρίσεων, που αποτελεί θεμέλιο κάθε συμβολισμού και που κάτω απ’ αυτόν όλα τα πράγματα, ξεκινώντας ουσιαστικά από μια μεταφυσική αρχή που είναι η πηγή της πραγματικότητάς του, μεταφράζει και εκφράζει αυτή την αρχή με ένα δικό του τρόπο και στο δικό του επίπεδο ύπαρξης, έτσι που, από το ένα επίπεδο στο άλλο, όλα τα πράγματα ανταποκρίνονται και ενώνονται για να συμπέσουν στην ολική παγκόσμια αρμονία.

Τι μπορεί να προκύψει από την κόντρα Πολωνίας Ε.Ε.;

Σχετικά με το θέμα που δημιουργήθηκε ανάμεσα στην Πολωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, διάβασα ένα ενδιαφέρον άρθρο και σκέφτηκα να το μοιραστώ με όποιον ενδιαφέρεται.

Το α-πίθανο σενάριο ενός Polexit, η στάση και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης

του ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ

Mία απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Πολωνίας, σύμφωνα με την οποία ορισμένες διατάξεις των συντακτικών κειμένων της ΕΕ αντίκεινται προς το Πολωνικό Σύνταγμα, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και συζητήσεις, που προβλήθηκαν έντονα από τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ. Βασικό ερώτημα ήταν αν η απόφαση αυτή –που προκλήθηκε έπειτα από σχετικό ερώτημα του πρωθυπουργού κ. Ματέους Μοραβιέτσκι– προμηνύει ή ισοδυναμεί με έξοδο της Πολωνίας από την ΕΕ. 

Τα ερωτήματα δεν προκλήθηκαν τυχαία, αν ληφθεί υπόψη η συμπεριφορά της σημερινής πολωνικής κυβέρνησης εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και η διαφοροποίησή της σε φλέγοντα θέματα που απασχολούν την Κοινότητα, όπως το Προσφυγικό – Μεταναστευτικό, αλλά και οι κριτικές που ασκούνται κατά της πολωνικής κυβέρνησης για μη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που αποτελεί μία από τις βασικές αρχές της ΕΕ. 

Το ενδιαφέρον των ΜΜΕ, όπως και της ΕΕ δεν είναι τυχαίο. Η Πολωνία είναι μια σημαντική χώρα της Κεντρικής Ευρώπης, με πληθυσμό που ξεπερνάει τους 40.000.000 κατοίκους. Η ιστορία της –μεσαιωνική και ύστερη– είναι από τις πλέον πολυκύμαντες της γηραιάς ηπείρου. Τους τελευταίους αιώνες υπέστη τρεις διαμελισμούς από τις δύο όμορες χώρες, Ρωσία και Γερμανία. Το 1939 υφίσταται την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας, που ουσιαστικά σηματοδοτεί και την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την ήττα των Γερμανών εντάσσεται στο Κομμουνιστικό Μπλοκ, όπως και οι άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής. Μαζί με την Ουγγαρία ήταν από τα «άτακτα» μέλη των χωρών-μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, γεγονός που ανάγκαζε τη Μόσχα να ασκεί στενή επιτήρηση και να επεμβαίνει όταν το επέβαλλε η σοβιετική πειθαρχία. Μετά την πτώση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού (1989) και τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, η Πολωνία επιστρέφει στον Δυτικό Κόσμο, με τον οποίο ανέκαθεν συνδεόταν λόγω και του Ρωμαιοκαθολικισμού, τον οποίο ασπάζεται η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της. 

Η Γλώσσα ως εργαλείο στα χέρια των πολιτικών

 Ένα ενδιαφέρον άρθρο διάβασα για τη χρήση της γλώσσας από τους πολιτικούς προκειμένου να εφαρμόσουν τα σχέδιά τους παραπλανώντας τους πολίτες. Το υπογράφει ο Αριστοτέλης Ξένος και πιο κάτω αναδημοσιεύω το μεγαλύτερο μέρος του.

Τα λόγια είναι επικίνδυνα. Ήταν πάντα γνωστό. Εκείνοι που κατέχουν τις λέξεις μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για να γίνουν κύριοι των σκέψεων των άλλων ανθρώπων. Το σύνολο των λέξεων είναι η Γλώσσα, δηλαδή η καθολική ικανότητα των ανθρώπων μέσα σε όλες τις κοινωνίες να επικοινωνούν. Για την πολιτική όμως η Γλώσσα έχει άλλη σημασία. Είναι το εργαλείο για τη χειραγώγηση του λαού, είναι η τέχνη της διακυβέρνησης, η τέχνη της συνειδητής χρήσης της γλώσσας με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να ελέγξει τους άλλους, είναι η τέχνη της γλωσσικής χειραγώγησης.

Οι κύριες λειτουργίες της γλώσσας είναι: α) Δηλωτική λειτουργία, κατά την επικοινωνία πληροφοριών, β) Διαδραστική λειτουργία, όταν ζητάμε πληροφορίες, γ) Επιτακτική λειτουργία, όταν δίνονται εντολές και οδηγίες, δ) Συναισθηματική λειτουργία, όταν εκφράζει τα συναισθήματα, ε) Χειριστική, όταν δίνει νοήματα σε λέξεις που η ίδια η λέξη δεν περιελάμβανε, είναι μια έμμεση επικοινωνία κρυμμένη μέσα σε λέξεις που δεν υποδηλώνουν όσα εννοούνται.

Η... χειραγώγηση

Πρακτικά, ο γλωσσικός χειρισμός βασίζεται στη χρήση έμμεσης ομιλίας, όπου οι επιπτώσεις ουδέποτε αναφέρονται, αλλά εννοούνται. Υπάρχει ένας αριθμός των θεσμικών τομέων και των κοινωνικών καταστάσεων στις οποίες άνετα μπορεί να γίνει η γλωσσική χειραγώγηση.

Στις μέρες μας η γλωσσική χειραγώγηση γίνεται από τα ΜΜΕ, τις δηλώσεις Τύπου, τις φρασεολογικές παραλλαγές, τη χρήση όρων που δεν σημαίνουν εννοιολογικά τίποτα. Όσο πιο άδεια είναι η λέξη που χρησιμοποιείται τόσο πιο εύκολη είναι η χειραγώγηση. Για να γίνει πιο κατανοητό, η χρήση της αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας μέσα από την απόλυτη ακρίβειά της απαγόρευε τη γλωσσική χειραγώγηση, καθώς η σημασία της ήταν αυστηρά καθορισμένη, σε αντίθεση με τη νεοελληνική που μοιάζει με πηγάδι χωρίς πάτο.

Φυσικά, αυτό δεν ισχύει μόνο για τη νεοελληνική. Οι κυρίαρχες γλώσσες είναι έτσι διαμορφωμένες, αλλά και συνεχώς διαφοροποιούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε άλλα να λέμε, αλλά να εννοούνται, άλλα να καταλαβαίνουμε και άλλα να πράττουμε. Ο στόχος των πολιτικών μυθοποιητών είναι να στρεβλώνουν την πραγματικότητα.