Πραγματοποιήθηκε χθες η πρώτη από τις τρεις προβλεπόμενες ψηφοφορίες για εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας με αποτέλεσμα κατώτερο από τις κυβερνητικές προσδοκίες. Αν και όλα μπορούν να συμβούν, φαίνεται απίθανο να εκλεγεί ο Στ.Δήμας κατά την τρίτη και καθοριστική ψηφοφορία. Πιθανόν να έχουμε διάφορες πρωτοβουλίες, προκειμένου να μη χαθεί η εξουσία από τα "οικεία" προς τους δανειστές πρόσωπα. Ποιες θα είναι αυτές οι πρωτοβουλίες (εφόσον υπάρξουν) μένει να το δούμε τις ημέρες που θα ακολουθήσουν.
Ο κ.Σταύρος Λυγερός, στο άρθρο του που αναδημοσιεύω από το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ της Κυριακής που πέρασε (πριν, βέβαια, από την πρώτη ψηφοφορία) περιγράφει την κατάσταση που θα διαμορφωθεί ανάλογα με τα αποτελέσματα των ψηφοφοριών που έχουν ήδη ξεκινήσει και βασικά εκείνης της 29ης Δεκεμβρίου.
Μετά από μια περίοδο ασάφειας, η κυβέρνηση έκανε το βήμα. Επέσπευσε τη διαδικασία εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας και κατ' επέκταση το ξεκαθάρισμα του πολιτικού τοπίου. Στις 29 Δεκεμβρίου θα γνωρίζουμε οριστικά αν θα στηθούν κάλπες ή όχι. Ένδειξη για το πού πάνε τα πράγματα θα έχουμε 12 ημέρες νωρίτερα, όταν ολοκληρωθεί η πρώτη ψηφοφορία.
Τότε θα δούμε πόσες βουλευτικές ψήφους θα συγκεντρώσει ο Σταύρος Δήμας κι από εκείνο το αποτέλεσμα θα κριθεί αν θα προκύψει ή όχι δυναμική για την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας. Δεν αποκλείονται, βεβαίως, αλλαγές στη στάση κάποιων βουλευτών στην τρίτη και κρίσιμη ψηφοφορία.Αυτή τη στιγμή, η συμπολίτευση δείχνει να μη συγκεντρώνει τους 180. Επειδή όμως, το πολιτικό διακύβευμα είναι εξαιρετικά κρίσιμο (η προκήρυξη πρόωρων εκλογών και κατά πάσα πιθανότητα η αλλαγή κυβέρνησης), δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Tις επόμενες ημέρες, άλλωστε, θα κλιμακωθεί σε πρωτοφανή βαθμό ο ψυχολογικός πόλεμος με κύριο όπλο την πρόκληση φόβου και την πολιτική εκμετάλλευσή του. Στόχος, σε πρώτη φάση, είναι ο πειθαναγκασμός των βουλευτών να ψηφίσουν για εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας. Αν δεν συγκεντρωθούν οι αναγκαίες 180 ψήφοι, σε δεύτερη φάση, ο στόχος θα είναι να αποτραπεί η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, ή τουλάχιστον να συρρικνωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο το νικηφόρο ποσοστό του.Στην περίπτωση που η κυβέρνηση Σαμαρά καταφέρει να παρακάμψει τον σκόπελο της προεδρικής εκλογής, θα παρατείνει τον βίο της θεωρητικά μέχρι τον Ιούνιο του 2016, οπότε λήγει η τετραετία. Δεν αποκλείεται, όμως, να μην αντέξει μέχρι τότε. Το ΠΑΣΟΚ έχει μετατραπεί σε αδύναμο κρίκο. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η έμμεση προαναγγελία ίδρυσης κόμματος από τον Γιώργο Παπανδρέου να πυροδοτήσει τις διαλυτικές τάσεις που υφέρπουν, έστω κι αν ο πρώην πρωθυπουργός δεν έχει πρόθεση να ανατρέψει την κυβέρνηση.
