18 Ιουνίου 2018

Τα Αργοναυτικά του Ορφέα

Ένα από τα αρχαιότερα κείμενα είναι τα Αργοναυτικά του Ορφέα. Η Αργοναυτική εκστρατεία βέβαια, έχει καταγραφεί - εκτός από τον Ορφέα - και από διάφορους άλλους αρχαίους συγγραφείς. Το μόνο κείμενο όμως που σώζεται είναι του Απολλώνιου του Ρόδιου. Το κείμενο αυτό, εκτός από την διήγηση της εν λόγω εκστρατείας - που μάλλον είχε γίνει - περιέχει και άλλα λιγότερο ή περισσότερο κρυφά νοήματα. Καλό θα ήταν, κάθε ερευνητής λάτρης της αρχαιότητας να διαβάσει προσεκτικά τα Αργοναυτικά. 
Στη συνέχεια παραθέτω μια ανάλυση του έργου.*


Τα Αργοναυτικά του Ορφέα είναι ένα ποιητικό κείμενο στο οποίο περιγράφεται η πρώτη οργανωμένη Πανελλήνια ενέργεια. Η πρώτη κίνηση στην οποία συμμετείχαν όλα οι ήρωες των Ελληνικών φύλλων, άνθρωποι αναγνωρισμένης αξίας και ικανοτήτων. Σύμφωνα με τις χρονολογήσεις και με βάση τα Τρωικά, το εγχείρημα έλαβε χώρα το 1360 ή το 1350 π.Χ. Η περίοδος ορίζει και τα φύλλα των οποίων οι ήρωες έλαβαν μέρος. Πρόκειται για όλα τα Αρχαιοελληνικά φύλλα, από τους Πρωτοέλληνες Πελασγούς έως τα νέα εκείνη την εποχή Μυκηναϊκά φύλλα της Αργολίδας και της Μαγνησίας. Η εκστρατεία αυτή περιγράφηκε από πολλούς Έλληνες και Λατίνους ποιητές.
Το πρώτο κείμενο που περιγράφει την Αργοναυτική εκστρατεία γράφηκε από τον Ορφέα. Το κείμενο αυτό δε σώθηκε. Αυτά τα οποία αναφέρονται ως Ορφικά Αργοναυτικά τα έγραψε μάλλον ο Κροτωνιάτης Ορφέας ή ο Ονομάκριτος. Μέλη και οι δυο των Ορφικών προφανώς μετέφεραν το κείμενο του ιδρυτή τους. Επίσης περί της εκστρατείας έγραψαν ο Επιμενίδης, ο Διονύσιος από τη Μίλητο, ο Ηρόδωρος και ο Πείσανδρος. Τα κείμενα αυτά επίσης δε σώζονται. Το μόνο που έχει σωθεί είναι το κείμενο του Απολλωνίου του Ροδίου. Από τα έργα των Λατίνων ποιητών γνωρίζουμε τη μετάφραση του Απολλωνίου από τον Πούπλιο, έργο μη σωζόμενο και το ποίημα του Βαλερίου Φλάκου σε οκτώ βιβλία. Το σίγουρο είναι ότι η εκστρατεία αυτή, η οποία έγινε στην πραγματικότητα, χρησιμοποιήθηκε από τους ποιητές, με πρώτο τον Ορφέα, συμπεριλαμβάνοντας και πολλά μυθολογικά στοιχεία, για να τονίσει την ενότητα των διάσπαρτων Ελληνικών φύλλων και να διδάξει το «η ισχύς εν τη ενώσει». Παράλληλα μέσω του συμβολισμού που περικλείει μπορεί να θεωρηθεί ως μυητικό κείμενο, το οποίο χρησιμοποιούνταν από τους Ορφικούς στις διδασκαλίες τους.
 
