Σε τρεις βδομάδες θα βρεθούμε μπροστά στην κάλπη για να ψηφίσουμε πάλι. Είναι η πρώτη φορά από όσο θυμάμαι, που πιστεύω ότι το αποτέλεσμα εκλογών δεν πρόκειται να αλλάξει το παραμικρό στην ακολουθούμενη πολιτική (όχι πως τις προηγούμενες φορές άλλαζαν ουσιαστικά οι πολιτικές), δεδομένου ότι αυτή καθορίζεται πλέον από τους δανειστές, οι οποίοι αδιαφορούν πλήρως για την ψήφο του ελληνικού λαού (όπως και οποιουδήποτε λαού υπό την ευρωζώνη).
Όμως, στην κάλπη θα προσέλθω. Θεωρώντας την ψηφοφορία αυτή ως ένα είδος δημοσκόπησης. Αφού μόνο τέτοιο συμπέρασμα μπορεί να βγει, πολλώ μάλλον που οι δημοσκοπήσεις των αρμόδιων εταιρειών απέχουν συνήθως αρκετά από τις επιθυμίες και τις προθέσεις των πολιτών.
Ως επακόλουθο της προκήρυξης των εκλογών της 20ής Σεπτεμβρίου θα προκύψει και η αύξηση των εκπομπών πολιτικού διαλόγου. Εκπομπές οι οποίες υποτίθεται ότι γίνονται για να ενημερωθεί ο πολίτης, αλλά αυτό γίνεται από σπάνια έως ποτέ! Μια σπαρταριστή περιγραφή των εκπομπών αυτού του είδους κάνει ο Ν.Κουνενής στο βιβλίο του "Περί Δημοκρατίας, Σάτιρα Ηθών και Θεσμών". Την αναδημοσιεύω στη συνέχεια και είμαι σίγουρος ότι πολλές φορές - σε περίπτωση που θα παρακολουθήσετε διαλόγους ανάμεσα σε πολιτικούς τις επόμενες μέρες - θα θυμηθείτε τα περιγραφόμενα από τον συγγραφέα αυτού του κειμένου.
Αν οι ειδήσεις εισάγουν το κοινό στις πολιτικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα καθ’ ημέραν εντός και εκτός των συνόρων του κράτους, οι εκπομπές πολιτικού διαλόγου επιφορτίζονται με την εμβάθυνση του προβληματισμού πάνω σε αυτές. Πρόκειται συνήθως για συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, στις οποίες συμμετέχουν υπουργοί, κομματικά στελέχη, δημοσιογράφοι και άλλες κατηγορίες επιτηδευματιών, ενασχολούμενων θεσμικώς με τα κοινά. Η συμμετοχή των προσκεκλημένων είναι άμεση -δια της φυσικής παρουσίας τους στο τραπέζι- ή έμμεση, δια της παραμονής τους σε άλλο στούντιο και της εμφάνισής τους στα διαθέσιμα παράθυρα της εκπομπής, τα οποία συνήθως είναι περισσότερα από αυτά των δελτίων ειδήσεων. Η παρουσία του καλεσμένου στο παράθυρο αναγγέλλεται συχνά, αφού έχει ήδη από ώρα εμφανιστεί σε αυτό, ενώ κάποιες φορές διακόπτεται χωρίς σχετική προειδοποίηση. Παρενέργεια της ανωτέρω πρακτικής είναι η εμφάνιση ενός καλεσμένου στο παράθυρο και η άφωνη παραμονή του εκεί επί μία και πλέον ώρα. Το γεγονός αυτό οφείλεται συνήθως στο ότι η παθιασμένη συζήτηση των υπολοίπων δεν επιτρέπει στον συντονιστή να εξασφαλίσει στον άτυχο συνομιλητή τον απαραίτητο χρόνο, στο πλαίσιο του οποίου θα καταφέρει να εκφράσει άνετα την άποψή του.
Σκοποί των εκπομπών πολιτικού διαλόγου που λαμβάνουν χώρα στους μεγάλους τηλεοπτικούς διαύλους - και αναφέρομαι ειδικά σε αυτούς, γιατί κάποια μικρότερα κανάλια μπορεί να διαφοροποιούνται σχετικώς- είναι αφενός η πλούσια σε επιχειρήματα αντιπαράθεση και αφετέρου η διεξαγωγή της συζήτησης με διέξοδο τρόπο, τέτοιον που να δικαιώνει τις αυτονόητες θέσεις του παρουσιαστή, των ιδιοκτητών του καναλιού και της υπεύθυνης κυβέρνησης της χώρας.