Αν συγκεντρωθούν οι «180»
Αν καταφέρουν να συγκεντρώσουν τους «180», οι εξελίξεις είναι προδιαγεγραμμένες. Οι Σαμαράς και Βενιζέλος θα αποδεχτούν και τις υπόλοιπες επώδυνες απαιτήσεις της τρόικας, τις οποίες το προηγούμενο διάστημα δεν αποδέχονταν, για να μην περιέλθουν σε δυσμενή πολιτική θέση. Έχοντας παρακάμψει τον σκόπελο της προεδρικής εκλογής και έχοντας πάρει μια βαθιά ανάσα, οι δύο κυβερνητικοί εταίροι θα έχουν περιθώρια να επιβάλουν τα μέτρα που ζητάει η τρόικα, χωρίς, όμως, να αποκλείεται τίποτα.
Πάντα στην περίπτωση που συγκεντρωθούν οι «180», η Κουμουνδούρου θα περιέλθει σε κρίση τακτικής επειδή έχει εδώ και καιρό μετατρέψει τη μη εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας από αυτή τη Βουλή -και ως εκ τούτου την πρόκληση πρόωρων εκλογών- σε κεντρικό πολιτικό στόχο της. Η αποτυχία της να τον προσεγγίσει θα έχει εκ των πραγμάτων αρνητικές συνέπειες. Δεν αναμένεται, ωστόσο, να προκαλέσει μια αντίστροφη δυναμική, μια δυναμική εκλογικής συρρίκνωσης του ΣΥΡΙΖΑ. Οι αιτίες που φουσκώνουν τα πανιά του Τσίπρα όχι μόνο δεν θα εκλείψουν, αλλά και θα ενταθούν. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως όταν καταλαγιάσουν οι εντυπώσεις από την επιβίωση της κυβέρνησης, το εκλογικό ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ θα επανέλθει σε ανοδική τροχιά. Το ενδεχόμενο, μάλιστα, να κατακτήσει την αυτοδυναμία θα συγκεντρώσει πολλές πιθανότητες, ενώ στην παρούσα φάση ο στόχος αυτός δεν φαίνεται προσεγγίσιμος.
Οι Σαμαράς και Βενιζέλος ελπίζουν ότι τους επόμενους μήνες η οικονομία θα εισέλθει σε ρυθμούς ανάπτυξης. Τα εισοδήματα των μικρομεσαίων θα ενισχυθούν, με τα θετικά που αυτό συνεπάγεται για τα συγκυβερνώντα κόμματα στο επίπεδο του πολιτικοεκλογικού συσχετισμού δυνάμεων. Οι πιο αξιόπιστες οικονομικές προβλέψεις, ωστόσο, δεν δικαιώνουν αυτή την ελπίδα. Ο χρονικός ορίζοντας αυτής της κυβέρνησης, άλλωστε, είναι σχετικά βραχύς και επιπροσθέτως αβέβαιος λόγω των δεδομένων αντιφάσεών της
Η ώρα της κάλπης
Η δεύτερη -και πιθανότερη- περίπτωση είναι τελικώς να μη συγκεντρωθούν οι 180 βουλευτικές ψήφοι και να στηθούν κάλπες στο τέλος Ιανουαρίου ή στις αρχές Φεβρουαρίου. Όλα δείχνουν ότι στην προεκλογική περίοδο θα ξεπεραστεί κατά πολύ το κλίμα πρωτοφανούς οξύτητας και κινδυνολογίας των εκλογών του 2012.Μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ ο Σαμαράς έδωσε το στίγμα του. Δεν αντιμετωπίζει την αντιπαράθεση με το κόμμα του Τσίπρα στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής αρχής για εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Επιδιώκει να τη μετατρέψει σε σύγκρουση καθεστωτικού χαρακτήρα.Σύμφωνα με τη ρητορική του πρωθυπουργού, στη μία πλευρά είναι το μέτωπο των υπεύθυνων δυνάμεων που αγωνίζονται να σώσουν την Ελλάδα και να την κρατήσουν στην Ευρωζώνη. Στην άλλη πλευρά είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίο παρουσιάζει ως αντισυστημικό, ανεύθυνο και τυχοδιωκτικό κόμμα το οποίο, αν κερδίσει τις εκλογές θα προκαλέσει την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη με αποτέλεσμα το οικονομικό και κοινωνικό χάος.