Η συμβολική του Ορφικού κειμένου
Η αποστολή των προσωποποιημένων αρχετυπικών προτύπων της Ελληνικής φυλής στην αναζήτηση ενός ιερού αντικειμένου, μέσα από περιπέτειες και κινδύνους, εκτελώντας άθλους και πληρώνοντας το τίμημα, έχει βρει το αντίστοιχό της στη νεώτερη Δυτική παράδοση στους Αρθούρειους μύθους των τροβαδούρων του Μεσαίωνα, στους μύθους του Ιερού Δισκοπότηρου – San Grail ή Sang Real ή όπως αλλιώς το πούμε – του βασιλιά Ανφορτάς και των Ιπποτών της Στρογγυλής Τραπέζης. Μόνο που η πανάρχαια Ελληνική ψυχή δεν έπλασε τους ήρωές της μόνο πολεμιστές – μοναχούς, όπως η περιορισμένη Δύση. Στο Ελληνικό έπος οι ήρωες είναι και μάγοι και εραστές και σοφοί. Το κείμενο του Ορφέα για την εκστρατεία είναι ταυτόχρονα εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και αποκρυφιστικό. 
Είναι ένα συμβολικό κείμενο, ένας εφαλτήρας για περαιτέρω βελτίωση όποιου προσπαθήσει να το αποσυμβολίσει. Ένα «μαγικό πλοίο», η Αργώ, που σημαίνει γρήγορη αλλά και λαμπρή, ξεκινά με πλήρωμα ότι καλύτερο είχε να επιδείξει ο Πρωτοελληνισμός. Σκοπός τους είναι η αναζήτηση ενός ιερού αντικειμένου που θα τους οδηγήσει στην ανύψωση και στην ελευθερία, όπως κάποτε τον πρόγονό τους Φρίξο. Τώρα το ερώτημα είναι, αν το αντικείμενο οδηγεί στην ανύψωση και την ελευθερία ή η αναζήτησή του! Την απάντηση σ’ αυτό μπορεί να τη δώσει μόνο ο Αργοναύτης, εκείνος που πέρασε όλη τη διαδικασία. Είναι ένας δρόμος διπλός, εσωτερικός και εξωτερικός. Ο εξωτερικός δρόμος είναι λίγο – πολύ προδιαγεγραμμένος με τις όποιες παρεκβάσεις επίσης προκαθορισμένες. Όμως είναι και ο εσωτερικός δρόμος, που οδηγεί όχι σε ένα αλλά σε πέντε στόχους, ο δρόμος του Πολεμιστή, ο δρόμος του Μοναχού, ο δρόμος του Μάγου, ο δρόμος της Αγάπης και τέλος ο Δρόμος της Γνώσης. 
Σ’ όλο το ταξίδι ελλοχεύουν κίνδυνοι, οι γυναίκες της Λήμνου, η οργή των θεών, ο Άμυκος, ο Αιήτης, ο δράκοντας, οι Σειρήνες, ο Τάλως. Ο Αργοναύτης πρέπει να πολεμήσει και να νικήσει. Κι αν οι εξωτερικοί κίνδυνοι τον κάνουν να ακολουθεί το δρόμο του Πολεμιστή, οι εσωτερικές αντιμαχίες το άλλο δυϊκό ζεύγος τον καθιστά, με τους σημερινούς όρους, Μοναχό. Πρέπει να αντιμετωπίσει την εσωτερική του πάλη, πάλη καρδιάς – συμπαντικής γνώσης και νου – λογικής για να φθάσει στο θεό του, στο Χρυσόμαλλο Δέρας, στη λύτρωση, στο τέλος. Ο δρόμος που ενώνει τον Πολεμιστή με το Μοναχό είναι ο δρόμος του Μάγου, η «Μέση Οδός». Είναι μαγικό πλοίο η Αργώ. Είναι μάγος ο Ορφέας. Είναι αποκρυφιστικές οι τέχνες που διδάσκει. Μυστήρια στη Σαμοθράκη κι εκεί μυούνται ομαδικά οι Αργοναύτες. 
Λείπει κάτι ακόμα, το τρίτο στοιχείο, το ενοποιό στοιχείο, η υπέρβαση των αντιμαχομένων δυο στο ένα. Ο Έρωτας, ο θείος Έρωτας, ο Φάνης, ο Ιάσονας και η Υψιπύλη, οι Αργοναύτες και οι γυναίκες της Λήμνου, ο Ιάσονας και η Μήδεια. Ο τελευταίος δρόμος είναι αυτός που καλύπτει όλους τους προηγούμενους. Ο Δρόμος της Γνώσης. Οι Αργοναύτες μέσα από όλες τις πορείες τους θα φθάσουν στη Γνώση. Αυτός είναι ο σκοπός τους, αυτό είναι το τέλος. Θα κατέλθουν στη μήτρα της Μεγάλης Μητέρας, στα σκοτάδια των Μυστηρίων της Ζάθεης Σαμοθράκης, θα περάσουν δοκιμασίες, αλλά στο τέλος, αφού καθαρθούν, θα εξυψωθούν.

* Πηγή: keimenologion.blogspot.com
GreekBloggers.com