Στην περίπτωση κατά την οποία η συζήτηση διολισθήσει έξω από το μονοπάτι που έχει χαράξει γι' αυτήν ο παρουσιαστής, ο τελευταίος αναλαμβάνει την ευθύνη να την επαναφέρει εκ νέου στον ορθό δρόμο. Στο διόλου ασυνήθιστο ενδεχόμενο να δυστροπήσει ένας καλεσμένος και να διαμαρτυρηθεί έντονα ότι δεν του δίνεται ο λόγος ή ότι διακόπτεται διαρκώς από τον παρουσιαστή της εκπομπής, ο τελευταίος τον ανακαλεί στην τάξη δια της συνήθους τηλεοπτικής προσταγής: «Δεν έχετε πλέον τον λόγο, κύριε/κυρία».
Εάν ο παρουσιαστής διαπιστώσει ότι έχει απολέσει πλήρως τον έλεγχο των παρευρισκομένων στο στούντιο προσκεκλημένων, διακόπτει άνευ χρονοτριβής την εκπομπή, προκειμένου να προβληθούν οι απαραίτητες διαφημίσεις. Στο διάστημα αυτό νουθετεί ιδιαιτέρως τους συνομιλητές του, προειδοποιώντας τους ότι, αν συνεχίσουν τις αντεγκλήσεις, δεν προτίθεται να τους ξανακαλέσει στην εκπομπή του. Συχνό αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής του δημοσιογράφου είναι η νηφάλια και συγκαταβατική στάση των καλεσμένων στο υπόλοιπο της συζήτησης. Δεν λείπουν ωστόσο και οι φορές κατά τις οποίες κάποιος συνομιλητής υπερβαίνει τα όρια της υπομονής του σε ζωντανό χρόνο, σηκώνεται απότομα όρθιος, απαλλάσσεται με νευρικές κινήσεις από το μικρόφωνο, καταγγέλλει τον παρουσιαστή και αποχωρεί επιδεικτικά από το στούντιο.
Εκ προοιμίου μοναχικότερες, οι καταθέσεις των υπεύθυνων πολιτικών συντακτών του ημερήσιου και περιοδικού Τύπου (και δεν εννοούμε εδώ τους γκρινιάρηδες και αντιδρώντες επί παντός επιστητού συναδέλφους τους) επιδιώκουν τη συστράτευση του δικού τους, και κατά τεκμήριο απαιτητικότερου, κοινού στην αυτονόητη αλήθεια των καιρών. Οι δημοσιογράφοι αυτής της κατηγορίας υιοθετούν επίσης την ενακαινακανουνδυολογική ερμηνεία των πραγμάτων, αναπαράγοντας εντύπως τα συνήθη πορίσματά της: «Όλοι φταίμε για όλα, όλοι να πληρώσουμε για όλα», «Οι δυναμικές διαμαρτυρίες εκθέτουν τη χώρα έναντι των εταίρων και δανειστών μας», «Ωραία, λοιπόν, κάποιοι διαφωνούν ότι βαδίζουμε σε έναν μονόδρομο- ας μας υποδείξουν αυτοί μια διαφορετική ρεαλιστική λύση», «Και όμως, υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ» κ.λπ...
Όμως, στην κάλπη θα προσέλθω. Θεωρώντας την ψηφοφορία αυτή ως ένα είδος δημοσκόπησης. Αφού μόνο τέτοιο συμπέρασμα μπορεί να βγει, πολλώ μάλλον που οι δημοσκοπήσεις των αρμόδιων εταιρειών απέχουν συνήθως αρκετά από τις επιθυμίες και τις προθέσεις των πολιτών.
Ως επακόλουθο της προκήρυξης των εκλογών της 20ής Σεπτεμβρίου θα προκύψει και η αύξηση των εκπομπών πολιτικού διαλόγου. Εκπομπές οι οποίες υποτίθεται ότι γίνονται για να ενημερωθεί ο πολίτης, αλλά αυτό γίνεται από σπάνια έως ποτέ! Μια σπαρταριστή περιγραφή των εκπομπών αυτού του είδους κάνει ο Ν.Κουνενής στο βιβλίο του "Περί Δημοκρατίας, Σάτιρα Ηθών και Θεσμών". Την αναδημοσιεύω στη συνέχεια και είμαι σίγουρος ότι πολλές φορές - σε περίπτωση που θα παρακολουθήσετε διαλόγους ανάμεσα σε πολιτικούς τις επόμενες μέρες - θα θυμηθείτε τα περιγραφόμενα από τον συγγραφέα αυτού του κειμένου.