Τον ισχυρισμό της κυβέρνησης έρχονται να ενισχύσουν η αρνητική στάση των Αγορών, δημοσιεύματα κατεστημένων δυτικών ΜΜΕ και δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων. Το έργο έχει ξαναπαιχτεί τις παραμονές των εκλογών του 2012 και όλα δείχνουν ότι θα επαναληφθεί. Στην πραγματικότητα, ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ν.Δ. είναι οχήματα για την έκφραση δύο ετεροκαθοριζόμενων πολιτικοεκλογικών ρευμάτων, τα οποία είναι παράγωγα της κρίσης. Το ρεύμα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ είναι ρεύμα οργής και τιμωρίας που τροφοδοτείται από τα συσσωρευόμενα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια. Οι ψηφοφόροι δεν γοητεύτηκαν ξαφνικά από τον Τσίπρα, ούτε πείστηκαν από το πρόγραμμά του. Ψηφίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ για να σταματήσουν τις μνημονιακές πολιτικές. Εμφανιζόμενος σαν το ανάχωμα στην εκλογική επέλαση του ΣΥΡΙΖΑ, ο Σαμαράς επιδιώκει να συσπειρώσει γύρω του όχι μόνο τον ευρύτερο δεξιό χώρο, αλλά και όσους φοβούνται ότι η άνοδος του Τσίπρα στην εξουσία θα οδηγήσει σε περιπέτειες. Καλλιεργώντας τον φόβο, προσελκύει κυρίως ανώτερα και μεσαία εισοδηματικά στρώματα που υφίστανται πιέσεις, δυσφορούν, αλλά δεν κινδυνεύουν με καταστροφή. Αυτά τα στρώματα έχουν ακόμα να χάσουν και γι’ αυτό θεωρούν ότι η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία απειλεί τα συμφέροντά τους.Είναι εμφανής η ανάδυση ενός νέου διχαστικού κλίματος οι ορίζουσες του οποίου είναι οικονομικο-κοινωνικές κι όχι παραδοσιακά ιδεολογικο-πολιτικές Με την εξαίρεση των ηλικιωμένων, οι κομματικές ταυτίσεις τείνουν να ρευστοποιηθούν. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, οι πολίτες ψηφίζουν κυρίως με κριτήριο τις επιπτώσεις που έχει η κρίση στους ίδιους και στον κοινωνικό τους περίγυρο. Με άλλα λόγια, η σύγκρουση είναι ανάμεσα στην «παράταξη της οργής» και στην «παράταξη του φόβου».Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ρητορική του Σαμαρά θα συνοδευτεί και από μεθοδεύσεις για να εμπεδωθεί ο φόβος και να αποκτήσουν πρακτική υπόσταση τα σενάρια καταστροφής στην περίπτωση που σχηματίσει κυβέρνηση ο Τσίπρας. Δεν είναι, άλλωστε, και πολύ δύσκολο να καλλιεργηθεί κλίμα οικονομικού πανικού. Το έδαφος είναι πρόσφορο. Ακόμα και οι ψηφοφόροι που έχουν πάει στον ΣΥΡΙΖΑ ως εκλογικοί πρόσφυγες τρέφουν μεγάλες και δικαιολογημένες επιφυλάξεις για την ικανότητά του αφενός να οδηγήσει με ασφάλεια και ομαλότητα την Ελλάδα εκτός μνημονίου, αφετέρου να στήσει την οικονομία στα πόδια της. Το κλίμα επικείμενης ρήξης με την Ευρωζώνη ευνοεί την τάση για ανάληψη καταθέσεων. Δεν μιλάμε για τις μεγάλες καταθέσεις που κατά κανόνα έχουν ήδη διοχετευτεί στο εξωτερικό. Μιλάμε για τις οικονομίες των μικρομεσαίων νοικοκυριών.
Η αντίδραση της ΕΚΤ
Πώς θα αντιδράσει σε μια τέτοια περίπτωση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Θα στείλει ρευστό, όπως έχει ήδη πράξει το 2012, για να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ή αντιθέτως θα το αφήσει εκτεθειμένο; Είναι προφανές ότι αν επιβληθεί καθημερινό όριο αναλήψεων και απαγόρευση εμβασμάτων στο εξωτερικό, το κλίμα φόβου θα παροξυνθεί με επιπτώσεις στην εκλογική συμπεριφορά. Και βεβαίως η κυβέρνηση θα σπεύσει να αποδώσει αυτές τις δραματικές εξελίξεις στην αβεβαιότητα που προκαλεί το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το φαβορί των εκλογών. Δεν πρόκειται για υπόθεση εργασίας ή πληροφορίες. Κουβεντιάζοντας με «γαλάζιους» βουλευτές στο καφενείο της Βουλής στο τέλος του καλοκαιριού, ο ίδιος ο πρωθυπουργός είπε ότι, αν κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, «θα αδειάσουν τα ταμεία των τραπεζών, δεν θα μείνει ούτε ένα ευρώ». Δεν ήταν μια άστοχη κουβέντα. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η δήλωσή του διοχετεύτηκε από το επιτελείο του στα ΜΜΕ. Κυρίως, όμως, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.Δ. Άδωνις Γεωργιάδης (κι όχι μόνο) πραγματοποίησε για ημέρες μια προπαγανδιστική εκστρατεία στα ΜΜΕ κινδυνολογώντας για τις καταθέσεις.Όταν η κινδυνολογία του ξεπέρασε κάθε όριο και υπό το βάρος των αντιδράσεων, το Μαξίμου τον μάζεψε. Η δουλειά, όμως, είχε γίνει. Το μήνυμα είχε σταλεί προς τους μικρομεσαίους. Είναι ακριβώς το ίδιο μήνυμα που έχουν τώρα αρχίσει να ξανασερβίρουν εν όψει του ενδεχόμενου να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές.Αν τελικώς στηθούν κάλπες, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Μεσοστρώματα που ακόμα δεν απειλούνται με καταστροφή αλλά έχουν αντιμνημονιακή εκλογική κατεύθυνση, ίσως να υπαναχωρήσουν. Ή να επιστρέψουν στα συγκυβερνώντα κόμματα, ή να προτιμήσουν πιο ανώδυνες λύσεις, όπως είναι το Ποτάμι και το υπό ίδρυση κόμμα του Γιώργου Παπανδρέου. Κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει εκ των προτέρων σε ποιον βαθμό μια τάση ανάληψης καταθέσεων θα επηρεάσει τον εκλογικό συσχετισμό δυνάμεων. Επειδή έχουν πληθύνει όσοι πλέον έχουν λίγα να χάσουν και ως εκ τούτου δεν είναι ευάλωτοι στον φόβο που καλλιεργεί η κυβέρνηση, μοιάζει δύσκολο να αντιστραφεί το προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ. Κατά πάσα πιθανότητα, όμως, θα συρρικνωθεί. Αυτό δεν είναι πολιτικά ασήμαντο. Αν δεν συγκεντρώσουν τους 180, στο Μαξίμου επενδύουν πολλά στο σενάριο της «αριστερής παρένθεσης». Ποιο είναι αυτό; Να κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές, η τρόικα να απαιτήσει την απαρέγκλιτη εφαρμογή των μνημονιακών δεσμεύσεων, να έρθει ο κόμπος στο χτένι, το ευρωιερατείο να τραβήξει το χαλί κόβοντας τη ρευστότητα, να προκληθεί οικονομική αναταραχή, η οποία με τη σειρά της να οδηγήσει στην πτώση της κυβέρνησης Τσίπρα.