Αν οι ειδήσεις εισάγουν το κοινό στις πολιτικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα καθ’ ημέραν εντός και εκτός των συνόρων του κράτους, οι εκπομπές πολιτικού διαλόγου επιφορτίζονται με την εμβάθυνση του προβληματισμού πάνω σε αυτές. Πρόκειται συνήθως για συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, στις οποίες συμμετέχουν υπουργοί, κομματικά στελέχη, δημοσιογράφοι και άλλες κατηγορίες επιτηδευματιών, ενασχολούμενων θεσμικώς με τα κοινά. Η συμμετοχή των προσκεκλημένων είναι άμεση -δια της φυσικής παρουσίας τους στο τραπέζι- ή έμμεση, δια της παραμονής τους σε άλλο στούντιο και της εμφάνισής τους στα διαθέσιμα παράθυρα της εκπομπής, τα οποία συνήθως είναι περισσότερα από αυτά των δελτίων ειδήσεων. Η παρουσία του καλεσμένου στο παράθυρο αναγγέλλεται συχνά, αφού έχει ήδη από ώρα εμφανιστεί σε αυτό, ενώ κάποιες φορές διακόπτεται χωρίς σχετική προειδοποίηση. Παρενέργεια της ανωτέρω πρακτικής είναι η εμφάνιση ενός καλεσμένου στο παράθυρο και η άφωνη παραμονή του εκεί επί μία και πλέον ώρα. Το γεγονός αυτό οφείλεται συνήθως στο ότι η παθιασμένη συζήτηση των υπολοίπων δεν επιτρέπει στον συντονιστή να εξασφαλίσει στον άτυχο συνομιλητή τον απαραίτητο χρόνο, στο πλαίσιο του οποίου θα καταφέρει να εκφράσει άνετα την άποψή του.
Σκοποί των εκπομπών πολιτικού διαλόγου που λαμβάνουν χώρα στους μεγάλους τηλεοπτικούς διαύλους - και αναφέρομαι ειδικά σε αυτούς, γιατί κάποια μικρότερα κανάλια μπορεί να διαφοροποιούνται σχετικώς- είναι αφενός η πλούσια σε επιχειρήματα αντιπαράθεση και αφετέρου η διεξαγωγή της συζήτησης με διέξοδο τρόπο, τέτοιον που να δικαιώνει τις αυτονόητες θέσεις του παρουσιαστή, των ιδιοκτητών του καναλιού και της υπεύθυνης κυβέρνησης της χώρας.
Στην περίπτωση κατά την οποία η συζήτηση διολισθήσει έξω από το μονοπάτι που έχει χαράξει γι' αυτήν ο παρουσιαστής, ο τελευταίος αναλαμβάνει την ευθύνη να την επαναφέρει εκ νέου στον ορθό δρόμο. Στο διόλου ασυνήθιστο ενδεχόμενο να δυστροπήσει ένας καλεσμένος και να διαμαρτυρηθεί έντονα ότι δεν του δίνεται ο λόγος ή ότι διακόπτεται διαρκώς από τον παρουσιαστή της εκπομπής, ο τελευταίος τον ανακαλεί στην τάξη δια της συνήθους τηλεοπτικής προσταγής: «Δεν έχετε πλέον τον λόγο, κύριε/κυρία».
Εάν ο παρουσιαστής διαπιστώσει ότι έχει απολέσει πλήρως τον έλεγχο των παρευρισκομένων στο στούντιο προσκεκλημένων, διακόπτει άνευ χρονοτριβής την εκπομπή, προκειμένου να προβληθούν οι απαραίτητες διαφημίσεις. Στο διάστημα αυτό νουθετεί ιδιαιτέρως τους συνομιλητές του, προειδοποιώντας τους ότι, αν συνεχίσουν τις αντεγκλήσεις, δεν προτίθεται να τους ξανακαλέσει στην εκπομπή του. Συχνό αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής του δημοσιογράφου είναι η νηφάλια και συγκαταβατική στάση των καλεσμένων στο υπόλοιπο της συζήτησης. Δεν λείπουν ωστόσο και οι φορές κατά τις οποίες κάποιος συνομιλητής υπερβαίνει τα όρια της υπομονής του σε ζωντανό χρόνο, σηκώνεται απότομα όρθιος, απαλλάσσεται με νευρικές κινήσεις από το μικρόφωνο, καταγγέλλει τον παρουσιαστή και αποχωρεί επιδεικτικά από το στούντιο.
Εκ προοιμίου μοναχικότερες, οι καταθέσεις των υπεύθυνων πολιτικών συντακτών του ημερήσιου και περιοδικού Τύπου (και δεν εννοούμε εδώ τους γκρινιάρηδες και αντιδρώντες επί παντός επιστητού συναδέλφους τους) επιδιώκουν τη συστράτευση του δικού τους, και κατά τεκμήριο απαιτητικότερου, κοινού στην αυτονόητη αλήθεια των καιρών. Οι δημοσιογράφοι αυτής της κατηγορίας υιοθετούν επίσης την ενακαινακανουνδυολογική ερμηνεία των πραγμάτων, αναπαράγοντας εντύπως τα συνήθη πορίσματά της: «Όλοι φταίμε για όλα, όλοι να πληρώσουμε για όλα», «Οι δυναμικές διαμαρτυρίες εκθέτουν τη χώρα έναντι των εταίρων και δανειστών μας», «Ωραία, λοιπόν, κάποιοι διαφωνούν ότι βαδίζουμε σε έναν μονόδρομο- ας μας υποδείξουν αυτοί μια διαφορετική ρεαλιστική λύση», «Και όμως, υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ» κ.λπ...