Ρεαλιστικός πολιτικός σχεδιασμός ή όνειρα χειμερινής νυκτός μιας κυβερνητικής ομάδας που βλέπει να έρχεται η ήττα και η απώλεια της εξουσίας; Μόνο ο χρόνος θα δώσει την απάντηση.
Ο κ.Σταύρος Λυγερός, στο άρθρο του που αναδημοσιεύω από το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ της Κυριακής που πέρασε (πριν, βέβαια, από την πρώτη ψηφοφορία) περιγράφει την κατάσταση που θα διαμορφωθεί ανάλογα με τα αποτελέσματα των ψηφοφοριών που έχουν ήδη ξεκινήσει και βασικά εκείνης της 29ης Δεκεμβρίου.
Τότε θα δούμε πόσες βουλευτικές ψήφους θα συγκεντρώσει ο Σταύρος Δήμας κι από εκείνο το αποτέλεσμα θα κριθεί αν θα προκύψει ή όχι δυναμική για την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας. Δεν αποκλείονται, βεβαίως, αλλαγές στη στάση κάποιων βουλευτών στην τρίτη και κρίσιμη ψηφοφορία.Αυτή τη στιγμή, η συμπολίτευση δείχνει να μη συγκεντρώνει τους 180. Επειδή όμως, το πολιτικό διακύβευμα είναι εξαιρετικά κρίσιμο (η προκήρυξη πρόωρων εκλογών και κατά πάσα πιθανότητα η αλλαγή κυβέρνησης), δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Tις επόμενες ημέρες, άλλωστε, θα κλιμακωθεί σε πρωτοφανή βαθμό ο ψυχολογικός πόλεμος με κύριο όπλο την πρόκληση φόβου και την πολιτική εκμετάλλευσή του. Στόχος, σε πρώτη φάση, είναι ο πειθαναγκασμός των βουλευτών να ψηφίσουν για εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας. Αν δεν συγκεντρωθούν οι αναγκαίες 180 ψήφοι, σε δεύτερη φάση, ο στόχος θα είναι να αποτραπεί η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, ή τουλάχιστον να συρρικνωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο το νικηφόρο ποσοστό του.Στην περίπτωση που η κυβέρνηση Σαμαρά καταφέρει να παρακάμψει τον σκόπελο της προεδρικής εκλογής, θα παρατείνει τον βίο της θεωρητικά μέχρι τον Ιούνιο του 2016, οπότε λήγει η τετραετία. Δεν αποκλείεται, όμως, να μην αντέξει μέχρι τότε. Το ΠΑΣΟΚ έχει μετατραπεί σε αδύναμο κρίκο. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η έμμεση προαναγγελία ίδρυσης κόμματος από τον Γιώργο Παπανδρέου να πυροδοτήσει τις διαλυτικές τάσεις που υφέρπουν, έστω κι αν ο πρώην πρωθυπουργός δεν έχει πρόθεση να ανατρέψει την κυβέρνηση.
Αν συγκεντρωθούν οι «180»
Αν καταφέρουν να συγκεντρώσουν τους «180», οι εξελίξεις είναι προδιαγεγραμμένες. Οι Σαμαράς και Βενιζέλος θα αποδεχτούν και τις υπόλοιπες επώδυνες απαιτήσεις της τρόικας, τις οποίες το προηγούμενο διάστημα δεν αποδέχονταν, για να μην περιέλθουν σε δυσμενή πολιτική θέση. Έχοντας παρακάμψει τον σκόπελο της προεδρικής εκλογής και έχοντας πάρει μια βαθιά ανάσα, οι δύο κυβερνητικοί εταίροι θα έχουν περιθώρια να επιβάλουν τα μέτρα που ζητάει η τρόικα, χωρίς, όμως, να αποκλείεται τίποτα.
Πάντα στην περίπτωση που συγκεντρωθούν οι «180», η Κουμουνδούρου θα περιέλθει σε κρίση τακτικής επειδή έχει εδώ και καιρό μετατρέψει τη μη εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας από αυτή τη Βουλή -και ως εκ τούτου την πρόκληση πρόωρων εκλογών- σε κεντρικό πολιτικό στόχο της. Η αποτυχία της να τον προσεγγίσει θα έχει εκ των πραγμάτων αρνητικές συνέπειες. Δεν αναμένεται, ωστόσο, να προκαλέσει μια αντίστροφη δυναμική, μια δυναμική εκλογικής συρρίκνωσης του ΣΥΡΙΖΑ. Οι αιτίες που φουσκώνουν τα πανιά του Τσίπρα όχι μόνο δεν θα εκλείψουν, αλλά και θα ενταθούν. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως όταν καταλαγιάσουν οι εντυπώσεις από την επιβίωση της κυβέρνησης, το εκλογικό ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ θα επανέλθει σε ανοδική τροχιά. Το ενδεχόμενο, μάλιστα, να κατακτήσει την αυτοδυναμία θα συγκεντρώσει πολλές πιθανότητες, ενώ στην παρούσα φάση ο στόχος αυτός δεν φαίνεται προσεγγίσιμος.
Οι Σαμαράς και Βενιζέλος ελπίζουν ότι τους επόμενους μήνες η οικονομία θα εισέλθει σε ρυθμούς ανάπτυξης. Τα εισοδήματα των μικρομεσαίων θα ενισχυθούν, με τα θετικά που αυτό συνεπάγεται για τα συγκυβερνώντα κόμματα στο επίπεδο του πολιτικοεκλογικού συσχετισμού δυνάμεων. Οι πιο αξιόπιστες οικονομικές προβλέψεις, ωστόσο, δεν δικαιώνουν αυτή την ελπίδα. Ο χρονικός ορίζοντας αυτής της κυβέρνησης, άλλωστε, είναι σχετικά βραχύς και επιπροσθέτως αβέβαιος λόγω των δεδομένων αντιφάσεών της
Η ώρα της κάλπης
Η δεύτερη -και πιθανότερη- περίπτωση είναι τελικώς να μη συγκεντρωθούν οι 180 βουλευτικές ψήφοι και να στηθούν κάλπες στο τέλος Ιανουαρίου ή στις αρχές Φεβρουαρίου. Όλα δείχνουν ότι στην προεκλογική περίοδο θα ξεπεραστεί κατά πολύ το κλίμα πρωτοφανούς οξύτητας και κινδυνολογίας των εκλογών του 2012.Μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ ο Σαμαράς έδωσε το στίγμα του. Δεν αντιμετωπίζει την αντιπαράθεση με το κόμμα του Τσίπρα στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής αρχής για εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Επιδιώκει να τη μετατρέψει σε σύγκρουση καθεστωτικού χαρακτήρα.Σύμφωνα με τη ρητορική του πρωθυπουργού, στη μία πλευρά είναι το μέτωπο των υπεύθυνων δυνάμεων που αγωνίζονται να σώσουν την Ελλάδα και να την κρατήσουν στην Ευρωζώνη. Στην άλλη πλευρά είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίο παρουσιάζει ως αντισυστημικό, ανεύθυνο και τυχοδιωκτικό κόμμα το οποίο, αν κερδίσει τις εκλογές θα προκαλέσει την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη με αποτέλεσμα το οικονομικό και κοινωνικό χάος.Τον ισχυρισμό της κυβέρνησης έρχονται να ενισχύσουν η αρνητική στάση των Αγορών, δημοσιεύματα κατεστημένων δυτικών ΜΜΕ και δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων. Το έργο έχει ξαναπαιχτεί τις παραμονές των εκλογών του 2012 και όλα δείχνουν ότι θα επαναληφθεί. Στην πραγματικότητα, ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ν.Δ. είναι οχήματα για την έκφραση δύο ετεροκαθοριζόμενων πολιτικοεκλογικών ρευμάτων, τα οποία είναι παράγωγα της κρίσης. Το ρεύμα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ είναι ρεύμα οργής και τιμωρίας που τροφοδοτείται από τα συσσωρευόμενα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια. Οι ψηφοφόροι δεν γοητεύτηκαν ξαφνικά από τον Τσίπρα, ούτε πείστηκαν από το πρόγραμμά του. Ψηφίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ για να σταματήσουν τις μνημονιακές πολιτικές. Εμφανιζόμενος σαν το ανάχωμα στην εκλογική επέλαση του ΣΥΡΙΖΑ, ο Σαμαράς επιδιώκει να συσπειρώσει γύρω του όχι μόνο τον ευρύτερο δεξιό χώρο, αλλά και όσους φοβούνται ότι η άνοδος του Τσίπρα στην εξουσία θα οδηγήσει σε περιπέτειες. Καλλιεργώντας τον φόβο, προσελκύει κυρίως ανώτερα και μεσαία εισοδηματικά στρώματα που υφίστανται πιέσεις, δυσφορούν, αλλά δεν κινδυνεύουν με καταστροφή. Αυτά τα στρώματα έχουν ακόμα να χάσουν και γι’ αυτό θεωρούν ότι η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία απειλεί τα συμφέροντά τους.Είναι εμφανής η ανάδυση ενός νέου διχαστικού κλίματος οι ορίζουσες του οποίου είναι οικονομικο-κοινωνικές κι όχι παραδοσιακά ιδεολογικο-πολιτικές Με την εξαίρεση των ηλικιωμένων, οι κομματικές ταυτίσεις τείνουν να ρευστοποιηθούν. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, οι πολίτες ψηφίζουν κυρίως με κριτήριο τις επιπτώσεις που έχει η κρίση στους ίδιους και στον κοινωνικό τους περίγυρο. Με άλλα λόγια, η σύγκρουση είναι ανάμεσα στην «παράταξη της οργής» και στην «παράταξη του φόβου».Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ρητορική του Σαμαρά θα συνοδευτεί και από μεθοδεύσεις για να εμπεδωθεί ο φόβος και να αποκτήσουν πρακτική υπόσταση τα σενάρια καταστροφής στην περίπτωση που σχηματίσει κυβέρνηση ο Τσίπρας. Δεν είναι, άλλωστε, και πολύ δύσκολο να καλλιεργηθεί κλίμα οικονομικού πανικού. Το έδαφος είναι πρόσφορο. Ακόμα και οι ψηφοφόροι που έχουν πάει στον ΣΥΡΙΖΑ ως εκλογικοί πρόσφυγες τρέφουν μεγάλες και δικαιολογημένες επιφυλάξεις για την ικανότητά του αφενός να οδηγήσει με ασφάλεια και ομαλότητα την Ελλάδα εκτός μνημονίου, αφετέρου να στήσει την οικονομία στα πόδια της. Το κλίμα επικείμενης ρήξης με την Ευρωζώνη ευνοεί την τάση για ανάληψη καταθέσεων. Δεν μιλάμε για τις μεγάλες καταθέσεις που κατά κανόνα έχουν ήδη διοχετευτεί στο εξωτερικό. Μιλάμε για τις οικονομίες των μικρομεσαίων νοικοκυριών.
Η αντίδραση της ΕΚΤ
Πώς θα αντιδράσει σε μια τέτοια περίπτωση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Θα στείλει ρευστό, όπως έχει ήδη πράξει το 2012, για να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ή αντιθέτως θα το αφήσει εκτεθειμένο; Είναι προφανές ότι αν επιβληθεί καθημερινό όριο αναλήψεων και απαγόρευση εμβασμάτων στο εξωτερικό, το κλίμα φόβου θα παροξυνθεί με επιπτώσεις στην εκλογική συμπεριφορά. Και βεβαίως η κυβέρνηση θα σπεύσει να αποδώσει αυτές τις δραματικές εξελίξεις στην αβεβαιότητα που προκαλεί το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το φαβορί των εκλογών. Δεν πρόκειται για υπόθεση εργασίας ή πληροφορίες. Κουβεντιάζοντας με «γαλάζιους» βουλευτές στο καφενείο της Βουλής στο τέλος του καλοκαιριού, ο ίδιος ο πρωθυπουργός είπε ότι, αν κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, «θα αδειάσουν τα ταμεία των τραπεζών, δεν θα μείνει ούτε ένα ευρώ». Δεν ήταν μια άστοχη κουβέντα. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η δήλωσή του διοχετεύτηκε από το επιτελείο του στα ΜΜΕ. Κυρίως, όμως, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.Δ. Άδωνις Γεωργιάδης (κι όχι μόνο) πραγματοποίησε για ημέρες μια προπαγανδιστική εκστρατεία στα ΜΜΕ κινδυνολογώντας για τις καταθέσεις.Όταν η κινδυνολογία του ξεπέρασε κάθε όριο και υπό το βάρος των αντιδράσεων, το Μαξίμου τον μάζεψε. Η δουλειά, όμως, είχε γίνει. Το μήνυμα είχε σταλεί προς τους μικρομεσαίους. Είναι ακριβώς το ίδιο μήνυμα που έχουν τώρα αρχίσει να ξανασερβίρουν εν όψει του ενδεχόμενου να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές.Αν τελικώς στηθούν κάλπες, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Μεσοστρώματα που ακόμα δεν απειλούνται με καταστροφή αλλά έχουν αντιμνημονιακή εκλογική κατεύθυνση, ίσως να υπαναχωρήσουν. Ή να επιστρέψουν στα συγκυβερνώντα κόμματα, ή να προτιμήσουν πιο ανώδυνες λύσεις, όπως είναι το Ποτάμι και το υπό ίδρυση κόμμα του Γιώργου Παπανδρέου. Κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει εκ των προτέρων σε ποιον βαθμό μια τάση ανάληψης καταθέσεων θα επηρεάσει τον εκλογικό συσχετισμό δυνάμεων. Επειδή έχουν πληθύνει όσοι πλέον έχουν λίγα να χάσουν και ως εκ τούτου δεν είναι ευάλωτοι στον φόβο που καλλιεργεί η κυβέρνηση, μοιάζει δύσκολο να αντιστραφεί το προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ. Κατά πάσα πιθανότητα, όμως, θα συρρικνωθεί. Αυτό δεν είναι πολιτικά ασήμαντο. Αν δεν συγκεντρώσουν τους 180, στο Μαξίμου επενδύουν πολλά στο σενάριο της «αριστερής παρένθεσης». Ποιο είναι αυτό; Να κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές, η τρόικα να απαιτήσει την απαρέγκλιτη εφαρμογή των μνημονιακών δεσμεύσεων, να έρθει ο κόμπος στο χτένι, το ευρωιερατείο να τραβήξει το χαλί κόβοντας τη ρευστότητα, να προκληθεί οικονομική αναταραχή, η οποία με τη σειρά της να οδηγήσει στην πτώση της κυβέρνησης Τσίπρα.
Ρεαλιστικός πολιτικός σχεδιασμός ή όνειρα χειμερινής νυκτός μιας κυβερνητικής ομάδας που βλέπει να έρχεται η ήττα και η απώλεια της εξουσίας; Μόνο ο χρόνος θα δώσει την απάντηση.
